Το 3.000.000ό ηλεκτροκίνητο όχημα βγήκε σήμερα από τη γραμμή συναρμολόγησης του εργοστασίου του Μονάχου που συνιστά και την κεντρική μονάδα παραγωγής του BMW Group. Το όχημα που σηματοδοτεί αυτό το ορόσημο παραγωγής είναι μία BMW 330e Touring σε χρωματισμό Portimao Blue και προορίζεται για την αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου.
Το 2024, ένα στα τέσσερα οχήματα που πούλησε η εταιρεία ήταν είτε αμιγώς ηλεκτρικό είτε plug-in υβριδικό. Στα εργοστάσια του BMW Group, μοντέλα με εξηλεκτρισμένα συστήματα κίνησης και κινητήρες εσωτερικής καύσης κατασκευάζονται παράλληλα στην ίδια γραμμή παραγωγής.
Στη διαδρομή από το σπίτι όπου φιλοξενούνταν, στον περιφερειακό Λυκαβηττού, μέχρι το εστιατόριο «Φιλίππου» μού είχε διηγηθεί ήδη μία ιστορία για την Πάτι Σμιθ – την οποία γνώρισε μόλις φέτος σε καλλιτεχνική εκδήλωση ζητώντας της συγγνώμη που δεν την αναγνώρισε –, τον Μ. Αλέξανδρο και τον «σπουδαιότερο απ’ όλους τους κιθαρίστες» Τζίμι Πέιτζ των Led Zeppelin. Αυτές θα μπορούσαν να ήταν ορισμένες από τις σταθερές στο σύμπαν του ομότιμου καθηγητή Αρχαίας Ιστορίας στο New College της Οξφόρδης, το οποίο μεταφέρει όπου κι αν βρίσκεται. Η αφορμή για τη συνάντησή μας, για παράδειγμα, πριν από λίγες ημέρες, ήταν η διάλεξή του στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων για τη μάχη της Ισσού το 333 π.Χ. «Η μάχη που άλλοι θα έχαναν» ήταν ο τίτλος της και ο Ρόμπιν Λέιν Φοξ δεν χάνει την ευκαιρία να μνημονεύσει – για άλλη μια φορά – την ιδιοφυΐα του Αλέξανδρου. «Πρέπει να αντιλαμβανόμαστε κάθε φορά τις συνθήκες της εποχής την οποία περιγράφουμε χωρίς αναχρονισμούς. Μιλάμε για μάχες από απόσταση βέλους και στήθος με στήθος. Το ένα στοιχείο, λοιπόν, είναι η ταχύτητα με την οποία παίρνει τις αποφάσεις ο Αλέξανδρος. Σε δευτερόλεπτα αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να διασπάσει τον σχηματισμό των Περσών και να βρεθεί απέναντι στον Δαρείο. Το άλλο στοιχείο είναι η σύμπνοια με την οποία τον ακολουθούν οι στρατηγοί του. Οταν έχεις τον διοικητή σου στην πρώτη γραμμή, μπορείς να κάνεις τα πάντα γι’ αυτόν, έτσι δεν είναι;» λέει ο ιστορικός που ήταν ο σύμβουλος του Ολιβερ Στόουν για την ταινία του 2004 και συμμετείχε εκεί ως ένας από τους εκατοντάδες έφιππους στρατιώτες του Κόλιν Φάρελ.
Εστω κι έτσι, αυτές οι σταθερές θα έμεναν ανολοκλήρωτες εάν ο ίδιος δεν ανέφερε μία ακόμα: το γεγονός ότι επί 55 χρόνια είναι ο συντάκτης στη στήλη κηπουρικής των «Financial Times» και, πιο πρόσφατα, ο φροντιστής του κήπου στο New College. Οταν πλέον έχουμε παραγγείλει – «το κοκκινιστό μοσχαράκι με πατάτες μοιάζει ιδανικό για έναν Αγγλο» –, αφηγείται μια ιστορία από τα χρονικά της κηπουρικής, που όλως παραδόξως τοποθετεί μία από τις μεγαλύτερες εφημερίδες παγκοσμίως στην ίδια μοίρα με μία οποιαδήποτε της περιφέρειας. «Υπήρξε μόνο μία “συμφορά” όλα αυτά τα χρόνια. Εγραφα ένα κομμάτι για μια υπέροχη κηπουρό, η οποία φρόντιζε χιλιάδες γλαστράκια με φυτά χωρίς να τους κολλάει κάποια ετικέτα. Ηξερε την ονομασία τους κοιτάζοντας απλώς τα φύλλα τους. Τελείωνα, λοιπόν, το άρθρο μου αποτίοντας τιμή σε όλους όσοι μπορούσαν να διατηρούν 10.000 γλαστράκια – προσέξτε τη λέξη “pots” στα αγγλικά – ξέροντας απέξω τα ονόματά τους. Ο αντιγραφέας, ωστόσο, στον οποίο το υπαγόρευα, το έστειλε ως “10.000 ζωάκια” –προσέξτε κι εδώ: “pets” στα αγγλικά – επειδή δεν μπορούσε να το καταλάβει αλλιώς. Το pots τυπώθηκε τελικά pets. Το αποτέλεσμα ήταν να τηλεφωνήσει αμέσως η βρετανική υπηρεσία για την κακοποίηση ζώων στην κηπουρό και να της ζητήσει εξηγήσεις». Η σχέση του με τη χλωρίδα, έτσι κι αλλιώς, έχει πάρει διεθνείς διαστάσεις, όπως λέει. Εχει επισκεφθεί βοτανικούς κήπους στη χώρα μας, ενώ στον Βοτανικό Αλπικό Κήπο του Μονάχου επιβιώνουν οι οικογένειες από ραμόνδες και παπαρούνες τις οποίες φύτεψε ο ίδιος τον Απρίλιο του 1965 και πλέον θαυμάζει στις κατά καιρούς επισκέψεις του στη Γερμανία.
Σε όλη τη διάρκεια της συζήτησής μας ο ιστορικός παίρνει τη δική του άτυπη «συνέντευξη» από τον συνεντευξιαστή του: για την κατάσταση του Τύπου στην Ελλάδα, τον ρόλο της Τεχνητής Νοημοσύνης στη δημοσιογραφία και την τέχνη, για το τι μαθαίνουν οι μαθητές σχετικά με την Αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο. Το τελευταίο δεν είναι η ειδικότητά του, αλλά παραμένει μια προσωπική αδυναμία – «επιστρέφω πάντοτε στο “Byzantine aesthetics” του Μάθιου Τζερβέιζ – και λειτουργεί ως «γέφυρα» για να φτάσουμε σε μια άλλη ιδιότητά του. Τη συμμετοχή στην κριτική επιτροπή του London Hellenic Prize, το οποίο θεσμοθετήθηκε το 1996 από την ελληνική ναυτιλιακή κοινότητα του Λονδίνου και αναδεικνύει κάθε χρονιά ένα βιβλίο γραμμένο στην αγγλική γλώσσα με θέμα τον ελληνικό πολιτισμό. Φέτος ήταν η σειρά του Βρετανοκύπριου Πίτερ Σάρις, καθηγητή Σπουδών της Υστερης Αρχαιότητας, του Μεσαίωνα και του Βυζαντίου στο Κέιμπριτζ, για τη βιογραφία «Ιουστινιανός. Αυτοκράτωρ, στρατιώτης, άγιος» (εκδ. Basic Books UK). «Ο Ιουστινιανός εκπροσωπεί ό,τι απεχθάνομαι περισσότερο στη διακυβέρνηση. Αλλά το βιβλίο ήταν εξαιρετικό. Ξέρω ότι στις περισσότερες περιπτώσεις είναι δύσκολο αυτά τα βιβλία να συναντήσουν το ελληνικό κοινό, αλλά όταν τα καταφέρνουν αγκαλιάζονται από τους αναγνώστες και τους κριτικούς».
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Στην περίπου μιάμιση ώρα που καθόμαστε σε ένα από τα γωνιακά τραπέζια του «Φιλίππου», εστιατόριο το οποίο γνωρίζει από τις πολλές επισκέψεις του στην Ελλάδα, αναφέρει πολλά ονόματα από διαφορετικές τέχνες μαζί με εκείνα που υπενθυμίζουν τη διαρκή μαθητεία του στις ανθρωπιστικές σπουδές. Και είναι ετοιμόλογος ακόμη και όταν αρνείται ευγενικά να δοκιμάσει τη σαλάτα: «Ξέρω τα πάντα για τις σαλάτες. Εγώ τις φυτεύω κι εγώ τις ποτίζω». Προφανώς μόνο αποχρώσεις μπορούν να περάσουν στο δημοσιογραφικό σημείωμα από μια τέτοια συζήτηση με το αντίστοιχο name dropping, αλλά έστω κι έτσι πίσω από τις ρωγμές των ονομάτων ανοίγονται οι εμπειρίες έξι δεκαετιών (ο Λέιν Φοξ έχει γεννηθεί το 1946). Αναφέρει, λοιπόν, τον Σεφέρη, «που ξέρει να τοποθετεί την κάθε λέξη μέσα στο ποίημα», τον «μεγάλο, αλλά δυσνόητο» Ελιοτ, αλλά και τον «μεγαλύτερο εν ζωή άγγλο ποιητή», Τζέιμς Φέντον («αυτή είναι η δική μου τελική επιλογή»). Στέκεται αρκετή ώρα στον Ολιβερ Στόουν επιμένοντας ότι του έμαθε πολλά για τον κινηματογράφο και ότι η καλύτερη εκδοχή του «Αλέξανδρου» είναι η τετράωρη κόπια την οποία παρουσίασε μάλιστα το 2014 σε ειδικές προβολές στην Οξφόρδη. «Αξίζει να θυμίσω στους αναγνώστες των “ΝΕΩΝ”, για να αρχίσουν τις συγκρίσεις, που είναι και αυτές γοητευτικό στοιχείο των ταινιών, ότι πριν από τον Κόλιν Φάρελ ο Στόουν είχε προτείνει για πρωταγωνιστή τον Χιθ Λέτζερ». Σε μία άλλη από τις διακλαδώσεις που επιτρέπονται μεταξύ τυρού και λευκού κρασιού φτάνει στο «Λιμάνι της αγωνίας» και τη σκηνή του ταξί, όπου ο Μάρλον Μπράντο βρίσκεται αντιμέτωπος με τον αδελφό του. «Θα μπορούσα να βλέπω αυτή την ταινία στο πριβέ σινεμά μου μέχρι το τέλος της ζωής μου».
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });Ομηρος και Θουκυδίδης
Και ύστερα έρχεται η σειρά των ελληνικών σπουδών ανά την Ευρώπη, με αφορμή το πιο πρόσφατο βιβλίο του που αφορά τον Ομηρο και την «Ιλιάδα» (από τις εκδόσεις Penguin). Αισθάνεται εξαρχής ότι ανήκει στο στρατόπεδο του πολιτισμικού πεσιμισμού, καθώς παρακολουθεί μια επικαιρότητα που κινείται από τα εμπόδια στη διδασκαλία των ελληνικών έως τις απόπειρες ακύρωσης των «μεγάλων λευκών» δημιουργών. «Είναι άλλο να γνωρίζεις ότι υπήρχαν πολλοί σπουδαίοι πολιτισμοί – και όντως υπήρχαν, όπως της Αιγύπτου, της Βαβυλώνας και των Φοινίκων. Και άλλο να περιγράφεις τον πολιτισμό των αρχαίων Ελλήνων ως κατακριτέο. Δεν πρόκειται καν για μια αυτοκρατορία όπου τον πρώτο λόγο έχουν οι μάτσο κυρίαρχοι λευκοί. Δεν πίστευα μέχρι πριν από λίγα χρόνια ότι θα έπρεπε να εξηγώ από ένα σημείο κι έπειτα γιατί η ανακάλυψη του θεάτρου και της φιλοσοφίας ήταν τόσο σημαντικά στοιχεία του πολιτισμού. Επίσης μάλλον έχω κουραστεί με την υπόθεση εργασίας ότι κάπου υπήρχε ο Ομηρος της Βαβυλώνας, αλλά δεν κάναμε τον κόπο να τον ανακαλύψουμε. Ας μείνουμε σε αυτά που έχουμε από την αρχαιολογική έρευνα και, κυρίως, από την ανάλυση των λογοτεχνικών πηγών. Η ευαισθησία, η οξυμμένη αντίληψη, η ποιητική ευφυΐα του ποιητή Ομήρου και του ακροατηρίου του ήταν ένα από τα θαύματα εκείνης της εποχής. Οτιδήποτε άλλο μού φαίνεται σαν τεχνητό ερώτημα. Οπως και το γεγονός ότι η πολιτική δεν αναπτύχθηκε ούτε στη Βαβυλώνα ούτε στην Αίγυπτο. Εκεί δηλαδή όπου ιερείς όλων των ειδών ήταν οι φύλακες της γνώσης ρυθμίζοντας ζητήματα της καθημερινής ζωής. Σαφώς υπάρχουν σκοτεινές πτυχές στην Αρχαία Ελλάδα και μπορούμε να μιλάμε για τη δουλεία όσο θέλετε. Αλλά την ίδια στιγμή θα πρέπει να αναγνωρίζουμε, για παράδειγμα, το μεγαλείο του Θουκυδίδη, ο οποίος θέλει να μας ανοίξει τα μάτια στην εποχή του Τραμπ: μην έχετε αυταπάτες για το δίκαιο και το άδικο στη διεθνή τάξη πραγμάτων. Μπείτε στη μάχη με τα μάτια ανοιχτά. Αυτό που επιχειρεί ο αμερικανός πρόεδρος είναι να αναποδογυρίσει μια υποτιθέμενη ισορροπία δυνάμεων, όπου επικρατούσαν ο νόμος και η δικαιοσύνη. Το μάθημα του Θουκυδίδη είναι εντελώς διαφορετικό – γι’ αυτό και παραμένει ένας σύγχρονός μας».
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });Μια τελευταία ερώτηση, κύριε Φοξ. Πού ξαναβρίσκετε τον εαυτό σας ανάμεσα σε τόσο πολλές ιδιότητες και ενασχολήσεις; «Στον προσωπικό μου κήπο. Εκεί που κάθομαι και αφήνω το μυαλό μου να καθαρίσει από σκέψεις την ώρα που το φως της ημέρας πέφτει λοξά και σιγά σιγά χάνεται. Αν θέλετε και μια δόση βρετανικού φλέγματος, σκέφτομαι ότι ο Αδάμ φέρθηκε απαίσια μέσα στον Κήπο της Εδέμ: δεν φύτεψε τίποτε. Τουλάχιστον θα μείνει κάτι στον δικό μου όταν θα φύγω εγώ. Ξέρω επίσης τα τρία πράγματα που θα κάνω όταν έρθει η ύστατη ώρα. Θα κλείσω τα μάτια και θα θυμηθώ τις υπέροχες γυναίκες που έχω φιλήσει στη ζωή μου. Αυτό θα πάρει κάποια ώρα. Δεύτερον, θα θυμηθώ τον Ομηρο και όσα μου έχει χαρίσει. Αυτό θα πάρει πολλή ώρα. Και – ξέρω πώς θα ακουστεί αυτό εκτός Βρετανίας – θα επιστρέψω νοερά στο κυνήγι της αλεπούς όπου συμμετείχα νεότερος. Τα έχω αισθανθεί όλα όταν μένω μόνος μου στον βοτανικό κήπο του Κολεγίου. Με κατακλύζει αυτό που o Ρομέν Ρολάν όρισε ως “ωκεάνειο συναίσθημα” – αυτή η αίσθηση ότι γίνεσαι απειροελάχιστο κομμάτι του Σύμπαντος. Κι έχω από τώρα τρεις ευχές για τις στάχτες μου όταν έρθει η ώρα. Ενα μέρος τους θέλω να σκορπιστεί στον κήπο. Ενα μέρος τους στη Βεργίνα, στο θέατρο όπου δολοφονήθηκε ο Φίλιππος – η Αγγελική Κοτταρίδη δεν έχει πρόβλημα, το έχω συζητήσει μαζί της. Και ένα τελευταίο κομμάτι θέλω να πάει στους λόφους όπου έτρεχα κι εγώ για το κυνήγι της αλεπούς».
Κι ενώ μπορούσα πάντα να πιαστώ από κάπου, σ’ αυτό το καφέ, όπου έχει πια χαθεί κάθε ελπίδα, είναι σαν να βρισκόμαστε στη μέση της ερήμου. Σε τι ωφελεί να έχεις δύναμη στα χέρια αν δεν υπάρχει ούτε ίχνος δέντρου στον ορίζοντα για να κρατηθείς; Περιμέναμε την Αλμά σαν μεσσία, κι άλλο τόσο, αν όχι περισσότερο, λαχταρούσαμε να σε δούμε να γίνεσαι μητέρα.
Όμως εκείνη την Πρωτοχρονιά του 1977 μας περίμεναν τα χειρότερα. Γιατί αυτό που συνέβη ήταν χειρότερο και από τη φυλακή. Χειρότερο και από την τραγική μοίρα των γονιών μου, που αυτοκτόνησαν για να μην πέσουν στα χέρια ενός γαμημένου δικτάτορα. Χειρότερο και από το ψύχος που μας θέρισε στον δρόμο από την Καταλονία μέχρι το στρατόπεδο συγκέντρωσης της Αρζελές. Χειρότερο και από τον φόβο ότι ο ήλιος δεν θ’ ανατείλει ποτέ ξανά. Χειρότερο απ’ ό,τι μπορεί κανείς να φανταστεί. Ακόμη και για μένα, που είχα περάσει διά πυρός και σιδήρου…
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });Φαίνεται πως, στο μυαλό μου, οι μνήμες κάθε χρονιάς έρχονται να σβήσουν τις προηγούμενες. Στον ναό των αναμνήσεών μου, οι θέσεις συνεχώς λιγοστεύουν· γι’ αυτό και είναι τόσο πολύτιμες. Έχω μάθει να ζω με αυτό. Εκείνο όμως που δεν μπορώ με τίποτα να διανοηθώ είναι το ενδεχόμενο να ξεχάσω ό,τι με έχει βλάψει. Τρέμω στην ιδέα πως μπορεί να ξαναφάω το κεφάλι μου, επειδή έχω λησμονήσει τα παθήματα του παρελθόντος.
Και το κακό είναι πως, από τότε που γύρισα εδώ, έχω ξεχάσει σχεδόν όλα όσα με πλήγωσαν. Το μυαλό μου ξεδιαλέγει αυθαίρετα αυτά που θέλει να κρατήσει. «Είναι θέμα επιβίωσης», μου πέταξε αδιάφορα η Λεονόρ όταν της μίλησα για τα κενά της μνήμης μου, που χάσκουν σαν κρατήρες.
Πρέπει να είχα διαλέξει κακή στιγμή· υπό φυσιολογικές συνθήκες, θα μου έλεγε τη γνώμη της ξεκάθαρα, χωρίς περιστροφές. Τα μισόλογα ήταν δικό μου προνόμιο. Για να πω την αλήθεια, είμαι άνθρωπος περισσότερο της δράσης παρά της σκέψης. Γι’ αυτό άλλωστε και έχω γνωρίσει τόσα μέρη, ενώ οι αδερφές μου δεν το κούνησαν ρούπι από αυτόν τον τόπο μια ζωή.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });Γύρισα, όμως σύντομα θα ξαναφύγω. Τίποτα δεν με κρατάει πια εδώ. Θα ξεκινήσω πάλι απ’ το μηδέν, γιατί είμαι σίγουρη πως υπάρχει κάπου στον κόσμο ένας σπουδαίος ρόλος που προορίζεται αποκλειστικά για μένα. Απομένει να τον ανακαλύψω.
Το ταξίδι από την Ισπανία στη Γαλλία, στην ηλικία των έξι ετών, μου άφησε μόνο την αίσθηση του ψύχους και, ίσως ακόμη πιο έντονα, της πείνας. Του πόνου από το σφίξιμο στο άδειο στομάχι. Έτσι εξηγείται η στρογγυλεμένη μου φιγούρα.
Έχοντας ζήσει μέρες απόλυτης εξαθλίωσης, πλέον μεριμνώ για τα αποθέματά μου. Πριν πέσω για ύπνο, αλλά και μόλις ξυπνήσω, βάζω πάντα μια μπουκιά στο στόμα. Ποτέ δεν ξέρεις.
Από τους γονείς μου, το μόνο που μου έχει μείνει είναι η μουσική.
Η χαρωπή βαβούρα στο σπίτι, που γέμιζε από αλλόκοτες φιγούρες σε κάποια αποστολή, και στο φόντο το παράνομο ραδιόφωνο που έπαιζε συνεχώς, εκτός από τις μέρες των γιορτών, όταν την τιμητική τους είχαν τα παραδοσιακά τραγούδια, που μπλέκονταν με το κροτάλισμα των χαμηλών τακουνιών μας πάνω στα πολύχρωμα πλακάκια, καθώς χορεύαμε φορώντας τα καλά μας.
Όταν της το επιτρέπω, η μνήμη μου ανασύρει σκόρπιες κουβέντες. Το βουητό τους ηχεί σαν γλυκιά μελωδία στα αυτιά μου, κατακλύζει το μυαλό μου σαν το μέλι που απλώνεται στα τοιχώματα του βάζου καθώς κυλά αργά αργά. Αχ, αυτός ο ήχος… Ζεστός, θωπευτικός, μεστός και ακαθόριστος μαζί.
Από τη στενή πάλι, το μόνο που έχω συγκρατήσει είναι η μυρωδιά. Μπορεί να είμαι πια ανίκανη να μυρίσω το παραμικρό, όμως θυμάμαι πολύ καλά την αποφορά της υγρασίας που πότιζε τους τοίχους, την μπόχα της πράσινης μούχλας στον νιπτήρα, τη μεταλλική οσμή του αίματος. Θαρρώ πως έχασα την όσφρησή μου όταν αυτή η σκρόφα η Ντολόρες μού έσπασε τη μύτη. Αδυνατώ παρ’ όλα αυτά να θυμηθώ αν το ένα έφερε το άλλο· έχω χάσει κάθε αίσθηση του χρόνου. Το πιο ακραίο μου τόλμημα μου έχει αφήσει μόνο μια πικρή επίγευση.
Που μου καίει τα σωθικά ανεβαίνοντας από το στομάχι στον λαιμό, σαν όξινη αναγούλα. Αναβλύζει από μέσα μου, με διαβρώνει, με τρώει σαν σαράκι.
Κι από σένα, Καλί, τι θα κρατήσω άραγε;
Η λιπόψυχη μνήμη μου με είχε βολέψει μια χαρά μέχρι στιγμής, καθώς έσβηνε τις αναμνήσεις που ήταν πολύ βαριές για να τις σέρνω πίσω μου… όμως σήμερα η μεροληψία της με παραλύει. Γιατί δεν θέλω να λησμονήσω τίποτα που να σχετίζεται με σένα. Ούτε μια απόστροφο, ούτε ένα κόμμα της κοινής μας ζωής. Η ζεστασιά από το παιδικό σου κορμάκι, όταν σε ένα ξέσπασμα τρυφερότητας ερχόσουν να κουρνιάσεις πάνω μου, θέλω να με συντροφεύει μέχρι το τέλος της ζωής μου, θέλω να την πάρω μαζί μου, ει δυνατόν, και στον θάνατο. Σε είχα σαν κόρη μου, Καλί, αλλά και σαν μικρότερη αδερφή μου. Αν το καλοσκεφτείς, εξάλλου, από σένα με χωρίζουν δεκατέσσερα χρόνια, και από τη μεγαλύτερη αδερφή μου δέκα.
Ποιος φοβάται ένα νεογέννητο μωρό; Σύμφωνα με την Αλμουτ Σουλτ, το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. «Εχω την αίσθηση πως στην Ευρώπη δεν θεωρείται φυσιολογικό για μια ποδοσφαιρίστρια να έχει παιδιά. Ισως οι σύλλογοι να μην το παραδέχονται ποτέ, αλλά αυτή είναι η εντύπωσή μου», δήλωσε πρόσφατα η 34χρονη γερμανίδα πρώην διεθνής τερματοφύλακας στο περιοδικό «Kicker».
Και η γνώμη της Σουλτ μόνο τυχαία δεν είναι. Με περισσότερα από δέκα χρόνια παρουσίας στην εθνική ομάδα της Γερμανίας, με τίτλους όπως το Euro του 2013, το Champions League του 2014 και το χρυσό στους Ολυμπιακούς του Ρίο το 2016, η Αλμουτ είναι από τις πιο πετυχημένες και αναγνωρίσιμες μορφές του γυναικείου ποδοσφαίρου. Πάνω απ’ όλα, όμως, είναι μητέρα. Το 2020 απέκτησε δίδυμα και το 2023 το τρίτο της παιδί. Και στις δύο περιπτώσεις επέστρεψε κανονικά στην αγωνιστική δράση.
Ωστόσο, η εμπειρία της είναι αποκαλυπτική: «Μετά τη δεύτερη εγκυμοσύνη ένιωθα ότι μπορούσα να παίξω σε υψηλό επίπεδο για τουλάχιστον δύο ακόμη χρόνια. Αντί γι’ αυτό, βρέθηκα χωρίς ομάδα. Κανένας μεγάλος σύλλογος δεν πίστεψε ότι θα μπορούσα να βοηθήσω, παρότι είχα ήδη αποδείξει ότι μπορώ να επιστρέψω στο 100% μετά τον τοκετό». Οσες προτάσεις δέχτηκε, ήταν για θέση τρίτης τερματοφύλακα, σε κλίμα άνισης αντιμετώπισης.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Ετσι, για λίγους μήνες αγωνίστηκε στη δεύτερη κατηγορία με το Αμβούργο, την ομάδα όπου ξεκίνησε 18 χρόνια νωρίτερα. Στη συνέχεια μετακόμισε στις ΗΠΑ και την Κάνσας Σίτι. Λίγο καιρό μετά ανακοίνωσε τον οριστικό της αποχαιρετισμό από την ενεργό δράση, αφού είχε ξεκινήσει ήδη καριέρα σχολιάστριας σε τηλεόραση και ραδιόφωνο, ενώ ταυτόχρονα αποκάλυψε ότι περιμένει το τέταρτο παιδί της.
Σκληρή εμπειρία
Γεννημένη και μεγαλωμένη σε φάρμα στη Σαξονία, η Σουλτ αντλεί δύναμη από τις οικογενειακές αξίες. Από μικρή έμαθε δύο βασικές αρχές: το αίσθημα του καθήκοντος («Στις αγελάδες δεν μπορείς να πεις “θα σας ταΐσω αύριο”») και τη σημασία της κοινότητας («Τα παιδιά δεν τα μεγαλώνει μόνο η οικογένεια, αλλά όλο το χωριό»). Οταν έδειξε το ταλέντο της στο ποδόσφαιρο, οι γονείς της τη στήριξαν πλήρως, πληρώνοντας το πρώτο της διαμέρισμα στο Αμβούργο.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });Η πορεία της εκτοξεύθηκε: έγινε βασική στη Βόλφσμπουργκ και στην Εθνική Γερμανίας, ενώ είχε ενεργό ρόλο στον αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών στο άθλημα, παρότι δεν υπήρχε επίσημο συνδικάτο ποδοσφαιριστριών. Η επιρροή της και το κύρος της τής επέτρεψαν να συνομιλεί απευθείας με την Ομοσπονδία για ζητήματα όπως η ισότητα, οι κατώτατοι μισθοί και τα εργασιακά δικαιώματα.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });Οταν έγινε μητέρα για πρώτη φορά δεν σκέφτηκε καν να εγκαταλείψει το ποδόσφαιρο. Ομως η εμπειρία της ως η μοναδική μαμά του γερμανικού πρωταθλήματος αποδείχτηκε σκληρή: «Με μωρά κοιμάσαι λιγότερο, δεν έχεις χρόνο να ανακάμψεις, πήγαινα στην προπόνηση και ήμουν τόσο εξαντλημένη που κοιμόμουν για πέντε λεπτά στο αμάξι πριν ξεκινήσω», εξηγεί. «Η καθημερινότητά σου καθορίζεται από το πρόγραμμα της ομάδας, δεν επιλέγεις εσύ πότε θα προπονηθείς. Κι αν το παιδί σου αρρωστήσει, δεν μπορείς να πεις στον προπονητή “δεν έρχομαι γιατί η κόρη μου δεν είναι καλά”».
Η πίεση απέδωσε
Παρά την καλή διάθεση της Βόλφσμπουργκ – της επέτρεψαν να κάνει ενδυνάμωση από το σπίτι και να φέρνει τα παιδιά στις αποστολές – φάνηκε ξεκάθαρα η αμηχανία και η έλλειψη οργάνωσης των συλλόγων μπροστά σε μια μητέρα-παίκτρια.
Η Σουλτ συνεργάστηκε με τη Fifpro (το παγκόσμιο συνδικάτο ποδοσφαιριστών) και πίεσε τη FIFA να θεσπίσει, από το 2021, ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη μητρότητα στο γυναικείο ποδόσφαιρο. Πλέον, απαγορεύεται η απόλυση λόγω εγκυμοσύνης, εξασφαλίζεται πλήρης αμειβόμενη άδεια, ενώ επιτρέπεται στις παίκτριες που επιστρέφουν από εγκυμοσύνη να εγγράφονται εκτός μεταγραφικών περιόδων. Η ίδια ήταν η πρώτη που ωφελήθηκε από αυτό, όταν επέστρεψε στο Αμβούργο, οκτώ μήνες μετά τον τοκετό.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });Το 2023, μαζί με άλλες παίκτριες-μητέρες όπως οι Σάρα Γκούνασντοτιρ, Κρίσταλ Νταν και Τσέινα Μάθιους, συνέταξε έναν αναλυτικό οδηγό 50 σελίδων για την επιστροφή στην αγωνιστική δράση μετά τον τοκετό. Ο οδηγός προσφέρεται δωρεάν και απευθύνεται σε αθλήτριες, οικογένειες και συλλόγους.
Παρά τις προόδους, εξακολουθούν να υπάρχουν «γκρίζες ζώνες» στην ενημέρωση και την εφαρμογή των δικαιωμάτων. Πολλές αθλήτριες δεν ξέρουν πώς να κινηθούν ή φοβούνται ότι η εγκυμοσύνη ισοδυναμεί με το τέλος της καριέρας τους. Η Fifpro τονίζει ότι αρκετές ομοσπονδίες δεν εφαρμόζουν πλήρως τη νομοθεσία. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Σάρα Γκούνασντοτιρ που κέρδισε αγωγή εναντίον της Λυών, επειδή της πλήρωναν μόνο το 1/3 του μισθού της στην εγκυμοσύνη. Αντίστοιχα, η Αλισον Φίλιξ αποκάλυψε πως η χορηγός της ήθελε να μειώσει κατά 70% την αμοιβή της μετά τη γέννηση της κόρης της, κάτι που προκάλεσε έρευνα του Κογκρέσου και άλλαξε τη στάση της εταιρείας.
Παραμένει πρωτοπόρος
Η Σουλτ δεν διστάζει να αναγνωρίσει: «Ισως η καριέρα μου να είχε εξελιχθεί διαφορετικά αν είχα στην Ευρώπη την υποστήριξη που μου πρόσφεραν στις ΗΠΑ». Το 2022 αγωνίστηκε στην Angel City FC του Λος Αντζελες – μια ομάδα ιδρυμένη από γυναίκες – και στη συνέχεια στην Κάνσας Σίτι. «Στη Γερμανία ήμουν η μόνη μαμά, στην Καλιφόρνια ήμασταν τέσσερις μόνο στην ίδια ομάδα. Οι Αμερικανοί καταλαβαίνουν τη σημασία του γυναικείου ποδοσφαίρου και το βλέπουν ως θετικό όταν οι μητέρες συνεχίζουν να αγωνίζονται».
Η Αλμουτ Σουλτ μπορεί να αποχώρησε από την ενεργό δράση, όμως δεν έπαψε να είναι πρωτοπόρος. Ετοιμάζει την ίδρυση συνδικάτου ποδοσφαιριστριών στη Γερμανία και πιέζει για τη δημιουργία ενός ταμείου υποστήριξης για άνεργες μητέρες-αθλήτριες. Και, γιατί όχι, ίσως σύντομα ξαναπαίξει… στην ερασιτεχνική ομάδα του χωριού της, δίπλα στον αδελφό της, ως αμυντικός: «Μπορεί να του βγάζω καμιά καλή μπαλιά».
Η ύπαρξη περισσότερης πολεοδομημένης γης προκειμένου να μετριαστούν οι αντιδράσεις είναι πλέον το ζητούμενο για την κυβέρνηση μετά τη δημοσίευση του Προεδρικού Διατάγματος, που αλλάζει τα όρια σε πάνω από 10.000 οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων.
Η ζημιά έχει γίνει.Κι είναι ξεκάθαρο, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα, πως από εδώ και πέρα τίποτα δεν θα είναι το ίδιο. Γιατί; Επειδή το ΠΔ (είτε διότι μεσολάβησαν εκλογές, είτε διότι δεν είχε προετοιμαστεί σωστά, είτε για… χίλιους άλλους λόγους) άργησε να κατατεθεί.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Ετσι, δεν υπάρχει πλέον ο απαιτούμενος χρόνος για έναν συνολικό επανασχεδιασμό, μιας και είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να χαθούν χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με συνέπεια να κινδυνεύει όλο το πρόγραμμα πολεοδομικών μεταρρυθμίσεων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Αλλωστε, αν δεν είναι τόσο μεγάλο το πρόβλημα, όπως ισχυρίζονται από την κυβέρνηση, που αποκρούει επίμονα την κατηγορία ότι «οικόπεδα θα γίνουν χωράφια» (βλέπε «ΤΑ ΝΕΑ» / φύλλο 30 Απριλίου 2025), τότε δεν θα υπήρχε λόγος να τοποθετηθεί για το θέμα ο ίδιος ο Πρωθυπουργός και να φτιάχνεται εκ νέου συμπληρωματική μεταβατική νομοθετική ρύθμιση που αναμένεται στα μέσα Ιουνίου.
Επιπλέον, δεν θα επικρατούσε αναβρασμός στις τοπικές κοινωνίες, ενώ δεν θα είχαν προκληθεί αναταράξεις και στο εσωτερικό της ΝΔ.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); Η παρέμβαση ΜητσοτάκηΜε την κατάσταση να θυμίζει μπλεγμένο κουβάρι, ο Πρωθυπουργός (σε πρόσφατη συνέντευξή του) άνοιξε δημόσια το θέμα της τροποποίησης του άρθρου 24 του Συντάγματος (εκείνου που καθορίζει τι είναι δάσος και τι όχι), συσχετίζοντας αυτή την πρόταση με τις ανάγκες του πολεοδομικού σχεδιασμού και κυρίως την επέκταση υφιστάμενων οικισμών ανάλογα με τον πληθυσμό τους.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); }); Δύσκολη η κατηγοριοποίησηΣτην ίδια συνέντευξη, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε, μεταξύ άλλων, πως αλλιώς θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε έναν οικισμό 2.000 κατοίκων και αλλιώς ένα χωριό 300 κατοίκων.
Ωστόσο, σύμφωνα με πηγές από το ΥΠΕΝ, η κατηγοριοποίηση των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων δεν είναι κάτι εύκολο, αφού υπάρχουν πολλοί μικροί οικισμοί που τον χειμώνα ερημώνουν και το καλοκαίρι πλημμυρίζουν από τουρίστες. Και γι’ αυτό, ο σχεδιασμός θα πρέπει να γίνει σε συνδυασμό και με το Ειδικό Χωροταξικό για τον Τουρισμό.
Η κορυφή του παγόβουνουΤυπικά το μεγάλο «αγκάθι» – σε αυτή τη χρονική στιγμή – είναι η ζώνη Γ. Πρόκειται για τη ζώνη που αναπτύχθηκε μετά το 1983 και η οποία δεν περιλαμβάνεται στο ΠΔ, διότι με βάση το σκεπτικό του ΣτΕ δεν συνιστούσε επιτρεπόμενη οριοθέτηση αλλά ανεπίτρεπτη επέκταση ορίων των οικισμών. Με απλά λόγια, δεν συμπεριλαμβάνονται στα όρια των οικισμών οι περιοχές που είχαν εντάξει οι νομάρχες, παρότι που πολλές από αυτές έχουν στο μεταξύ δομηθεί.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });Στην πραγματικότητα, όμως, κατά τις ίδιες πηγές, με βάση τα όσα προβλέπονται από το ΠΔ, ακόμη και στις ζώνες που είναι στο εντός σχεδίου τμήμα των οικισμών (δηλαδή οι ζώνες Α, Β και Β1) οι όροι δόμησής τους θα είναι δυσμενέστεροι από ό,τι ισχύει σήμερα και σε ό,τι αφορά την αρτιότητα (για τα ακίνητα που δημιουργήθηκαν παλαιότερα), αλλά και σε ό,τι αφορά την οικοδομησιμότητα (λόγω της ύπαρξης ή μη προσώπου σε κοινόχρηστο δρόμο).
Η μετατροπή των εντός σχεδίουΣτη ζώνη Γ, με βάση τα όσα προβλέπονται, εντός σχεδίου ιδιοκτησίες θα μετατραπούν σε ιδιοκτησίες εκτός σχεδίου, συνεπώς άνευ οικοδομησιμότητας, με αποτέλεσμα την απαξίωσή τους.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ελλειψη πολεοδομημένης γης. Και μάλιστα σε μια εποχή που η αξία της γης έχει εκτιναχθεί. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να γίνει μια επισήμανση: τα μέτρα δεν αφορούν μόνο ερημωμένα χωριά αλλά και τουριστικές περιοχές, όπου οι τιμές οικοπέδων-φιλέτων τίθενται σε αμφισβήτηση.
Ενδεικτικό είναι το γεγονός, πως ενώ τα μέτρα που προβλέπονται από το ΠΔ θα εφαρμοστούν ύστερα από 2-3 χρόνια, πολλές – αν όχι οι περισσότερες – από αυτές τις ιδιοκτησίες, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν καλά την κτηματαγορά, έχουν ήδη χάσει το 90% της αξίας τους.
Το νέο άρθρο 24 και οι χάρτεςΕνα ακόμη πρόβλημα που δημιουργείται με τη… μεταφορά της ζώνης Γ εκτός των ορίων των οικισμών, έχει να κάνει με τους δασικούς χάρτες, μιας και εκ των πραγμάτων θα πρέπει να γίνει εκ νέου σύνταξη των δασικών χαρτών.
Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος έρχεται πλέον ένα άλλο άρθρο 24 (αυτή τη φορά του ν. 3889/2020) που αφορά τα όρια των οικισμών που χαρακτηρίζονται στον υπό ανάρτηση δασικό χάρτη ως δασικές.
Αυτές οι δασικές εκτάσεις, σήμερα έχουν εξαιρεθεί από τους δασικούς χάρτες (σ.σ.: τα περίφημα μαύρα περιγράμματα) και τώρα πρέπει να γίνει επαναπροσδιορισμός της κατάστασης, με νέες γνωμοδοτήσεις των δασαρχείων και με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικοδόμηση των ακινήτων σε αυτήν τη ζώνη. Για τον λόγο αυτό, στο ΥΠΕΝ υπάρχει ήδη σχέδιο διατάγματος, όπως συζητήθηκε σε πρόσφατη ημερίδα, τον περασμένο Απρίλιο, παρουσία δεκάδων μελετητών.
Πολεοδομημένη γηΟπως προαναφέρθηκε, το ζητούμενο πλέον είναι να υπάρξει περισσότερη πολεοδομημένη γη. Προς την κατεύθυνση αυτή, πολεοδομικά εργαλεία υπάρχουν μιας και υπάρχει ήδη από το ’14 ο σχετικός νόμος (σ.σ.: 4280/14), ο οποίος προβλέπει και την ιδιωτική πολεοδόμηση.
Οπως έχει αποδειχθεί στην πράξη, οι Δήμοι δεν έχουν – στην πλειονότητά τους – την ικανότητα να εντάξουν περιοχές σε ρυμοτομικό σχέδιο. Μάλιστα, υπάρχουν περιοχές, που έχουν περάσει πάνω από 20 χρόνια(!) και ακόμη να ολοκληρωθεί η διαδικασία, οπότε, όπως λένε πηγές που γνωρίζουν καλά την κτηματαγορά, ανοίγει ο δρόμος για ιδιωτική πολεοδόμηση από μεγάλα funds και για όσους άλλους έχουν την οικονομική δυνατότητα να ανταπεξέλθουν σε ένα τέτοιο εγχείρημα.
Τα τελευταία χρόνια τα καλοκαίρια μας είναι σαν να ξοφλάμε παλιές αμαρτίες. Ερχονται σαν ποινή που απαγγέλλεται με τον ήχο του κλιματιστικού. Το ελληνικό καλοκαιράκι δεν υπάρχει εδώ και καιρό. Εχει πεθάνει και είναι στοιχειωμένο σε ταινίες του Δαλιανίδη, να το τραγουδάει ο Δάκης. Και ας το παραδεχθούμε. Αν δεν έχεις σχέση με σχολεία και τουρισμό, το καλοκαίρι είναι η χειρότερη εποχή του χρόνου. Δεν ήταν πάντα έτσι. Κάποτε το καλοκαιράκι ήταν χαρά Θεού. Εκλεινες την άμμο της παραλίας στη χούφτα σου και γινόταν χρυσάφι. Τώρα το ελληνικό καλοκαίρι είναι ένα μαρτύριο βουτηγμένο στον ιδρώτα. Μια φέτα καρπούζι που την τρώνε οι μύγες.
Η ζέστη δεν αντέχεται πλέον. Δεν μπορείς να επιβιώσεις χωρίς κλιματισμό. Παλιά ήταν αλλιώς. Οι καύσωνες ήταν μικροί σε διάρκεια, υπήρχαν και καλοκαιρινά βράδια που σήκωναν ζακέτα. Ομως πλέον o καύσωνας έρχεται και δεν λέει να φύγει. Βλέπεις την πρόγνωση του καιρού και σκέφτεσαι πώς θα φύγεις εσύ. Και έρχονται κάτι στιγμές που πρωταγωνιστείς σε κινηματογραφική δυστοπία. Είναι μεσημέρι, έχει 40 βαθμούς και εσύ τινάζεις την άμμο από τα πόδια σου αναζητώντας μία σκιά. Και όλο αυτό είναι μία σκηνή από την άδειά σου. Αν, φυσικά, μπορείς να την πληρώσεις. Γιατί το καλοκαίρι αρχίζει και θυμίζει καλοστημένη απάτη ή κακόγουστη φάρσα. Για να πληρώσεις το πλοίο, πρέπει να δουλέψεις σε γαλέρα. Και το δωμάτιο στο νησί δεν είναι για σένα. Μιλάμε για γελοίες καταστάσεις. Σου ζητάνε 100 ευρώ τη βραδιά και σου λένε να προσέχεις μην τρομάξεις τις κότες – εννοείται ότι κοιμάσαι σε κοτέτσι. Ασε που πολλοί έχουν και το μαρτύριο της παραλίας. Το καλοκαίρι είναι η εποχή που αρκετοί από μας μισούν το σώμα τους, ντρέπονται για αυτό. Τα μάτια καρφώνονται με λιγούρα και φθόνο σε όμορφα κορμιά και, εκτός των άλλων, όταν μεγαλώνεις, τα νιάτα λάμπουν τόσο πολύ στον καλοκαιρινό ήλιο, ώστε σε τυφλώνουν.
Οι διακοπές έγιναν, εδώ και χρόνια, ταλαιπωρία. Πανάκριβες, με πολυκοσμία, καλουπωμένες σε ένα τόσο σφιχτό πλαίσιο που αισθάνεσαι σαν κρατούμενος σε προαυλισμό. Είναι και τα άγχη που χώθηκαν, την παραμονή της αναχώρησης, μέσα στην τσάντα. Ποιος από σας δεν έχει πιάσει τον εαυτό του, ξαπλωμένο στην παραλία, να σκέφτεται αυτά που άφησε πίσω, στην πόλη; Ακόμα και αν υποσχεθείς να τα ξεχάσεις, όταν είσαι όλη μέρα με το κινητό στο χέρι, δεν μπορείς να κάνεις και πολλά. Σηκώνεις το κεφάλι από την οθόνη και βλέπεις στο βάθος του ορίζοντα τη μαυρίλα από τη μεγάλη πυρκαγιά. Αναρωτιέσαι πώς στο διάολο γίνεται να υπάρχουν ακόμα δάση. Από τη μία διαπιστώνεις ότι τα πάντα μπαζώνονται και από τα βότσαλα ξεπηδούν μπιτσόμπαρα και από την άλλη βλέπεις τα δάση να καίγονται. Κλείνεις το παράθυρο για να μην μπει η στάχτη, ανάβεις το κλιματιστικό και τα βλέπεις στις ειδήσεις με τους ηρωικούς πυροσβέστες και τους τολμηρούς ρεπόρτερ που αγνοούν την παρουσιάστρια όταν τους καλεί να φύγουν από το σημείο.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Κάποτε περιμέναμε να έρθει το καλοκαίρι. Τώρα περιμένουμε να φύγει, πριν καν έρθει. Οχι πως δεν έχει κρατήσει κάποια από τα καλά του, προς Θεού. Και οι βραδιές στο θερινό σινεμά είναι γλυκιές, με τα ποπ κορν, την μπίρα και τις παλιές ταινίες. Και κάτι μεσημέρια στην παραλιακή ταβέρνα είναι όμορφα, μέχρι να έρθει ο λογαριασμός και καταλάβεις ότι έφαγες σε εκδοροσφαγείο. Εχω αμφιβολία για τις αναμνήσεις από παλιά καλοκαίρια που έρχονται και κάθονται, αμίλητες, σταυροπόδι απέναντί σου. Σε γλυκαίνουν ή σε πικραίνουν όταν τις συναντάς; Διότι ακόμα και αν δεν σου μιλάνε, έχουν ένα ύφος που σε κάνει να αναρωτιέσαι: είναι το καλοκαίρι που άλλαξε ή εσύ που πλέον χρειάζεσαι ψυγείο;
* Η φωτογραφία δημιουργήθηκε από τεχνητή νοημοσύνη
Σχεδόν επτά χρόνια από την ημέρα που η ζωή τους άλλαξε για πάντα.
Σχεδόν επτά χρόνια από τότε που οι δικοί τους άνθρωποι με μαρτυρικό τρόπο κάηκαν στην πύρινη λαίλαπα ή πνίγηκαν στην απέλπιδα προσπάθειά τους να σωθούν μόνοι τους, χωρίς καμία βοήθεια, από τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι.
Σχεδόν επτά χρόνια από την ώρα που το «ρολόι» της Δικαιοσύνης θα δείξει ότι έφτασε η ώρα της τελικής κρίσης για τους 21 κατηγορουμένους, θα είναι όλοι εκεί.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Εφετείο Αθηνών. Οδός Λουκάρεως.
Τρίτη, 3 Ιουνίου, ώρα 9 το πρωί, οι συγγενείς των νεκρών, οι εγκαυματίες, όσοι έμειναν πίσω να παλεύουν για την αλήθεια, τη δικαιοσύνη και την τιμωρία των υπευθύνων θα είναι εκεί για να ακούσουν την ετυμηγορία των δικαστών του Τριμελούς Εφετείου της Αθήνας, οι οποίοι επί 11 μήνες έσκυψαν πάνω στην υπόθεση, άκουσαν τη φωνή όλων των διάδικων μερών και τώρα έφτασε η δική τους ώρα να μιλήσουν με την απόφασή τους, γνωρίζοντας καλά ότι αυτήν περιμένουν όχι μόνο όσοι θα βρεθούν στο ακροατήριο, αλλά και ολόκληρη η ελληνική κοινωνία, καθώς αφορά μια από τις μεγαλύτερες εθνικές τραγωδίες των τελευταίων ετών.
«Υστερα από σχεδόν 7 χρόνια επίπονων και επίμονων προσπαθειών μας για την ανάδειξη των γεγονότων και των ευθυνών που οδήγησαν στον θάνατο 120 επιβεβαιωμένα πλέον ανθρώπων και στον βασανισμό άλλων 57 εγκαυματιών, όλοι εμείς οι συγγενείς θανόντων και εγκαυματίες θα είμαστε πάλι εκεί, στην ίδια αίθουσα που ανακοινώθηκε και η πρωτόδικη απόφαση, για να ακούσουμε με τα αφτιά μας το καταστάλαγμα της δευτεροβάθμιας δίκης και να δούμε με τα μάτια μας πού θα γείρει αυτή τη φορά η ζυγαριά της Δικαιοσύνης» αναφέρει ο σύλλογος των συγγενών των θυμάτων και οι εγκαυματίες από το Μάτι που στέλνουν το δικό τους μήνυμα με την ελπίδα να μην ξανασυμβεί η ίδια τραγωδία από λάθη και εγκληματικές παραλείψεις της Πολιτείας.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); Κεκλεισμένων των θυρώνΤα μέτρα ασφαλείας αναμένεται να είναι ιδιαίτερα αυστηρά όσες μέρες χρειαστεί το δικαστήριο να γράψει τους «τίτλους τέλους» της δευτεροβάθμιας δίκης για τους 21 κατηγορουμένους, οι οποίοι δικάζονται κατά περίπτωση για ανθρωποκτονία από αμέλεια, σωματικές βλάβες και εμπρησμό, αδίκημα που αντιμετωπίζει ο ηλικιωμένος από την αυλή του οποίου φέρεται να ξεκίνησε η φωτιά.
Τις τελευταίες ημέρες οι δικαστές διασκέπτονται κεκλεισμένων των θυρών αξιολογώντας και σταθμίζοντας ένα προς ένα τα στοιχεία για τον κάθε κατηγορούμενο πριν αποφασίσουν για την ενοχή ή μη των προσώπων που κάθισαν απέναντί τους στο εδώλιο.
Η ανακοίνωση της απόφασης προκρίθηκε να γίνει στην αίθουσα Τελετών του Εφετείου της Αθήνας, εκεί που γράφτηκε και ο επίλογος της πρωτοβάθμιας δίκης, καθώς είναι η μοναδική αίθουσα που πληροί όλες τις προϋποθέσεις για την κάλυψη των αναγκών μιας πολυπρόσωπης ποινικής δίκης.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });Υπενθυμίζεται ότι η εισαγγελέας της έδρας στην αγόρευσή της είχε προτείνει να κηρυχθούν ένοχοι 12 από τους 21 κατηγορουμένους.
Με βάση την απόφαση του πρώτου δικαστηρίου είχαν καταδικαστεί σε ποινή φυλάκισης εξαγοράσιμη 6 από τους 21 κατηγορουμένους.
Απόφαση που είχε προκαλέσει την οργισμένη αντίδραση των συγγενών των θυμάτων, ενώ λίγες ημέρες μετά είχε ασκηθεί έφεση κατά της πρωτόδικης απόφασης τόσο ως προς το απαλλακτικό σκέλος της όσο και ως προς το ύψος των ποινών για όσους κρίθηκαν ένοχοι.
Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι η εκδίκαση της υπόθεσης που ξεκίνησε στις αρχές του περασμένου Ιουλίου ολοκληρώθηκε μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο πιθανός κίνδυνος παραγραφής.
Είναι απαραίτητο η ΕΕ να διαπραγματευθεί με τη Ρωσία για μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Ευρώπη, τονίζει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» ο πρώην ιταλός πρωθυπουργός Μάσιμο Ντ’ Αλέμα.
Ο ιταλός πολιτικός, ο οποίος συμμετείχε πρόσφατα στη συνάντηση Slemani του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, τονίζει επίσης την ανάγκη η Ελλάδα να συνομιλεί με την Τουρκία.
Ξεκινήσαμε τη συνομιλία μας από την Ουκρανία.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });«Ο πόλεμος έχει διαρκέσει πολύ, είναι αιματηρός, αλλά πρέπει να σταματήσει, να υπάρξει μια πραγματική και αποτελεσματική εκεχειρία και να ξεκινήσουν σοβαρές και δύσκολες διαπραγματεύσεις.
Κανείς δεν μπορεί να τον κερδίσει.
Η κυβέρνηση Τραμπ πιστεύει ότι κατευνάζοντας τον Πούτιν μπορεί να αποδυναμώσουν την Κίνα. Είναι λάθος.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });Ο Πούτιν θεωρεί ότι η επιθετικότητα εναντίον της Ουκρανίας επανατοποθετεί τη Ρωσία ως μεγάλη δύναμη. Η Ουκρανία θέλει ειρήνη με αξιοπρέπεια και ασφάλεια στο μέλλον.
Η ΕΕ πρέπει να συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις, αλλά δεν είναι έτοιμη, δεν υπάρχει ευρωπαϊκή ατζέντα» επισημαίνει ο πρώην ιταλός πρωθυπουργός.
«Δεν είναι ρεαλιστική η θέση της Ευρώπης ότι η Ουκρανία με τη στήριξή μας θα νικήσει τον πόλεμο κατά της Ρωσίας.
Τα κυριότερα ευρωπαϊκά κράτη είναι αποφασισμένα να στηρίξουν την Ουκρανία, κάτι που είναι δίκαιο διότι η στάση του Τραμπ ενδυναμώνει τον Πούτιν, αλλά δεν αρκεί. Ενα από τα κύρια ζητήματα που διακυβεύονται στις διαπραγματεύσεις είναι η ασφάλεια της Ευρώπης, η δομή της σχέσης μας με τη Ρωσία στο μέλλον.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });Αυτή η διαπραγμάτευση δεν μπορεί να αφεθεί στον Ζελένσκι. Τον σέβομαι, πρέπει να τον στηρίξουμε, αλλά δεν μπορούμε να αφήσουμε στον Ζελένσκι το μέλλον της ασφάλειας της Ευρώπης. Πρέπει να κάνουμε διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία για τη νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Ευρώπη» τονίζει.
«Στο παρελθόν είχαμε διαπραγματεύσεις με τη Σοβιετική Ενωση και η ασφάλεια στην Ευρώπη βασιζόταν στη Σύνοδο και τη Συνθήκη του Ελσίνκι.
Οταν η Σοβιετική Ενωση κατέρρευσε, θεωρήθηκε ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα ήταν η εγγύηση ασφαλείας.
Ηταν λάθος.
Ηταν λάθος ότι δεν διαπραγματευτήκαμε με τη Ρωσία μια νέα ασφάλεια στην Ευρώπη.
Είναι απαραίτητο η Ευρώπη να συμμετέχει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να πει στη Ρωσία ότι δεν θέλουμε μια λύση τύπου Κορέας. Θέλουμε ειρήνη, θέλουμε μια συμφωνία για την ασφάλεια στην Ευρώπη και μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας.
Ετσι, θα βοηθήσει την Ουκρανία να αποκτήσει ειρήνη με αξιοπρέπεια. Αυτή θα πρέπει να είναι η ευρωπαϊκή ατζέντα, όχι μόνο η στήριξη του Ζελένσκι. Δεν αρκεί ούτε για το δικό μας συμφέρον ούτε για το συμφέρον της Ουκρανίας» επισημαίνει.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); }); Οι σχέσεις με τον ΤραμπΤι πιστεύει για τον ρόλο της Ιταλίας έναντι του Τραμπ; «Η Μελόνι βρίσκεται σε δύσκολη θέση διότι από τη μια συνδέεται με τον Τραμπ ιδεολογικά, και από την άλλη είναι Ευρωπαία. Για την ιταλική κυβέρνηση είναι δύσκολο να διαπιστώσει ότι έχουμε διαφορετικά συμφέροντα από αυτά των ΗΠΑ.
Στο παρελθόν το να έχει ένας ευρωπαίος ηγέτης ειδική σχέση με τον αμερικανό πρόεδρο ήταν πλεονέκτημα. Σήμερα είναι μειονέκτημα. Δεν υπάρχει έδαφος για να παίξει η Ιταλία ρόλο γεφυροποιού. Χρειαζόμαστε ενότητα, να γνωρίζουμε τι επιδιώκουμε, να είμαστε έτοιμοι να πάρουμε μέτρα σε απάντηση των αποφάσεων Τραμπ, να υιοθετήσουμε σκληρή γλώσσα. Τότε μόνο μπορούμε να διαπραγματευτούμε με τον Τραμπ, αλλιώς είμαστε χαμένοι».
Γενικότερα θεωρεί, δεδομένων των κρίσεων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, ότι «χρειαζόμαστε περισσότερη Ευρώπη, πιο δυναμική, πιο συνεπή, πιο δραστήρια, και με ξεκάθαρη ατζέντα». Αναφέρεται στο ζήτημα της διαχείρισης του Ισραήλ από την ΕΕ. «Βρισκόμαστε ενώπιον μιας τραγωδίας, η σφαγή παιδιών στη Γάζα είναι μια από τις χειρότερες κρίσεις του αιώνα. (Ο Νετανιάχου) είναι εγκληματίας. Αυτό που γίνεται είναι αντίθετο με τις αρχές μας.
Η κρίση αυτή θα καθορίσει τις σχέσεις της Δύσης και των Αράβων, το μίσος εναντίον της Δύσης, διότι η αντίληψη είναι ότι έχουμε μια σιωπηλή συνενοχή, και έχουν δίκιο. Τι θα γίνει για την ασφάλειά μας; Κανείς δεν κάνει κάτι. Η ιταλική κυβέρνηση ψήφισε κατά της αναθεώρησης της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ – Ισραήλ. Είναι ντροπή».
Ο ρόλος του ΕρντογάνΠώς βλέπει την προσέγγιση ΕΕ και Τουρκίας;
«Η Τουρκία επιστρέφει. Είναι ένας σημαντικός παίκτης, μια περιφερειακή δύναμη προορισμένη να παίξει σημαντικό ρόλο. Είναι μια από τους ηγέτες του ισλαμικού κόσμου. Δυστυχώς ο Ερντογάν είναι αυταρχικός, υπάρχει διαφθορά.
Θα χρειαζόταν ένας δημοκρατικός Ερντογάν, αλλά ο ρόλος που παίζει είναι χρήσιμος για την ισορροπία δυνάμεων.
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Κούρδων και Τουρκίας μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο. Ελπίζω ότι θα υπάρξει περισσότερη ενότητα στον ισλαμικό κόσμο και η Τουρκία μπορεί να παίξει θετικό ρόλο, ενθαρρύνοντας τον διάλογο μεταξύ Σαουδαράβων και Ιρανών και αντιπροσωπεύοντας ένα αντίβαρο στο Ισραήλ» λέει ο Ντ’ Αλέμα, ο οποίος μάλιστα συνομίλησε με τον πρώην τούρκο πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου στο περιθώριο της συνάντησης Slemani. Αναγνωρίζει ότι «η φυλάκιση του Ιμάμογλου είναι απογοητευτική. Ελπίζω να νικήσει η αντιπολίτευση».
Καθώς η Τουρκία «επιστρέφει» πώς θα πρέπει να κινηθεί η Ελλάδα; «Θυμάμαι πριν από χρόνια όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε να κάνει διαπραγματεύσεις με την Τουρκία για συμφωνία σύνδεσης, το θάρρος του Κώστα Σημίτη να άρει το ελληνικό βέτο.
Δυστυχώς η διαδικασία απέτυχε με κύριους υπαίτιους τη Μέρκελ και τον Σαρκοζί. Ηταν μεγάλο λάθος, διότι ενθαρρύνθηκε το ισλαμικό και αντιευρωπαϊκό αίσθημα στην Τουρκία.
Ο Σημίτης είχε καταλάβει ότι το να διαχειριστεί την Τουρκία ως ΕΕ θα ενδυνάμωνε την ελληνική θέση. Η Ελλάδα χρειάζεται να συνεργάζεται με την Τουρκία. Για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης, για παράδειγμα, είναι αναπόφευκτη μια διαπραγμάτευση.
Η Τουρκία είναι μεγάλη περιφερειακή δύναμη. Ο ρεαλισμός για έναν πολιτικό είναι καθήκον». Αναφέρεται ειδικότερα στη Μεγίστη, όπου θα φτάσει με ιστιοπλοϊκό το καλοκαίρι. «Η Μεγίστη είναι ένα απίστευτο παράδειγμα για την ανάγκη συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας».
Οι φήμες έλεγαν ότι η νέα αμερικανίδα πρεσβευτής στην Ελλάδα θα επιθυμούσε να βρίσκεται μέχρι το τέλος Ιουνίου στην Αθήνα προκειμένου να κάνει το «ντεμπούτο» της στην ετήσια δεξίωση για την 4η Ιουλίου.
Οσοι, όμως, παρακολουθούν προσεκτικά την πρόοδο για την επικύρωση των διορισμών της νέας κυβέρνησης στο Κογκρέσο εκτιμούσαν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν από δύσκολο ως πρακτικά ανέφικτο.
Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, η ακροαματική διαδικασία στην Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας θα γίνει κάποια στιγμή από το τέλος Ιουνίου ως τις αρχές Ιουλίου, ενώ καλώς εχόντων των πραγμάτων η άφιξη της Κίμπερλι Γκίλφοϊλ στην Αθήνα τοποθετείται γύρω στις αρχές Σεπτεμβρίου.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Οσοι γνωρίζουν την Γκίλφοϊλ την περιγράφουν ως «δραστήρια, φιλόδοξη, και μεθοδική» και πιστεύουν ότι θα εργαστεί από την πρώτη μέρα προκειμένου να δώσει το προσωπικό της στίγμα στην προώθηση της ατζέντας του Τραμπ στην Ελλάδα. Ειδικότερα, πέρα από τον κλασικό τομέα της άμυνας αναμένεται ότι θα επικεντρωθεί στην οικονομική διπλωματία, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις ενεργειακές υποθέσεις, στα κέντρα δεδομένων, στη ναυτιλία και στην επέκταση των εμπορικών συμφερόντων των ΗΠΑ σε επιχειρηματικούς τομείς στην Ελλάδα και στην παροχή διευκολύνσεων προς τις ελληνικές επιχειρήσεις που θέλουν να επενδύσουν στην Αμερική.
Εντατική προετοιμασίαH Κίμπερλι Γκίλφοϊλ ολοκλήρωσε πρόσφατα το πρόγραμμα εκπαίδευσης των πρεσβευτών στην Ουάσιγκτον, όπου είχε καθημερινές ενημερώσεις από αξιωματούχους που προέρχονταν από τον Λευκό Οίκο, στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });Πρόκειται για ένα ταχύρρυθμο πρόγραμμα εκπαίδευσης που προβλέπει παρακολούθηση μαθημάτων για μιάμιση εβδομάδα.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });Η Γκίλφοϊλ δεν θέλησε να συμπεριλάβει μαθήματα ελληνικής γλώσσας, καθώς προτίμησε να αξιοποιήσει τον χρόνο για να μάθει περισσότερα πράγματα για τη χώρα και τους ανθρώπους της.
Η εκπαίδευσή της έγινε στο νέο και αναμορφωμένο από την κυβέρνηση Τραμπ Εθνικό Εκπαιδευτικό Κέντρο Εξωτερικών Υποθέσεων και τα μαθήματα αφορούσαν κυρίως την ιστορία, τη γεωπολιτική, το ελληνικό πολιτικό σύστημα, το διπλωματικό πρωτόκολλο και φυσικά τα τμήματα και τη λειτουργία της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα.
Εκτός από το πρόγραμμα εκπαίδευσης των πρεσβευτών στην Ουάσιγκτον, η προτεινόμενη πρεσβευτής λαμβάνει ήδη καθημερινές ενημερώσεις για όλα τα θέματα που αφορούν την Ελλάδα, την Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή. Ταυτόχρονα έχει ήδη αναπτύξει σχέσεις με ένα σημαντικό μέρος των εκπροσώπων της ελληνοαμερικανικής κοινότητας, ενώ και από την πλευρά της Ελλάδας έχουν ξεκινήσει βολιδοσκοπήσεις από σημαντικούς οικονομικούς παράγοντες που θα ήθελαν να τη γνωρίσουν.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); }); ΣΕ ΑΝΟΙΧΤΗ ΓΡΑΜΜΗ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΑΜΠΠαρόλο που η ίδια παραμένει κοινωνικά και επικοινωνιακά δραστήρια, το διπλωματικό πρωτόκολλο δεν της επιτρέπει να έχει άμεση εμπλοκή στα πολιτικά πράγματα μέχρι την επικύρωση του διορισμού της. Για αυτό τον λόγο άλλωστε έχει περιορίσει το τελευταίο διάστημα και τις εμφανίσεις της στις επίσημες ελληνοαμερικανικές εκδηλώσεις.
Ωστόσο, η παρουσία της φαίνεται να λειτουργεί ήδη ευεργετικά για τις σχέσεις της Αθήνας με την Ουάσιγκτον, καθώς στην αμερικανική πρωτεύουσα δεν έχει διαφύγει την προσοχή ότι η νέα πρεσβευτής στην Ελλάδα είναι ένα πρόσωπο που ανήκει στον στενό πυρήνα του Τραμπ.
Για παράδειγμα, όταν προέκυψε το θέμα με το άρθρο που υποστήριζε ότι οι Αμερικανοί ετοιμάζονται να εγκαταλείψουν την Αλεξανδρούπολη, ο αμερικανός υπουργός Αμυνας Πιτ Χέγκσεθ απάντησε κοφτά στον Τραμπ ότι αυτή η ιστορία δεν είναι αληθινή.
Από ό,τι φαίνεται ήταν ήδη πληροφορημένος για τη σημασία που είχε μια τέτοια παραπληροφόρηση σε μια νατοϊκή χώρα. Οπως άλλωστε συνηθίζουν να λένε οι φίλοι της Κίμπερλι, η νέα πρεσβευτής είναι πάντα «ένα τηλεφώνημα μακριά» από όλους στον κόσμο του Τραμπ.
Για «οργανωμένη φάμπρικα», που «δούλευε ασταμάτητα», με οργανωμένη δομή, από το 2017 ως το 2022, κάνει λόγο ο πρόεδρος της Εθνικής Ενωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘΕΑΣ), Παύλος Σατολιάς, σχολιάζοντας το σκάνδαλο των παράνομων επιδοτήσεων μέσω ΟΠΕΚΕΠΕ.
Ο ίδιος περιγράφει στα «ΝΕΑ» τη λειτουργία του κυκλώματος που στέρησε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από τους έλληνες αγρότες και επισημαίνει πως «για εμάς που ασχολούμαστε με το σκάνδαλο καιρό η κατάρρευση του Οργανισμού ήταν αναμενόμενη».
«Το 2017 δημιουργήθηκε μια κανονική “αλυσίδα βιομηχανικής παραγωγής” που προμήθευε καταπατημένες εκτάσεις βοσκοτόπων χωρίς ζώα σε αυτοαποκαλούμενους αγρότες για να παίρνουν ενισχύσεις. Πώς συνέβη αυτό και ποιοι ήταν οι κύριοι συμμέτοχοι; Είναι απλό» λέει.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Ο Σατολιάς εξηγεί πως τα αδήλωτα βοσκοτόπια προέκυψαν όταν το 2009-2012 η Κομισιόν ζήτησε από την Ελλάδα να θεωρεί επιλέξιμους βοσκοτόπους μόνο τις χορτολιβαδικές εκτάσεις και όχι τις εκτάσεις με χαμηλή ξυλώδη βλάστηση.
Ετσι εξαίρεσε 10 εκατ. στρέμματα από τα 24 εκατ. που δήλωναν οι κτηνοτρόφοι. H Ελλάδα προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, δικαιώθηκε, και το 2017 η ΕΕ αναγκάστηκε να δεχτεί και πάλι τη χαμηλή ξυλώδη βλάστηση ως επιλέξιμους βοσκοτόπους.
«Ομως στο μεταξύ, την περίοδο 2014-2017, για να λυθεί το πρόβλημα, είχε εφαρμοστεί με κεντρική κατανομή των βοσκοτόπων όλης της χώρας η λεγόμενη “τεχνική λύση”.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });Την κατανομή αυτή υπολόγιζε ο τεχνικός σύμβουλος του ΟΠΕΚΕΠΕ, η Neuropublic. Οταν η Ελλάδα δικαιώθηκε, η επαναφορά των 10 εκατ. στρεμμάτων στο σύστημα δεν έγινε αμέσως αλλά σταδιακά. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ με τον τεχνικό σύμβουλο τα ενέτασσαν στο σύστημα ως “ελεύθερα”, αφού για τους κτηνοτρόφους προορίζονταν τα 14 εκατ. στρέμματα της τεχνικής λύσης.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });Ο χαρακτηρισμός τους ως “ελεύθερα” – αντί να προορίζονται για τους κτηνοτρόφους – αποτέλεσε τη βάση επάνω στην οποία χτίστηκε το σκάνδαλο» εξηγεί ο Παύλος Σατολιάς.
«Η σταδιακή ενσωμάτωση των ελεύθερων βοσκοτόπων αποτέλεσε μια ευκαιρία που την είδαν αμέσως ή κάποιοι υπάλληλοι του ΟΠΕΚΕΠΕ ή κάποια ΚΥΔ επιλεγμένα ή και ο τεχνικός σύμβουλος που διέθετε το λογισμικό κατανομής των βοσκοτόπων στην τεχνική λύση. Σκέφτηκαν λοιπόν ότι αυτά μπορούσαν να αξιοποιηθούν για λήψη ενισχύσεων από το εθνικό απόθεμα, για βοσκοτόπους χωρίς ζώα από ανθρώπους που όχι μόνο δεν είναι κτηνοτρόφοι αλλά πολλοί δεν είχαν καμία γεωργική δραστηριότητα.
Αυτή ήταν η κερκόπορτα που άνοιξε τον δρόμο για μαζικές ψευδείς αιτήσεις, σε βάρος των πραγματικών δικαιούχων που είδαν τις ενισχύσεις τους να φεύγουν από την παραγωγή και να πηγαίνουν σε αγρότες του καναπέ» συνεχίζει ο Σατολιάς εξηγώντας τη… μέθοδο της απάτης: «Αφού έπαιρνε κάποιος εσωτερική πληροφόρηση ότι βρέθηκε ελεύθερη έκταση, για παράδειγμα, στον Γράμμο, έμπαινε μπροστά η άλλη απάτη, με ψευδή δήλωση των εκτάσεων στο Ε9 κάποιου για να φτιαχτεί ένα πλαστό ενοικιαστήριο.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });Τα υπόλοιπα τα αναλάμβαναν οι υπεύθυνοι αποσφαλμάτωσης και οι υπηρεσίες του ΟΠΕΚΕΠΕ που θεωρούσαν απόλυτα φυσιολογικό ένα πλαστό ενοικιαστήριο 1.000 στρεμμάτων με ενοίκιο μόλις 10 ευρώ και τον αιτούντα, κάτοικο Κρήτης, να ενοικιάζει 1.000 στρέμματα στον Γράμμο, βοσκότοπο, χωρίς ζώα. Αυτό ξεκίνησε από το 2017, το 2020 κορυφώθηκε, ενώ το 2022 και μετά από δικές μας πιέσεις ως ΕΘΕΑΣ σταμάτησε, με υπουργική απόφαση, να δίνεται ενίσχυση σε βοσκοτόπια χωρίς ζώα. Βεβαίως η ομάδα βρήκε άλλους τρόπους. Αυτό δείχνει την αδυναμία ουσιαστικών ελέγχων».
Χαμένοι οι πραγματικοί παραγωγοίΤο ερώτημα που προκύπτει είναι από πού προέρχονταν τα χρήματα για αυτούς τους χιλιάδες καταπατητές. «Από την αφαίρεση ενισχύσεων από τους παλαιούς παραγωγούς και κτηνοτρόφους» απαντά ο Σατολιάς. «Ετσι, οι πραγματικοί παραγωγοί έβλεπαν το εισόδημά τους να μειώνεται. Ορισμένοι ως αντίδραση ή μιμούμενοι αυτή την κατάσταση άρχισαν να δηλώνουν μεγάλο αριθμό ζώων που δεν υπήρχαν με σκοπό να αποσπάσουν τμήμα των ελεύθερων βοσκοτόπων από την τεχνική λύση και έτσι το πράγμα έμπλεξε ακόμα περισσότερο».
Ο ίδιος σημειώνει ότι «η ΕΘΕΑΣ βγήκε μπροστά το 2017 και αντί αυτού εισπράξαμε μηνύσεις και αγωγές. Δεν εισακουστήκαμε. Ομως το θέμα δεν τελειώνει εδώ. Κάποιοι στον ΟΠΕΚΕΠΕ και στο όλο κύκλωμα πρέπει να λογοδοτήσουν για τη μεγάλη ζημιά που έπαθαν οι παραγωγικοί αγρότες από τη μεταφορά εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ από τους ίδιους στους κίβδηλους καταχραστές επιδοτήσεων. Μέχρι να γίνει αυτή η εξυγίανση, θα έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά ώστε οι συντελεστές της απάτης να μην παρεισφρήσουν και πάλι στη νέα μορφή της ΑΑΔΕ και κάνουν τα ίδια».
Στους μήνες της σφοδρής κοινωνικής και πολιτικής πίεσης της κυβέρνησης για τα Τέμπη, αναλυτές και δημοσκόποι χτυπούσαν καμπανάκια για σοβαρή επιδείνωση του βαθμού εμπιστοσύνης της κοινωνίας στους θεσμούς – στο σύνολό τους.
Σήμερα που η κυβέρνηση δέχεται νέο πυρ ομαδόν από τους πολιτικούς αντιπάλους της για αδράνεια μπροστά στο «σκάνδαλο διαφθοράς» του ΟΠΕΚΕΠΕ, οι πολίτες επιμένουν να ιεραρχούν ψηλά αυτά τα ζητήματα, αμφισβητώντας τις κυβερνητικές επιδόσεις.
Το επιβεβαιώνει ο νέος κύκλος μετρήσεων: στη λίστα των προβλημάτων της χώρας, η δικαιοσύνη και το κράτος δικαίου βρίσκεται στη μέση, κάτω από την ακρίβεια, την υγεία και τα εισοδήματα και πάνω από τα θέματα ανάπτυξης, εγκληματικότητας, υψηλών ενοικίων (MRB/Open).
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Προδιαγράφεται ότι συζητήσεις θα πυροδοτηθούν και τον επόμενο μήνα, μόλις δημοσιοποιηθούν τα αποτελέσματα του «ελέγχου» της Αθήνας από την Κομισιόν.
Σύμφωνα με την εκτίμηση του Μαξίμου – κατόπιν συζητήσεων που είχαν στις Βρυξέλλες ο Ακης Σκέρτσος και ο Παύλος Μαρινάκης με τον αρμόδιο επίτροπο Μάικλ ΜακΓκραθ – θα υπάρξει θετικό αποτύπωμα από τη στιγμή που η Ελλάδα κάλυψε δύο από τις έξι συστάσεις (για τη συμμετοχή των δικαστών στον διορισμό της ηγεσίας των ανωτάτων δικαστηρίων και για τον έλεγχο των πόθεν έσχες), αφήνοντας 18 χώρες με περισσότερες εκκρεμότητες.
Είναι εμφανής η κυβερνητική προσπάθεια να ξεθολώσει την εικόνα στο φόντο επικρίσεων για τη λειτουργία του κράτους, με την Αθήνα να ενημερώνει τις Βρυξέλλες, κατά πληροφορίες, ότι το «ελληνικό σχέδιο» περιλαμβάνει 14 πολιτικές σε άμεσο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα για την επιτάχυνση των ρυθμών στη δικαιοσύνη, την αντιμετώπιση της διαφθοράς, τη λειτουργία των ΜΜΕ, τη νομοθέτηση. Ανάμεσά τους, τρεις πρωτοβουλίες που θα δρομολογήσουν εξελίξεις εντός 2025-2026 και άλλες τρεις που αποτελούν στόχους της συνταγματικής αναθεώρησης.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });Στο φόντο εντεινόμενων πιέσεων της Ευρώπης – όπως για την ανάγκη να βρει έναν τρόπο να αποκτήσει δομημένο διάλογο με την κοινωνία των πολιτών και ΜΚΟ – αλλά και με οριζόντια πρότζεκτ στα σκαριά – όπως για τον στόχο μείωσης της γραφειοκρατίας σε ό,τι αφορά τις επιχειρήσεις και τη συνεννόησή τους με δημόσιους φορείς και υπηρεσίες με τεχνική ή όποια άλλη βοήθεια από ΟΟΣΑ ή Τράπεζα Επενδύσεων -, επίκεινται κινήσεις στα εξής πεδία:
1
Κράτος με… ISO – διεθνή πιστοποίηση δηλαδή – κατά της διαφθοράς: η σχετική πρόσκληση προς δημόσιους οργανισμούς είναι έτοιμη. Η κυβέρνηση καδράρει 40 φορείς και υπηρεσίες, προκειμένου να μπουν στη διαδικασία απόκτησης του ISO 37001 (σύστημα διαχείρισης κατά της δωροδοκίας). Στο επίκεντρο είναι μεταξύ άλλων πολεοδομίες, Κτηματολόγιο και διοικήσεις νοσοκομείων, που θα κληθούν να προσλάβουν συμβούλους για τις διαδικασίες πιστοποίησης. Το Μαξίμου αντιγράφει το μοντέλο του ΔΟΑΤΑΠ (του οργανισμού αναγνώρισης τίτλων σπουδών), ο οποίος κινήθηκε από μόνος του ολοκληρώνοντας πέρυσι τη διαδικασία, που περιλαμβάνει εκπαίδευση του προσωπικού και συμμόρφωση των υπηρεσιακών μονάδων σε μια σειρά τυποποιημένων διαδικασιών.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });2
Με ανοιχτή πληγή την ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης, αναμένεται εντός του 2025 να ψηφιστεί στη Βουλή η τροποποίηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Στόχος είναι να ορίζεται δικάσιμος σε έξι μήνες το πολύ. Σήμερα, σύμφωνα με τους γνωρίζοντες, μια υπόθεση θέλει 1.500 μέρες για να τελεσιδικήσει, όταν στην Ευρώπη χρειάζονται 650 μέρες – πρώτο βήμα, λένε οι αρμόδιοι, η Ελλάδα έστω να προσεγγίσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
3
Οι νομικοί σύμβουλοι του κράτους αναλαμβάνουν τα πειθαρχικά στο Δημόσιο: στόχος να κλείνουν οι υποθέσεις στους έξι μήνες όταν σήμερα υπάρχουν περιπτώσεις που φτάνουν στα πέντε χρόνια. Με βάση το νέο πειθαρχικό δίκαιο των δημοσίων υπαλλήλων, στη σύνθεση του νέου οργάνου θα είναι μόνο μέλη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους με διετή θητεία και αποκλειστική απασχόληση. Σημειωτέον, τα στοιχεία δείχνουν σήμερα 2.500 ανοιχτές υποθέσεις σε 90 πειθαρχικά συμβούλια.
Η συνταγματική αναθεώρησηΟι κυβερνητικές προθέσεις ωστόσο απλώνονται στον χρόνο (και στον μετεκλογικό), με ενημερωτικά σημειώματα της Αθήνας προς Βρυξέλλες και για ζητήματα που επιδιώκει η κυβέρνηση να ανοίξει στο πλαίσιο της συνταγματικής αναθεώρησης. Αλλωστε ο Κυριάκος Μητσοτάκης άνοιξε τη δημόσια συζήτηση και στο εσωτερικό πρόωρα, επιχειρώντας να διατυπώσει μεταρρυθμιστικά διλήμματα. Ο σχεδιασμός – με ανοιχτό και δύσκολο το στοίχημα των 180 ψήφων, είτε στην τωρινή προτείνουσα Βουλή είτε στην επόμενη που θα είναι η αναθεωρητική – περιλαμβάνει τα εξής:
1
Ο στόχος της άρσης μονιμότητας και της συνταγματικής κατοχύρωσης της αξιολόγησης στο Δημόσιο λειτουργεί για το Μαξίμου ως πολιτική διαιρετική τομή. Με το πρωθυπουργικό σκεπτικό (και με βάση τις αναλύσεις δημοσκοπικών ευρημάτων στην κυβερνητική έδρα), η πλειονότητα της κοινωνίας, έχοντας ξεπεράσει την εποχή της «πλατείας Κλαυθμώνος», βλέπει θετικά την αναθεώρηση του άρθρου 103. Ο σχεδιασμός επί χάρτου περιλαμβάνει υφιστάμενους και νεοεισερχόμενους υπαλλήλους και προϋποθέσεις σε ό,τι αφορά τη σύνδεση της μονιμότητας με την αξιολόγηση – όπως λένε δηλαδή, άλλο τα πειθαρχικά, άλλο η συστηματική ανεπάρκεια ενός υπαλλήλου.
2
Με περιορισμό ή πλήρη εξάλειψη της εμπλοκής της Βουλής στην άσκηση δίωξης κατά υπουργών επιδιώκεται το επόμενο βήμα έπειτα από την κατάργηση της σύντομης αποσβεστικής προθεσμίας, που προβλεπόταν στο άρθρο 86. Η προοπτική ολικής αναθεώρησης του άρθρου βρίσκει πλέον ανοιχτά αφτιά στον πολιτικό και στον νομικό κόσμο. Ενα σενάριο είναι η Βουλή να κρατήσει αρμοδιότητες, αλλά να απαιτείται υποχρεωτικά δικαστική κρίση προτού δρομολογηθεί οποιαδήποτε ψηφοφορία-πόρισμα. Αλλο σενάριο είναι να απεμπλακεί πλήρως το πολιτικό σύστημα.
3
Με στόχο την «αποπολιτικοποίηση» της διαδικασίας ανάδειξης της ηγεσίας των ανώτατων δικαστηρίων (ήδη έχει δοθεί η δυνατότητα παροχής γνώμης των δικαστών) εξετάζονται πιθανές εκδοχές για το περιεχόμενο μιας αναθεώρησης του άρθρου 90: επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης είτε αποκλειστικά με εσωτερικές διαδικασίες σε όλα τα στάδια (προεπιλογή, ψηφοφορία), είτε με πρώτη επιλογή των υποψηφίων από το δικαστικό σώμα ώστε την τελική απόφαση να παίρνει η Προεδρία της Δημοκρατίας.
Tις τελευταίες ημέρες, μια υπόθεση που εκδικάστηκε σε πρωτοδικείο του Καΐρου προκάλεσε ανησυχία, σύγχυση και, όχι άδικα, ορισμένους υπερβολικούς τίτλους.
Σύμφωνα με αυτά που γράφτηκαν, η ιστορική Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά κινδύνευε να κλείσει, να δημευθεί ή να μετατραπεί σε μουσείο. Στην πραγματικότητα, το αιγυπτιακό δικαστήριο απέρριψε όλες τις αγωγές αποβολής των μοναχών από εκτάσεις και χώρους λατρείας, αναγνωρίζοντας ρητά τη συνέχεια της χρήσης τους από τη Μονή. Δεν τέθηκε κανένα ζήτημα έξωσης ή διακοπής της λειτουργίας.
Κι όμως, το θέμα δεν είναι λήξαν. googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Η αμφισβήτηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος ενός θρησκευτικού φορέα από τρίτους (εν προκειμένω, ιδιώτες με αμφισβητούμενα δικαιώματα) αγγίζει κάτι βαθύτερο: το μέτρο και το όριο της πολιτικής εξουσίας έναντι της θρησκευτικής παρουσίας, ακόμη και όταν αυτή έχει χιλιετή συνέχεια και διεθνή αναγνώριση.
Η Μονή του Σινά αν και δεν είναι το αρχαιότερο μοναστήρι του Χριστιανισμού, αποτελεί ένα από τα παλαιότερα και εν λειτουργία μοναστηριακά ιδρύματα παγκοσμίως – με αδιάκοπη παρουσία από τον 6ο αι., όταν ο Ιουστινιανός έκτισε το μοναστήρι-φρούριο στους πρόποδες του όρους Χωρήβ.
Προϋπήρχαν βεβαίως ασκητικά ίχνη ήδη από τον 4ο αιώνα, όμως η μονή ως οργανωμένος θεσμός θεμελιώνεται μεταγενέστερα. Ο πλούτος της δεν είναι μόνο θρησκευτικός ή προσκυνηματικός, αλλά και επιστημονικός.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });Η Μονή φιλοξενεί μια από τις σημαντικότερες συλλογές ελληνικών, συριακών, αραβικών και γεωργιανών χειρόγραφων παγκοσμίως, με πάνω από 3.300 καταγεγραμμένα τεκμήρια, μεταξύ των οποίων και ο περίφημος Σιναϊτικός Κώδικας – ένα από τα αρχαιότερα και πληρέστερα σωζόμενα χειρόγραφα της Αγίας Γραφής.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });Η συλλογή της, εν μέρει ακόμη ακαταλογογράφητη, αποτελεί θησαυρό της παγκόσμιος πολιτισμικής κληρονομιάς, γι’ αυτό και η Μονή έχει αναγνωριστεί ως μνημείο της UNESCO από το 2002. Επιπλέον, η Μονή έχει ένα ιδιότυπο εκκλησιαστικό καθεστώς: είναι αυτοδιοίκητο σταυροπήγιο, υπαγόμενο πνευματικά στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, αλλά διοικητικά αυτόνομο.
Ο Αρχιεπίσκοπος Σινά εκλέγεται από τους μοναχούς της Μονής και έχει τον τίτλο «Αρχιεπίσκοπος Σινά, Φαράν και Ραϊθώ».
Η πρόσφατη δικαστική υπόθεση δεν είναι μεμονωμένη. Αντιθέτως, ανήκει σε μια μακρά αλυσίδα διαχείρισης της θρησκευτικής περιουσίας από το αιγυπτιακό κράτος, που ξεκινά από τις εθνικοποιήσεις του Νάσερ, περνά από την ιδεολογική καχυποψία των Αδελφών Μουσουλμάνων και φτάνει στη συγκεντρωτική συναίνεση της εποχής Σίσι.
Η Αίγυπτος, παρά την πληθώρα των χριστιανικών μοναστηριών – ιδίως της Κοπτικής Εκκλησίας – ουδέποτε αναγνώρισε πλήρως τον ιδιωτικό χαρακτήρα των εκκλησιαστικών περιουσιών. Αντιθέτως, διατηρεί ενεργό ρόλο στον έλεγχο, τη νομιμοποίηση και την πολεοδομική εξέλιξη θρησκευτικών εγκαταστάσεων.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });Με αυτή την έννοια η Μονή του Σινά δεν είναι η μόνη που αντιμετωπίζει τέτοια πίεση.
Οι Κοπτικές Μονές της Αιγύπτου – από την έρημο του Αγίου Μακαρίου στη Νιτρία μέχρι την όαση του Αγίου Αντωνίου στην Ερυθρά θάλασσα – έχουν βιώσει απόπειρες δήμευσης γαιών, επιθέσεις, περιορισμούς και οικοδομικά εμπόδια.
Ομως εκεί, η σχέση με το κράτος είναι πιο εσωτερική: ο Κόπτης πατριάρχης είναι αιγύπτιος πολίτης, οι κοινότητες εγγράφονται στην εθνική ταυτότητα, και η τοπική Εκκλησία έχει δεχθεί, όχι πάντα εκούσια, τον κρατικό έλεγχο ως μέρος της επιβίωσης.
Η Μονή του Σινά είναι ξένη με την έννοια της διοικητικής υπαγωγής· διαχειρίζεται την περιουσία της χωρίς να υπάγεται στην αιγυπτιακή (Κοπτική) εκκλησιαστική ιεραρχία· διατηρεί καθεστώς που ρυθμίζεται όχι μόνο από την εσωτερική αιγυπτιακή νομοθεσία, αλλά και από το διεθνές πλαίσιο προστασίας.
Δεν είναι «κομμάτι» του εθνικού θρησκευτικού τοπίου· αν μας επιτραπεί η χρήση μιας ποιητικής έκφρασης, συνιστά σύνορο του πολιτισμού με την έσω έρημο.
Γι’ αυτό και κάθε απόπειρα διεκδίκησης ή περιορισμού της, ακόμη κι αν αποτυγχάνει στα δικαστήρια, υποδηλώνει μια δοκιμή ορίων.
Εδώ έρχεται και το παράδοξο της σύγχρονης Αιγύπτου: ο Σίσι δεν είναι Ερντογάν.
Δεν είναι ο ισλαμιστής λαϊκιστής που οραματίζεται μια νεοοθωμανική θεοκρατία· αντίθετα, παρουσιάζεται ως προστάτης των χριστιανών, κοσμικός εγγυητής της σταθερότητας και συνομιλητής με την ελληνική κυβέρνηση και την ελληνορθόδοξη κοινότητα.
Στη ρητορική του, και με κάποιες πράξεις του, επιδιώκει να δείξει ανοχή, σεβασμό, έως και εγγύηση. Κι όμως, το κράτος του συνεχίζει να λειτουργεί ως κυρίαρχος ρυθμιστής της θρησκευτικής παρουσίας, όχι ως ουδέτερος εγγυητής.
Δεν εκδιώκει, αλλά επιτηρεί· δεν διώκει, αλλά υπονομεύει μέσω γραφειοκρατίας, διοικητικών καθυστερήσεων και επιλεκτικής αποδοχής. Είναι το ίδιο κράτος που μπορεί να εγγυηθεί την παραμονή της Μονής του Σινά, αλλά και να ανεχθεί, έστω προσωρινά, την αμφισβήτηση της νομιμότητάς της.
Η ουσία είναι η εξής: δεν κινδυνεύει αυτή τη στιγμή η Μονή του Σινά, ούτε από δήμευση, ούτε από έξωση· όμως δοκιμάζεται η έννοια της διαχρονικής παρουσίας ενός πνευματικού τόπου εντός ενός εθνικού κράτους που δεν γνωρίζει καλά τα όριά του.
Και κάθε φορά που δοκιμάζεται αυτό, μας θυμίζει ότι οι μοναστικές κοινότητες – είτε στο Σινά, είτε στην έρημο της Νιτρίας – δεν επιβιώνουν επειδή είναι δυνατές, αλλά επειδή κάποτε κάποιοι πίστεψαν ότι υπάρχουν πράγματα που δεν ανήκουν εξ ολοκλήρου ούτε στον χρόνο ούτε στο κράτος.
Ο Νίκος Κουρεμένος είναι δρ Θεολογίας, Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου«Το Μέγαρο των χαστουκιών» είναι το περίφημο μυθιστόρημα του Πασκάλ Μπρικνέρ.
Και εσχάτως η δημόσια πολιτική σκηνή γέμισε χαστούκια και ερμηνείες παραπέμποντας στο γνωστό βιβλίο.
Ολα ξεκίνησαν την εβδομάδα που πέρασε από το ράπισμα της Μπριζίτ Μακρόν στον πρόεδρο της Γαλλίας μέσα στο αεροσκάφος και κατά την αποβίβασή τους στο Ανόι του Βιετνάμ. Εδώ το ιδιωτικό έγινε δημόσιο και σχεδόν αμέσως παρήγαγε έκπληξη και βέβαια πολιτικό γεγονός.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Το ίδιο δε το πολιτικό γεγονός έδωσε τον χώρο του σε συνδηλώσεις, ερμηνείες και αποκαθηλώσεις.
Το χαστούκι της Μπριζίτ στον Μακρόν διαβάστηκε από πολλές οπτικές και με διάφορους τρόπους.
Από το πώς απομειώνεται ο μπρουταλισμός ενός παγκόσμιου ηγέτη εν μέσω μεγάλης κρίσης στον πλανήτη μέχρι και με ερμηνείες ενδοοικογενειακής βίας με φορέα αυτή τη φορά τη γυναίκα.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });Ακόμα και ένας ανάποδος πατριαρχισμός που δήλωσε την έκπληξή του από το γεγονός πώς ένας άνδρας κάθεται να τις φάει από τη γυναίκα του – έστω και την πρώτη κυρία της Γαλλίας. Εδώ δεν έχουμε απλώς να κάνουμε με μια χειρονομία που επιχρωματίζει το πολιτικό σκηνικό και προσθέτει ερμηνείες σε αυτό, αλλά και με όλες τις παθογένειες ή τις σύγχρονες τάσεις της μοντέρνας κοινωνίας πάνω σε ένα περιστατικό που με τη σειρά του γίνεται από τροφή σκέψης μέχρι και εργαλείο διαχείρισης από πιο σκοτεινές δυνάμεις.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); }); Τα δημόσια χτυπήματαΔεν είναι πάντως η πρώτη φορά που ραπίσματα, χειρονομίες, χτυπήματα, χαστούκια κυριαρχούν στον δημόσιο πολιτικό λόγο. Εντόπιο και παγκόσμιο. Και με τη σειρά τους ακριβώς οι χειρονομίες αυτές επιδρούν πάνω στην πολιτική σκηνή από τα παλιά χρόνια μέχρι και σήμερα.
Τα χτυπήματα δημοσίων προσώπων, οι βιαιοπραγίες μεταξύ τους, ενώ πάντα αρχικά αιφνιδίαζαν τη δημόσια σφαίρα, στη συνέχεια επικάθονταν με έναν πολιτικό τρόπο. Είναι μακρινό ακόμα το φερόμενο χαστούκι στο Λονδίνο το 1963 – γιατί από πολλούς αμφισβητείται πως ακριβώς έγινε έτσι – της περίφημης ουαλής δασκάλας Μπέτι Αμπατιέλου κατά της βασίλισσας Φρειδερίκης επειδή ακριβώς ο άνδρας της Μπέτι, κομμουνιστής και ναυτεργάτης Αντώνης Αμπατιέλος, ήταν φυλακισμένος στα δύσκολα χρόνια μετά τον Εμφύλιο.
Η Μπέτι ήθελε μαζί με κύπριους διαδηλωτές να δώσει επιστολή διαμαρτυρίας στη βασίλισσα και την έτρεψε σε φυγή.
Στη νεότερη εποχή, πέρα από το χαστούκι της Μπριζίτ, πιο νωπό περιστατικό είναι εκείνο τον Φεβρουάριο του 2018, όπου η πρώτη κυρία των ΗΠΑ Μελάνια Τραμπ τραβάει κάπως άχαρα το χέρι της από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, πράγμα το οποίο η αλήθεια είναι πως δεν αιφνιδίασε και κανέναν δεδομένης της παράξενης και ιδιότυπης σχέσης του ζευγαριού που κατά καιρούς απασχολεί τα παγκόσμια ΜΜΕ.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); }); Η κρίσηΠιο πίσω και στα της Ελλάδας, τον δύσκολο καιρό του μνημονίου – αντιμνημονίου και τότε που δυστυχώς η Χρυσή Αυγή επέλαυνε στο πολιτικό και μιντιακό τοπίο, η βιαιοπραγία του Ηλία Κασιδιάρη κατά της βουλευτού και δημοσιογράφου του ΚΚΕ Λιάνας Κανέλλη σε κοινή θέα στον ΑΝΤ1, στην εκπομπή του Γιώργου Παπαδάκη τον Ιούνιο του 2012, ήταν ένα περιστατικό το οποίο σόκαρε και επιβεβαίωσε όλους τους νέους βίαιους τρόπους που κόμιζε η ναζιστική οργάνωση στο πολιτικό και κοινωνικό τοπίο. Το ανησυχητικό τότε ήταν πως υπήρξε ένα μέρος μιας λούμπεν δημόσιας σφαίρας που επιδοκίμαζε την επίθεση του Κασιδιάρη στη Λιάνα Κανέλλη κανονικοποιώντας τη βία και καθιστώντας τη φυσιολογικό ήθος στην πολιτική σκηνή.
Πολύ παλαιότερα και από αυτό το περιστατικό, η επίθεση του πασόκου βουλευτή Βασίλη Κεδίκογλου στον βουλευτή του ΚΚΕ Στρατή Κόρακα στη Βουλή, νύχτα του 1993, παρότι δεν αποτυπώθηκε με όρους εικόνας – είτε live είτε φωτογραφίας – έμεινε στη νεότερη πολιτική ιστορία της δεκαετίας του ’90.
Και υπήρξε επίσης ένα περιστατικό για το οποίο και πολλά γράφτηκαν και πολλά αναλύθηκαν εκείνη ακριβώς την περίοδο, παρότι από το ίδιο το ΚΚΕ τότε δεν είχε δοθεί συνέχεια και παρότι καταδικάστηκε από όλες τις πλευρές. Ο Κόρακας φέρεται ότι ειρωνεύτηκε τον Κεδίκογλου για νομοθετική ρύθμιση επαναφοράς αποστράτων στο στράτευμα.
Σε live μετάδοσηΠεριστατικά επιθέσεων μέσα στη Βουλή κατά καιρούς επίσης υπήρξαν, ενώ πολύ κοντά σε σύγκρουση είχαν φτάσει ακόμα και ο Νίκος Δένδιας με την Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΧΑ τον Μάιο του 2017, με πρώτη να επιτίθεται η ΚΟ της ΧΑ στον τότε βουλευτή της ΝΔ.
Παρ’ όλα αυτά live ράπισμα εντός Βουλής δεν έχουμε δει. Αντίθετα, επίσης σε live μετάδοση, θρυλικό έμεινε το καταδικαστέο χαστούκι της Νατάσας Αθήνη-Τσούνη στη Δήμητρα Λιάνη-Παπανδρέου κατά την παρουσίαση του βιβλίου της δεύτερης που αφορούσε τον Ανδρέα τον Οκτώβριο του 1997 στη Στοά του Βιβλίου.
Υπάρχουν όμως επίσης και άλλες περιπτώσεις χτυπημάτων ή ραπισμάτων, όπως για παράδειγμα εκείνο το φερόμενο της Μαρίκας Μητσοτάκη κατά του Σταύρου Δήμα και όταν εκείνος ήταν υπουργός Βιομηχανίας το 1991, που επίσης με τον ένα ή τον άλλο τρόπο απασχόλησε τα ΜΜΕ και το πολιτικό σκηνικό.
Αιτία του επεισοδίου φέρεται η δυσαρέσκεια ενός μέρους επιχειρηματιών κατά του υπουργού όταν είχε οργανωθεί αποστολή τον Ιούλιο του ’91 στον Ελληνισμό των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών. Παρότι διαφορετικά όλα αυτά τα περιστατικά και οι εποχές, συνδέονται ως πράξεις βίας ή αιφνίδια επεισόδια που επιδρούν στην πολιτική και γίνονται μέρος της διαπάλης της.
«Βάσκανος μοίρα» έφερε να συμπίπτουν τέτοιες μέρες τα δεκαπέντε χρόνια από το πρώτο Μνημόνιο (Μάιος 2010) και τα δέκα χρόνια από το τρίτο (Ιούλιος – Αύγουστος 2015).
Κάτι σαν «μνημόσυνο Μνημονίων», όσων προηγήθηκαν και όσων ακολούθησαν.
Η επιστημονική και δημοσιογραφική έρευνα έχει αναδείξει πολλές πτυχές αυτής της δύσκολης και ταραγμένης περιόδου. Εχουμε άλλωστε αρκετές μαρτυρίες των πρωταγωνιστών της περιόδου (Μέρκελ, Σόιμπλε, Ολάντ, Βενιζέλος, Κατσέλη, Γ. Παπακωνσταντίνου, Βαρουφάκης, Τσακαλώτος και άλλοι…).
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Για να είμαι ειλικρινής δηλαδή δεν έχουν μείνει πολλά κενά ή άγνωστα σημεία.
Από την τελευταία εσοδεία, καταγράφω ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου του Τάσου Γιαννίτση, «Ελλάδα 1953-2024. Χρόνος και Πολιτική Οικονομία» (εκδόσεις Πατάκης) που εστιάζει περισσότερο στο ερώτημα της μακράς διάρκειας και «πώς με αφετηρία το 1974 καταλήξαμε στο 2009».
Αλλά και το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του συνάδελφου και φίλου Πάνου Λουκάκου, «Αλλαγές και Ανατροπές, Μια πολιτική ανατομία της κρίσης 2009-2019» (εκδόσεις Μεταίχμιο).
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });Σύντομα θα ακολουθήσει και η ειδική έκδοση του «Βήματος» στη σειρά «Το Βήμα στην Ιστορία» στις 22/6.
Το ενδιαφέρον είναι ότι το αφήγημα δεν έχει αποκλίνουσες εκδοχές πλην κάποιων γραφικοτήτων, ακόμα όταν φιλοξενεί αντικρουόμενες εκτιμήσεις. Συνεπώς έχουμε μια μάλλον καθαρή εικόνα των συμβάντων.
Και η εικόνα αυτή έχει ως εξής.
—- Η Ελλάδα κατέγραψε έναν σοβαρότατο δημοσιονομικό εκτροχιασμό επί δεύτερης θητείας της κυβέρνησης Κ. Καραμανλή (2007-2009). Η κυβέρνηση βυθίστηκε σε μια αμέριμνη απραξία και η κατάσταση ξέφυγε εντελώς.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });—- Η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου που τη διαδέχτηκε με τις εκλογές του Οκτωβρίου 2009 εμφανίστηκε ανυποψίαστη, ανίδεη και παντελώς απροετοίμαστη να αντιμετωπίσει τον εκτροχιασμό. Η κατάσταση ξέφυγε ακόμη περισσότερο.
—- Η Ευρωπαϊκή Ενωση αποδείχτηκε απαράσκευη, απρόθυμη και μπερδεμένη. Εγκλωβισμένη σε αντικρουόμενες αντιλήψεις και επιδιώξεις, δεν μπόρεσε να διαμορφώσει μια ενιαία στρατηγική πριν η κατάσταση τεθεί εκτός ελέγχου.
Το πρώτο Μνημόνιο λοιπόν ήταν το αποτέλεσμα αυτής της τριπλής αποτυχίας. Για την οποία κάθε πλευρά φέρει τη δική της ιδιαίτερη ευθύνη και η οποία ενδεχομένως να μην είχε προκύψει αν και οι τρεις πλευρές δεν συνέπρατταν σε μια τραγική αλληλουχία λαθών.
Το τρίτο Μνημόνιο ήταν το απότοκο μιας συλλογικής αυταπάτης με στοιχεία μαζικής εξαπάτησης.
Η αυταπάτη καλλιεργήθηκε από έναν «αγανακτισμένο» συρφετό πάνω στην υπόθεση ότι υπήρχε κάποιος «άλλος δρόμος», ακριβώς όπου «κάπου υπάρχει η αγάπη μου».
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });Η εξαπάτηση ήταν ότι πάνω στην αυταπάτη οικοδομήθηκε η επαγγελία ενός μικρού (έως τότε) κόμματος της Αριστεράς, ένα μείγμα ασχετοσύνης και τυχοδιωκτισμού που οδήγησε μια ήδη ταλαιπωρημένη χώρα στα πρόθυρα της καταστροφής.
Διπλό αδιέξοδο, δηλαδή. Οι μεν ζητούσαν κάτι που δεν μπορούσε να συμβεί. Και οι δε υπόσχονταν κάτι που δεν μπορούσαν να δώσουν.
Οι αρμόδιοι επιστήμονες θα μελετήσουν (πιστεύω) την πεισματική άρνηση της πλειοψηφίας ενός λαού να αποδεχτεί κάτι που συνέβη, να κατανοήσει τα δεδομένα της κρίσης και να στοχαστεί το ξεπέρασμά της.
Ισα ίσα. Οσοι το επιχείρησαν υποδείχτηκαν ως «εχθροί του λαού» αφού αρνήθηκαν να υπηρετήσουν την ομαδική παραφροσύνη που υποδυόταν τον λαό.
Κι εδώ είχαμε το βασικό παράδοξο. Η άρνηση αποδοχής της κατάστασης οδήγησε σε επιβάρυνση της κατάστασης που οι «φίλοι του λαού» δεν ήθελαν να αποδεχτούν.
Κάτι δηλαδή σαν σχέδιο ομαδικής αυτοκτονίας.
Αυτό το παράδοξο ήταν η ουσία ενός παρανοϊκού δημοψηφίσματος τον Ιούλιο 2015 του οποίου το λεβέντικο αποτέλεσμα άντεξε 24 ώρες με το ζόρι.
Και το οποίο συνοδεύτηκε από ένα δεύτερο παράδοξο. Τη συνολική αποτυχία του πολιτικού συστήματος που κυριολεκτικά αποδιαρθρώθηκε στη διάρκεια και κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Αποτέλεσμα; Η επιπολαιότητα υποκατέστησε το σχέδιο και οι τακτικισμοί την υπευθυνότητα.
Δεν είναι τυχαίο ότι τρεις πρωθυπουργοί (Γ. Παπανδρέου, Α. Σαμαράς, Αλ. Τσίπρας) επέλεξαν να μεθοδεύσουν και να επιταχύνουν την έλευσή τους στην εξουσία.
Με ταυτόσημο αποτέλεσμα. Να σπάσουν και οι τρεις τα μούτρα τους όταν ήλθαν στην εξουσία. Η παγίδα θεωρήθηκε ευκαιρία.
Η συνολική αποτυχία του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος είχε και μια δεύτερη επίπτωση. Εφερε στην επιφάνεια ένα πολιτικό προσωπικό από τα αζήτητα και για τα μπάζα.
Κόμματα σχηματίστηκαν και διαλύθηκαν σε μια νύχτα. Αλλα αναδείχτηκαν και γκρεμίστηκαν πριν τα πάρουμε χαμπάρι. Και κάποιοι «πολιτικοί της κρίσης» έζησαν δέκα λεπτά δημοσιότητας πριν επιστρέψουν στην αφάνεια.
Με άλλα λόγια η χώρα χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τη δυσκολότερη κρίση της πρόσφατης ιστορίας της με ένα ανεπαρκές, ξεπερασμένο και αφυδατωμένο πολιτικό προσωπικό.
Και ταυτοχρόνως με μια κοινωνία ανεβασμένη στα κάγκελα που ζούσε βυθισμένη σε μια παράνοια. Πίστεψε ακόμη κι ότι η Μέρκελ τους «ψέκαζε» με αεροπλάνα για να τους επιβάλει τις επιλογές της.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι αυτή η αντίφαση λειτούργησε ως θερμοκοιτίδα τερατογένεσης με αποκορύφωμα την κυβερνητική συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ και Ανεξάρτητων Ελλήνων. Ολες οι σταθερές του πολιτικού συστήματος είχαν ανατραπεί στο όνομα μιας τυχάρπαστης συνεργασίας.
Από την άλλη πλευρά όμως με την «κωλοτούμπα» που ακολούθησε το δημοψήφισμα αποφεύχθηκε η καταστροφή. Ισως η εκτροπή του πολιτικού συστήματος από τις «εργοστασιακές ρυθμίσεις» του να λειτούργησε εκτονωτικά και σίγουρα συγκρότησε ένα «παράδειγμα προς αποφυγή» από το οποίο δύσκολα θα απαλλαχθεί η ελληνική κοινωνία.
Διότι ένα τελευταίο ερώτημα αφορά την ίδια την κοινωνία. Θύμα της κρίσης, χρησιμοποίησε άραγε την κρίση που έζησε για να διευρύνει την αυτογνωσία της;
Θα το πω ειλικρινά. Οι ενδείξεις είναι αντιφατικές κι ίσως μια απάντηση να είναι πρόωρη.
Αλλά αν δέκα χρόνια κρίσης δεν αποδείχτηκαν ικανά να κάνουν μια κοινωνία να αντικρίσει με ειλικρίνεια τον καθρέφτη της, τότε δεν ξέρω τι άλλο θα μπορούσε να την κάνει.
Τρόμαξα χθες μόλις είδα το θέμα της Εκθεσης που έπεσε στην πρεμιέρα των Πανελλαδικών Εξετάσεων 2025. Περί δημιουργικότητος. Αν ήμουν υποψήφιος, στην αρχή θα με έπιανε τρελό άγχος: πώς να διαχειριστώ μια έννοια που το σχολείο, ο βασικός πυλώνας της ζωής μου, την καταπνίγει – και στο φροντιστήριο μάς πιέζουν να την αφήσουμε απέξω για να παπαγαλίσουμε τα ΣΟΣ και τα πιθανά θέματα;
Αλλά στη συνέχεια θα με καταλάμβανε τρελή ευφορία: επιτέλους, ένα θέμα που μου επιτρέπει να γράψω απερίσπαστος από τις κατηχήσεις των γονιών μου, από τις πλαστές αξίες των σόσιαλ μίντια και από τα ψεύτικα ιδανικά που μας πουλάει το εκπαιδευτικό σύστημα.
Οπως κάνω σχεδόν κάθε χρόνο με την Εκθεση στις εισαγωγικές για το πανεπιστήμιο, θα προσπαθήσω να παραθέσω μερικές σκέψεις, τι περίπου θα έγραφα αν ήμουν εγώ υποψήφιος.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Το θέμα της δημιουργικότητας είναι σύνθετο, χωράει πολύ υποκειμενισμό, δεν επιτρέπει πολύ στον καθωσπρεπισμό και στις υποκριτικές αξίες που μας διδάσκουν στην εκπαίδευση να μας υποδείξουν απαντήσεις. Επειδή απαιτεί βάθος, ανησυχία και όνειρα για τη ζωή, ό,τι δηλαδή αποστερεί τους νεαρούς υποψήφιους φοιτητές το αξιακό και το εκπαιδευτικό σύστημα.
Η δημιουργικότητα περιλαμβάνει πολλά: πριν απ’ όλα, την πρωτοτυπία της σκέψης, την ανησυχία και την προσπάθεια κατανόησης και δημιουργίας του καινούργιου. Σε έναν κόσμο που πορεύεται με βεβαιότητες, η δημιουργικότητα αποθεώνει τη διακινδύνευση, το ρίσκο. Ο κόσμος έχει επενδύσει στα σταθερά βήματα της βεβαιότητας και της σιγουριάς, αλλά προχώρησε γρήγορα, τεχνολογικά αλλά και καλλιτεχνικά, μέσα από προσωπικότητες που διακινδύνευσαν την κοινωνική τους θέση, το κύρος τους, το επίπεδο της ζωής τους και, καμιά φορά, τη ζωή τους την ίδια.
Είδα μια φροντιστηριακή απάντηση στο θέμα, που υποβίβασε τη δημιουργικότητα στην καλλιτεχνία: μιλούσε για επίδοξους ζωγράφους, ποιητές, πεζογράφους και σκηνοθέτες. Η απάντηση δεν αφορούσε την πραγματική ζωή αλλά έναν κόσμο που έχει λύσει τα βασικά ζητήματά του ώστε ο καθένας να επενδύει στο ψώνιο του.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });Αλλά ο Γαλιλαίος, η Μαρία Κιουρί, ο Φρόιντ, ο Αϊνστάιν, ο Μπιλ Γκέιτς δεν ήταν ψώνια. Ούτε ο Ντα Βίντσι, ο Μικελάντζελο, ο Ελ Γκρέκο, ο Θερβάντες, ο Τζόις, ο Ελιοτ, ο Σεφέρης, ο Τζον Φορντ ή ο Σπίλμπεργκ. Ηταν φωτεινές προσωπικότητες με βάθος και συγκρότηση που προσέγγισαν τον κόσμο στην πολυπλοκότητά του και, το παραπάνω λιθαράκι που έβαλαν στον ανθρώπινο πολιτισμό, αποδείχτηκε αξία χρήσης απ’ όλους μας.
***
Διάβασα ήδη, στα σόσιαλ μίντια, κατάρες για την επιτροπή των εξετάσεων, ότι βάζει θέματα δύσκολα που δεν τα καταλαβαίνουν οι υποψήφιοι ή, ακόμα χειρότερα, ότι τους βραχυκυκλώνουν δείχνοντάς τους εξαρχής την ταξική χροιά της κοινωνίας. Αστειότητες. Το θέμα είναι πολύ εύστοχο επειδή ακριβώς αναγκάζει τους υποψήφιους να σκεφτούν τον εαυτό τους χωρίς τις αγκυλώσεις του σχολείου, του φροντιστηρίου, της κονσερβαρισμένης γνώσης και της υποκριτικής ανάγνωσης της ζωής – και τους βαθμολογητές να φύγουν από την επιδοκιμασία της παπαγαλίας. Η εκπαίδευση απαιτεί ξύπνια μυαλά, δημιουργικές προσωπικότητες και βασική κατάρτιση. Στην επιτροπή των θεμάτων ήδη ξέρουν ότι όλα πρέπει να αλλάξουν.
Στις 13 Μαρτίου 2025, κατά την υποδοχή του ως νέου Προέδρου της Δημοκρατίας από την απερχόμενη Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, ο Κωνσταντίνος Τασούλας, αναστοχαζόμενος τις στιγμές της ελληνικής Ιστορίας, που ήταν έντονη η κοινωνική απαίτηση για εκσυγχρονισμό του κράτους και των θεσμών του, ανακάλεσε το χρονικό διάστημα «1909-1915, την περίοδο της θεσμικής κι εδαφικής ανασυγκρότησης της χώρας πριν από τα χτυπήματα του εθνικού διχασμού, πριν από το χτικιό του εθνικού διχασμού». Τί είναι άραγε αυτό πού κάνει επίκαιρο παράδειγμα προς μίμηση και άξιο επίκλησης το διάστημα 1909-1915 και προς αποφυγήν το «χτικιό του εθνικού διχασμού» στον πρώτο δημόσιο λόγο του ανώτατου πολιτειακού παράγοντα της χώρας το 2025;
Η δεύτερη ζωή του Ελευθερίου Βενιζέλου, οικοδομώντας έναν εθνάρχη (1936-1967), η πρώτη μονογραφία του Χρήστου Τριανταφύλλου, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Θεμέλιο και το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος», θέτει τις ράγες πάνω στις οποίες κινήθηκε αυτό το όχημα μνήμης, που ονομάζεται Ελευθέριος Βενιζέλος και δείχνει πώς αποκρυσταλλώθηκε ως ένα αμιγώς θετικό σύμβολο.
Εκκινώντας από μία παράδοση εξαντλητικής και ακάματης δουλειάς του επαγγελματία ιστορικού πάνω στις πηγές, ο ερευνητής, στην προσπάθειά του να τεκμηριώσει όλες τις διακυμάνσεις, τις τομές, τα αποσπάσματα της συγκρότησης του πολιτικού και εθνικού κεφαλαίου που σημαίνει Ελευθέριος Βενιζέλος, κατέφυγε στον Τύπο, τα μνημεία και τις τελετές όλης της περιόδου που μελετά (1936-1967), από τον θάνατο δηλαδή του κρητικού πολιτικού μέχρι το πραξικόπημα του 1967. Μέσα από τις πηγές ιχνηλατεί «τη δεύτερη ζωή του μεγάλου πολιτικού άνδρα», δηλαδή τη συγκρότηση του εθνικού και πολιτικού συμβόλου του Ελευθερίου Βενιζέλου, όπως διαμορφώθηκε μέχρι το 1967.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });«Η συλλογική μνήμη δεν είναι απλώς μία λίστα με γεγονότα και πρόσωπα που οι κοινωνίες αυτομάτως θυμούνται, αλλά ένα πεδίο συνεχών συγκρούσεων και έντονων προσπαθειών για επικράτηση αντίπαλων ερμηνευτικών σχημάτων» γράφει στην εισαγωγή του ο Τριανταφύλλου, για να εξηγήσει στον αναγνώστη και την αναγνώστρια του βιβλίου, πέρα από το εξειδικευμένο κοινό των ιστορικών, τι ακριβώς μελετάει, γιατί το κάνει και ποια είναι η σημασία της έρευνάς του. Το ίδιο το αντικείμενο της μελέτης, όπως φαίνεται από όλο το βιβλίο και ειδικά από το τέταρτο κεφάλαιο, μας προδιαθέτει να σκεφτούμε πώς ο συγγραφέας θεωρεί ότι τα πορίσματα των ανθρωπιστικών σπουδών και ειδικά της Ιστορίας, έχουν σημασία για την κοινωνία στην οποία απευθύνονται, την κοινωνία με την οποία επιδιώκουν να συνομιλήσουν.
Οι διεργασίες, μέσα από τις οποίες οικοδομήθηκε το σύμβολο του «Εθνάρχη» Ελευθερίου Βενιζέλου μέσα σε αυτές τις τρεις δεκαετίες, δεν ήταν ευθύγραμμες, δεν είχαν διαρκώς την ίδια ένταση και δεν υπήρξαν ποτέ μονοσήμαντες. Ηταν όμως πάντα βαθιά πολιτικές, βαθιά συνδεδεμένες με τις πολιτικές εξελίξεις του τόπου, στον πυρήνα της συγκρότησης πολιτικών ταυτοτήτων, ενώ ο εμφύλιος και το μετεμφυλιακό κράτος ήταν η ζώσα πραγματικότητα.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });Ολο το βιβλίο παρουσιάζει ένα υφαντό αυτής «της δεύτερης ζωής» του Βενιζέλου, με τη διαφορά ότι το παρουσιάζει από την πίσω όψη, γεμάτο κόμπους, κλωστές που κρέμονται, απότομα κοψίματα, λάθος βελονιές. Δίνεται η δυνατότητα στους αναγνώστες να προσεγγίσουν όλα αυτά, σε αυτό το πολιτικό υφαντό, γιατί το βιβλίο αποσκοπεί να είναι μία διαδικασία όχι μόνον αποτύπωσης, αλλά και κατανόησης των ερμηνειών και των επικλήσεων του συμβόλου κάθε φορά.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });Η σκέψη του συγγραφέα διέπεται απαρχής από μία δομική ιδέα, που διαπερνά όλο το βιβλίο. Για τον γράφοντα, όλες οι πηγές μπορούν να παραγάγουν ιστοριογραφικά αφηγήματα. Ετσι διαβάζουμε με ενδιαφέρον για τις βιογραφίες του Βενιζέλου και για τα αφηγηματικά κείμενα, που κυκλοφόρησαν στις εφημερίδες σε συνέχειες καθ’ όλη την περίοδο 1936-1967, με θέμα τη ζωή, τις κορυφαίες και τις αμφιλεγόμενες στιγμές του «Εθνάρχη». Το εργαλείο της «αρθρογραφούσας ιστοριογραφίας» επιτρέπει στο αναγνωστικό κοινό να προσεγγίσει με νέα ματιά, ποικίλα εφήμερα αναγνώσματα, στη διαχρονία και τη συγχρονία.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });Ισως η αρχική πρόθεση του συγγραφέα να ήταν διαφορετική, αλλά το βιβλίο αυτό είναι ένα βιβλίο πολιτικής ιστορίας, και μάλιστα ένα δύσκολο βιβλίο πολιτικής ιστορίας. Στη δεύτερη ζωή του Ελευθερίου Βενιζέλου ο αναγνώστης και η αναγνώστρια θα διαβάσουν για την πυκνή ιστορία των κομμάτων και τις πολιτικές εξελίξεις αυτών των κρίσιμων δεκαετιών, μέσα από την τρισδιάστατη χαρτογράφηση μιας ιστορικής διεργασίας, που διαχέεται σε όλες τις πολιτικές πρακτικές και τελετουργίες της περιόδου. Ο ιστορικός προσπαθεί και καταφέρνει να αποδώσει τις εντάσεις και τις υφέσεις των πολιτικών χρήσεων του Βενιζέλου, την οξύτητα που χαρακτηρίζει κάποιες στιγμές, που συνομιλούν διαρκώς με τις τρέχουσες εξελίξεις, αλλά και την ανακάλυψη άλλων, που μόνο γδέρνοντας ένα συμπαγές πλέον κέλυφος, μπορούμε να αντιληφθούμε.
Τα πρόσωπα που διεκδικούν τη θέση τους, πλάθοντας και αναπλάθοντας πολιτικές ταυτότητες, τόσο τις δικές τους, όσο και ευρύτερα των χώρων που εκπροσωπούν και προσπαθούν να συγκροτήσουν, αποκτούν πρωταγωνιστικό ρόλο στο βιβλίο του Τριανταφύλλου και η διαπραγμάτευση της μνήμης του Βενιζέλου είναι το νήμα και η διελκυστίνδα, που τα συνδέει. Ο Γεώργιος Παπανδρέου, άμα το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Σοφοκλής Βενιζέλος, ο στρατάρχης του εμφυλίου πολέμου Αλέξανδρος Παπάγος, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Γεώργιος Παπανδρέου ξανά (μέσα από την ηγεσία της Ενωσης Κέντρου αυτή τη φορά), συνομιλούν με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και μιλούν για αυτόν, άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο, ως πολιτικά υποκείμενα οι ίδιοι και κάθε φορά παρουσιάζουν νέες εικόνες του, φωτίζουν νέες πτυχές του ίδιου και του έργου του, αποκρύπτοντας και εξαφανίζοντας ενίοτε άλλες.
Η μνήμη, ή μάλλον ακριβέστερα, οι μνήμες του Βενιζέλου αμέσως μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι οποίες παραμένουν συγκρουσιακές, όπως μας θυμίζει ο Τριανταφύλλου, γίνονται αντικείμενο διαχείρισης, μέσα σε ένα ακόμη πιο πολωμένο πολιτικό γίγνεσθαι, που δημιουργεί βαθιές ρωγμές και εκ πρώτης φαίνεται να ισοπεδώνει τις υπόλοιπες διακρίσεις του παρελθόντος.
Ομως εδώ, ο συγγραφέας αναδεικνύει τη θέση της μνήμης του Βενιζέλου και των χρήσεών της μέσα σε αυτό το εκ πρώτης όψεως μονοδιάστατο παρόν. Ετσι η συγκρουσιακή του επαναμνημόνευση βρίσκει τον ρόλο της μέσα στο διχαστικό παρόν του εμφυλίου κατά τη συγκρότηση, είτε του φάσματος της εθνικοφροσύνης, είτε πολύ πιο εμφατικά του πολιτικού χώρου του Κέντρου.
Τα πρόσωπα, άλλωστε, που διαχειρίζονται αυτήν τη μνήμη, δεν λειτουργούν αποκλειστικά με την ιδιότητα του θεματοφύλακα, την οποία πάντα επικαλούνται, αλλά αξιοποιούν και εργαλειοποιούν ξανά και ξανά την επίσκεψη στο πρόσωπο του Βενιζέλου, διαμορφώνοντας τις πολιτικές ταυτότητες του δικού τους παρόντος. Η επίκληση του συμβολικού κεφαλαίου του Βενιζέλου εκκινεί ως ανάγκη, η οποία μέσα στο δικό της συγκείμενο, παράγει συνεχώς αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα αυτά, οι νέες κάθε φορά αναδιαπραγματεύσεις του κρητικού πολιτικού, πολλές εκ των οποίων πέφτουν σε αχρηστία, τελικά διαμορφώνουν την εικόνα του εθνικού συμβόλου, αποκαθαρμένη από κάθε βαρίδι, βαθμηδόν ενοποιημένη, αλλά πάντα επίκαιρη προς επίκληση. Είναι πολλές οι ταυτότητες του Βενιζέλου, που παρουσιάζει ο συγγραφέας και μέσα σε όλη την περίοδο φάνηκαν χρήσιμες, από τον «επαναστάτη» μέχρι τον «εθνικόφρονα».
Αλλωστε, αρκετοί από εκείνους και εκείνες (υπήρξαν και γυναίκες που διαχειρίστηκαν τη μνήμη του Βενιζέλου), που διαμόρφωσαν την εικόνα του εθνικού συμβόλου του μεγάλου πολιτικού άνδρα, που τελικά διεκδικείται ως ο προπάτορας όλων, γνώριζαν τον Βενιζέλο. Αυτή η σχέση δε γεννά τόσο την ανάγκη να διορθώσουν τα ενδεχομένως στρεβλά αφηγήματα, όσο εκείνη της συγκρότησης της δικής τους πολιτικής ταυτότητας, μετά τον θάνατό του και χωρίς πια τη δική του καθοριστική παρουσία. Ούτε βέβαια οι έννοιες βενιζελισμός και αντιβενιζελισμός παρέμειναν στατικές, αλλά και αυτές υπήρξαν ρευστές και εύπλαστες στην ίδια περίοδο, όπως δείχνει ο συγγραφέας.
Δεν είναι μόνο οι πρωταγωνιστές της δημόσιας σφαίρας ή οι συγγραφείς βιογραφιών και απομνημονευμάτων, που έχουν κομβικό ρόλο σε αυτήν τη διαπραγμάτευση του μνημονικού τόπου, που αποτελεί ο Βενιζέλος. Ο Τριανταφύλλου ξεχωρίζει και επιμένει στον κρίσιμο ρόλο του Τύπου από τη σκοπιά των επικεφαλής των εκδοτικών εγχειρημάτων των ευρείας κυκλοφορίας εφημερίδων και των στρατηγικών επιλογών τους. Η ματιά του συγγραφέα και η σπουδή του ξαναφέρνει στο προσκήνιο τη σημασία του εφήμερου στη συγκρότηση του πολιτικού. Ο ημερήσιος και ο περιοδικός Τύπος, αντιμετωπίζονται από τον Τριανταφύλλου ως καίριοι παράγοντες τόσο στη μνημόνευση και τη διαμόρφωση του εθνικού και του πολιτικού που σημαίνει ο Ελευθέριος Βενιζέλος, πάντα σε μία διαρκή σχέση με το παρόν, όσο και στα παγιωμένα κατοπινά ιστορικά αφηγήματα.
Εκτός από τα πολιτικά υποκείμενα και τον Τύπο, τον ιστορικό απασχολούν οι τελετουργίες, τα μνημεία και οι τελετές, ως πηγές που συντελούν στην επαναδιαπραγμάτευση της μνήμης του Βενιζέλου. Δεν πρόκειται για κάτι μεθοδολογικά νεόκοπο, αλλά όπως τονίζει ο ιστορικός και αυτό το ρεπερτόριο μνημονεύσεων συνδράμει και στα ιστοριογραφικά αφηγήματα. Μία εκτενής καταγραφή των αγαλμάτων του Βενιζέλου σε όλη σχεδόν την επικράτεια, των επετειακών εκδηλώσεων που συνδέονται με τη μνήμη του, αναδεικνύουν ενδιαφέρουσες τροπικότητες σε σχέση με τη διεργασία της πάνδημης αποδοχής του. Φωτίζονται αναπάντεχες διακυμάνσεις, όπως η θεσμική δυσπραγία να τιμηθεί στην πρωτεύουσα της χώρας ο Βενιζέλος, συγκριτικά με άλλες περιοχές και ιδίως φυσικά με την Κρήτη, κατά την περίοδο αυτών των τριάντα ετών.
Ο συγγραφέας, λοιπόν, με τη σκευή του συνεπούς επαγγελματία ιστορικού, κάνει πολιτική ιστορία μιας περιόδου δυσπρόσιτης, όχι μόνο λόγω της πυκνότητας των εξελίξεων, αλλά κυρίως εξαιτίας του ισοπεδωτικού διχασμού του εμφυλίου. Τα κεντρικά του ερωτήματα, η συμβολοποίηση του Βενιζέλου, η αποτύπωσή της και η ερμηνεία της τόσο στο πολιτικό, όσο και στο εθνικό πεδίο και η ομογενοποίηση τελικά της μνήμης του, δεν περιχαρακώνουν την αφήγηση, αντιθέτως, ο Τριανταφύλλου κατορθώνει, μέσα από αυτά, να αναδείξει εκφάνσεις πολιτικών ταυτοτήτων, που στην πορεία συσκοτίστηκαν. Επισκέπτεται με ένα ενθουσιώδες ενδιαφέρον πρόσωπα, τόπους, κείμενα, μνημεία, οδούς, τελετές τη στιγμή που αναδείχθηκαν και τη στιγμή που αποκρύφθηκαν, πετυχαίνοντας να δώσει μία αποτύπωση όλης της μνημονευτικής διεργασίας κι όχι μόνο της κατοπινής αποκρυσταλλωμένης αφήγησης.
Ο συγγραφέας εμβαθύνει στις ίδιες τις πολιτικές ταυτότητες, τους πολιτικούς χώρους και τα κόμματα, έχοντας κατανοήσει την ανάγκη διαπραγμάτευσης του Βενιζέλου στο κάθε πολιτικό παρόν. Για τον Τριανταφύλλου αυτό το παρόν δεν είναι συμπαγές και μέσα από αυτή την εξαντλητική αναμόχλευση αναδεικνύει τα πολλά πολιτικά παρελθόντα, τα πολλά «πρόσωπα» του Βενιζέλου, που χρειάστηκε να γεννηθούν και να πεθάνουν, για να παγιωθεί το ένα, του «Εθνάρχη».
«Oταν ήμουν νέος, ήμουν πολύ εκρηκτικός», παραδέχτηκε χαμογελώντας ο Πιερ Μπουλέζ – ο μεγάλος γάλλος συνθέτης του δεύτερου μισού του 20ού και της αρχής του 21ου αιώνα, διακεκριμένος μαέστρος της Συμφωνικής Ορχήστρας του ΒΒC και της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης και ακούρα στος «απόστολος» της σύγχρονης μουσικής – όταν του θύμισα ότι κάποτε είχε αποκαλέσει τα λυρικά θέατρα «μαυσωλεία» και τις αίθουσες συναυλιών «μουσεία!».
«Ομως τώρα ξέρω ότι για να έχεις πραγματική εσωτερική δύναμη, δεν πρέπει να την επιδεικνύεις», μου εξήγησε στην πρώτη μας συνάντηση, στο στούντιο της δισκογραφικής εταιρείας ΕΜΙ στην Abbey Road του Λονδίνου, (όπου είχαν κάνει τις περισσότερες ηχογραφήσεις τους και οι Beatles!). «Ισως αυτό είναι ένα από τα πράγματα που έμαθα ως μαέστρος. Γ
νωρίζω όλα τα επίθετα που εσείς οι ξένοι, Ελληνες και Αγγλοι, συνοψίζετε ως “γαλλικά”. Αλλά δεν τα χρησιμοποιώ συχνά…» (η συνομιλία μας αποθησαυρίζεται πλέον στο βιβλίο «Maestro: Encounters with Conductors of Today», Hutchinsons, UK and Haroer & Row, USA).
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Ο Μπουλέζ (1925 – 2016), ήταν αναμφισβήτητα η πιο δημιουργική μουσική ευφυΐα της εποχής, ο μόνος συνθέτης (από τα σημαντικότερα έργα του είναι το Le marteau sans maitre, Pli selon pli, Eclat/Multipleς, Rituel ως ρέκβιεμ για τον φίλο και συνάδελφό του Bruno Maderna, και το Repons), ιδρυτής, το 1977, του πρώτου Κέντρου Ηλεκτρονικής Μουσικής στον κόσμο, το IRCAM στο Παρίσι, στο υπόγειο του Centre Pompidou, που ήταν συγχρόνως και εξαιρετικός μαέστρος.
Είναι ίσως ειρωνικό ότι κατηγορήθηκε από μερικούς ως ακράτητα παθιασμένος και από άλλους ως ψυχρός και υπερβολικά εγκεφαλικός! Παραδόξως, οι δύο κατηγορίες/διαπιστώσεις ισχύουν εν μέρει, για διαφορετικούς λόγους.
Διότι από τη μια, ο Μπουλέζ ήταν φλογερά, φανατικά αφοσιωμένος στο όραμά του για τη μουσική τού τότε και του μέλλοντος, τη διάδοση της οποίας υπηρέτησε με ιεραποστολικό ζήλο. Από την άλλη, ως μαέστρο πολλοί τον εύρισκαν «κρύο», διότι τα χαρακτηριστικά του ήταν η επιμονή στη διαύγεια, την ακρίβεια και τον άψογο τονισμό, ώστε η έως τότε δυσνόητη σειριαλιστική μουσική των συνθετών της Δεύτερης Βιενέζικης Σχολής (Σένμπεργκ, Μπεργκ και Βέμπερν) αλλά και των σύγχρονων συνθετών (όπως οι Βαρέζε, Στοκχάουζεν, Μαντέρνα, Λουτσιάνο Μπέριο και Λουίτζι Νόνο), να καθίσταται κατανοητή όχι μόνο στο κοινό αλλά και τους ίδιους τους μουσικούς που καλούνταν να την ερμηνεύσουν.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });Τώρα, 100 χρόνια μετά τη γέννησή του και 65 από τη δραστηριοποίησή του, τα περισσότερα πράγματα για τα οποία αγωνίστηκε είναι δεδομένα. Τότε όμως δεν ήταν καθόλου αυτονόητα.
Η μουσική των συνθετών που αναφέρθηκαν παιζόταν σπάνια και ως επί το πλείστον σε ειδικά φεστιβάλ ή εκδηλώσεις για εξειδικευμένα ακροατήρια, και οι εκτελέσεις των έργων τους ήταν τόσο ελλιπείς ώστε, όπως δικαίως επισήμαινε, «τα καθιστούσε ακόμη πιο δυσνόητα και για τους ίδιους τους μουσικούς!
Ελειπε ο απαραίτητος επαγγελματισμός, η ικανότητα, ίσως και ο πόθος για τη σωστή τους ανάλυση και ερμηνεία, και σκοπός μου ήταν να δημιουργήσω τις κατάλληλες συνθήκες για να συμβεί αυτό. Γι’ αυτό και αποφάσισα να γίνω και μαέστρος».
Οι χρυσές δεκαετίεςΑρχισε να διευθύνει από το τέλος της δεκαετίας του 1950 και για περίπου δύο δεκαετίες ασχολήθηκε σχεδόν αποκλειστικά με αυτό, «ώστε τα έργα των συνθετών που αναφέρατε να γίνουν κατανοητά και ίσως οικεία για το κοινό».
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });Το κατάφερε σε μεγάλο βαθμό στο Λονδίνο, με την επιτυχέστατη συνεργασία του ως μόνιμος μαέστρος της Συμφωνικής Ορχήστρας του ΒΒC και λιγότερο στη Νέα Υόρκη, (1971-75) ως διάδοχος του εξωστρεφέστατου Λέοναρντ Μπερνστάιν στη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης, πόστο που δέχτηκε, ξέροντας τις δυσκολίες που θ’ αντιμετώπιζε. «Σκοπός μου ήταν αλλάξω το μουσικό γούστο και τις συνήθειες και να εξαγάγω το επιτυχημένο πείραμα του Λονδίνου στη Νέα Υόρκη. Στη συνέχεια, οποιοσδήποτε άλλος θα μπορεί να το κάνει. Αλλά τώρα, αν δεν το κάνω εγώ, φοβάμαι ότι δεν θα το κάνει κανένας!».
Ο Πιερ Μπουλέζ γεννήθηκε στην Μονμπριζόν, κωμόπολη κοντά στη Λυών, σε μια η οικογένεια «πρότυπο μπουρζουά» με πατέρα μηχανικό και μητέρα απορροφημένη από τα οικιακά., «Τίποτε στην κληρονομικότητα ή το περιβάλλον δεν έπαιξε ρόλο στην εξέλιξή μου.
Απλά ήταν ένας σπόρος… Τα σημαντικότερα πράγματα δεν χρειάζονται εξηγήσεις». Πρωτοάκουσε κλασική μουσική όταν ο πατέρας του επέστρεψε από επαγγελματικό ταξίδι στις ΗΠΑ με ένα μικρό ραδιόφωνο, και άρχισε μαθήματα πιάνου στη γενέτειρά του και αργότερα σε κοντινή πόλη. Επίσης τραγουδούσε στη χορωδία του καθολικού σχολείου του, το οποίο τον απομάκρυνε οριστικά από την οργανωμένη θρησκεία, «με τις κούφιες, άνευ περιεχομένου πρακτικές και τελετουργίες της. Διότι όταν είσαι νέος θέλεις τα πιστεύω σου να έχουν νόημα».
Οταν αποφοίτησε, ο πατέρας του τον ήθελε μηχανικό και τον έγραψε στο Πανεπιστήμιο της Λυών αλλά τον έπεισε ότι η μουσική θα ήταν μονόδρομος για τη ζωή του. Ετσι, δεκαοκτάχρονος, ο Μπουλέζ μετοίκησε στο Παρίσι το 1943, σε μια σοφίτα στη συνοικία Μαρέ, και γράφτηκε στο Ωδείο του Παρισιού.
Δύο φορές την εβδομάδα, μάθαινε αντίστιξη με τη γυναίκα του συνθέτη Αrthur Honegger, και, έναν χρόνο αργότερα, αρμονία στην τάξη του Olivier Messiaen, ο οποίος τον θεωρούσε «τον πιο ταλαντούχο μαθητή που πέρασε από τα χέρια μου και που στο τέλος μας ξεπέρασε όλους και έγινε ο πιο σημαντικός μουσικός της εποχής. Μιλάμε για μεγαλοφυΐα».
Κατά τη διάρκεια των σπουδών του βιοποριζόταν παίζοντας ondes martenot, ένα από τα πρώιμα ηλεκτρονικά όργανα, στις Folies Bergere και λίγο αργότερα, το 1946, ύστερα από σύσταση συνεργάστηκε με το διάσημο θεατρικό ζευγάρι των Jean Louis Barrault και Madeleine Renaud στον θίασό τους στο θέατρο Marigny διευθύνοντας 10-12 λεπτά περιστασιακή μουσική κάθε βράδυ και συνθέτοντας την ημέρα. (Τότε έγραψε τα πρώτα σημαντικά έργα του όπως το Visage Nuptial σε στίχους του ποιητή Rene Char, τη Σονατίνα για πιάνο και φλάουτο και δύο Σονάτες για πιάνο.) Σύμφωνα με τον Barrault, «αν και μόνο είκοσι ετών, ήταν ήδη μια ξεχωριστή προσωπικότητα, ένας συνδυασμός οργής και τρυφερότητας, επιθετικός και κατακυριευμένος από το πάθος του για τη μουσική. Τον έκανα μουσικό διευθυντή του θιάσου, και η γυναίκα μου κι εγώ γίναμε πατέρας και μητέρα του. Η συνεργασία μας κράτησε δέκα χρόνια αλλά η φιλία εφ’ όρου ζωής».
ΑβανγκάρντΤο 1953 ήταν σημαδιακή χρονιά στην εξέλιξή του.
Ο Barrault του παραχώρησε μια μικρή αίθουσα με χωρητικότητα για 200 θεατές στο πίσω μέρος του Θεάτρου, όπου εγκαινίασε Le Domaine Musical, χώρο για σειρά από συναυλίες μουσικής δωματίου, αποκλειστικά έργων του 20ού αιώνα.
Το εγχείρημα πέτυχε εντυπωσιακά και λάνσαρε τον Μπουλέζ όχι μόνο ως συνθέτη, αλλά και ως υπέρμαχο ηγέτη της avant-garde μουσικής σε όλη την Ευρώπη, με εμφανίσεις στην Κολωνία, στο φεστιβάλ σύγχρονης μουσικής στο Ντόναουεσινγκεν, αλλά και στην Καλιφόρνια.
Το 1959, έπειτα από πρόσκληση της Συμφωνικής Ορχήστρας της Νοτιοδυτικής Γερμανικής Ραδιοφωνίας, ο Μπουλέζ εγκαταστάθηκε στο Μπάντεν Μπάντεν (όπου στη συνέχεια αγόρασε μια βίλα που, μαζί με ένα εξοχικό στην Προβάνς, έγινε το σπίτι του ως το τέλος της ζωής του).
Τότε πρωτοάρχισε ν’ ασχολείται και να διαπρέπει ως μαέστρος, με ντεμπούτο στην ορχήστρα Κονσέρτχεμπαου του Αμστερνταμ, την Ορχήστρα της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας και τη Φιλαρμονική του Βερολίνου.
Το 1963 έκανε θριαμβευτικό ντεμπούτο στον κόσμο της όπερας με το Βότσεκ του Αλμπαν Μπεργκ στην Οπερα του Παρισιού. Τρία χρονιά αργότερα διηύθυνε το ίδιο έργο στη Φρανκφούρτη, με σκηνοθέτη τον Βίλαντ Βάγκνερ, ο οποίος τον είχε ήδη προσκαλέσει να διευθύνει το Πάρσιφαλ στο Φεστιβάλ του Μπαϊρόιτ – καθώς και τον Τριστάνο και Ιζόλδη σε περιοδεία του Φεστιβάλ στην Ιαπωνία.
Οι δυο τους μοιράζονταν τα ίδια οράματα και απόψεις για τη μουσική και, όπως μου εξήγησε στη δεύτερη συνάντησή μας, στο καμαρίνι του μία ώρα πριν από την έναρξη συναυλίας του με την Ορχήστρα της Γαλλικής Ραδιοφωνίας, «αν ο Βίλαντ Βάγκνερ δεν είχε πεθάνει πρόωρα το 1966, μάλλον δεν θα είχα δεχτεί τα πόστα στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη και αφοσιωθεί σ’ αυτόν τον τομέα, επειδή αυτό που θεωρώ ουσιώδες σε ένα έργο είναι η μεταφυσική αλήθεια, μια αλήθεια που να εναρμονίζεται με την εποχή του, όπως του Βάγκνερ. Αντιλαμβάνομαι ότι αυτό είναι μια μάλλον “γερμανική” αντίληψη των πραγμάτων, αλλά ομολογώ πως, για μένα, η αισθησιακή απόλαυση είναι μόνο περιορισμένο συστατικό στη μουσική. Μια όχι τυπικά γαλλική προσέγγιση…».
Βάγκνερ και ΣερόΜετά τον θάνατο του Βίλαντ, ο Μπουλέζ καταπιάστηκε ξανά με τα έργα του Βάγκνερ μόνο όταν βρήκε έναν σκηνοθέτη, όπως τον αείμνηστο Πατρίς Σερό (Patrice Chereau), με τον οποίο αισθάνθηκε παρόμοια ταύτιση και συνεργάστηκε στην ιστορική, άκρως πρωτοποριακή παραγωγή της Τετραλογίας το 1980, η οποία προκάλεσε τεράστιο σοκ και σάλο στην εποχή αλλά σημάδεψε οριστικά την πορεία της παρουσίασης των λυρικών έργων μέχρι και σήμερα.
Στην τελευταία μας συνέντευξη στο καμαρίνι του στο Παρίσι, γεμάτο από πακέτα και βάζα με ποικιλίες από κυρίως κινέζικο τσάι, ήταν ηλεκτρισμένος, καθώς η συναυλία θα άρχιζε σε μία ώρα και εξού ιδιαίτερα επικοινωνιακός. Είχε φτάσει η στιγμή στη ζωή του, είπε, να περιορίσει πλέον τη δουλειά του ως μαέστρου και να επικεντρωθεί ξανά στη σύνθεση και τη διοίκηση του IRCAM. «Ως τώρα έχω μόνο 30% του χρόνου μου για μένα και τις προσωπικές μου ασχολίες, ένας από τους λόγους για τους οποίους απέφευγα πάντα τις επιπόλαιες κοινωνικές συναναστροφές, τις δημόσιες σχέσεις, τα πάρτι μετά τις πρεμιέρες κ.λπ.».
Πώς εξηγεί τη συνήθειά του να επιστρέφει ξανά και ξανά στα έργα του και να τους προσθέτει πληθώρα λεπτομερειών που συχνά θολώνουν την αρχική τους σύλληψη και ουσία, ίσως γιατί θέλει να τα κρύψει, επειδή τα θεωρεί άκρως προσωπικά; «Θα σας πω μια κινέζικη ιστορία, σύμφωνα με την οποία ένας ζωγράφος ζωγράφισε ένα τοπίο τόσο ωραία ώστε ο ίδιος χώθηκε μέσα του και εξαφανίστηκε… Για μένα αυτός είναι ο ορισμός ενός μεγάλου έργου: ένα τοπίο τόσο καλά σχεδιασμένο ώστε ο καλλιτέχνης να εξαφανίζεται μέσα του!».
Ομως ένας συνθέτης, και μάλιστα αφοσιωμένος «σταυροφόρος» για ένα συγκεκριμένο σκοπό, δεν αισθάνεται μοναξιά μέσα σε έναν κόσμο που δεν τον καταλαβαίνει και δύσκολα ταυτίζεται με τον αγώνα του; «Οχι δεν αισθάνομαι μοναξιά. Μοναξιά νιώθεις όταν δεν έχεις τίποτε στον νου σου, όταν είσαι άδειος, χωρίς σκέψεις, χωρίς ιδέες. Αυτό είναι φρικτό. Αλλά η “πολυπληθής, δημιουργική μοναχικότητα” είναι κάτι εντελώς αλλιώτικο και πολύ σημαντικό στη ζωή… Καμιά φορά θα ήθελες αυτή η πορεία προς τους στόχους σου να ήταν πιο γρήγορη και αβίαστη… Αλλά σύντομα αντιλαμβάνεσαι ότι για να καταφέρεις κάτι, πρέπει να επιστρατεύσεις όλες σου τις δυνάμεις. Κανένας δεν επιτυγχάνει τίποτε χωρίς ανταγωνισμούς και αντιστάσεις… και το αποδέχεσαι σαν μέρος του παιχνιδιού».
Η Παρί Σεν Ζερμέν ακολούθησε το μονοπάτι της μοίρας της και έφτασε πανάξια στην κορυφή της Ευρώπης. Η ομάδα-όνειρο που δημιούργησε στο Παρίσι ο Λουίς Ενρίκε, διέλυσε 5-0 την Ίντερ στον τελικό της Allianz Arena στο Μόναχο και στέφθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία της πρωταθλήτρια Ευρώπης.
Έγινε η δεύτερη γαλλική ομάδα που κατακτά το βαρύτιμο τρόπαιο, έγινε η 24η διαφορετική πρωταθλήτρια Ευρώπης και όλα αυτά με τρόπο εκκωφαντικό: με τη μεγαλύτερη νίκη σε τελικό στην ιστορία της διοργάνωσης, ενώ έγινε και μόλις η τρίτη ομάδα που πετυχαίνει στο ματς τίτλου τουλάχιστον 5 γκολ, μετά τις Ρεάλ Μαδρίτης (7-3 την Άιντραχτ το 1960) και Μπενφίκα (5-3 τη Ρεάλ το 1962).
Η εξέλιξη του αγώναΗ ομάδα του Λουίς Ενρίκε, που πήρε το δεύτερο δικό του τρόπαιο μετά το 2015 με την Μπαρτσελόνα, έκανε ό,τι ήθελε απέναντι στους «νερατζούρι» μην αφήνοντας περιθώρια αντίδρασης στους παίκτες του Σιμόνε Ιντζάγκι που ουσιαστικά δεν εμφανίστηκαν ποτέ στην αναμέτρηση.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Το παιχνίδι ξεκίνησε με την Παρί Σεν Ζερμέν να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων και όταν δεν είχει την μπάλα να δυσκολεύει αρκετά την κυκλοφορία των παικτών της Ίντερ. Η πίεση των Γάλλων δεν άργησε να αποδώσει καρπούς και στο 12′ κατάφεραν να ανοίξουν το σκορ. Ο Βιτίνια έκανε απίθανη κάθετη, ο Ντουέ έβγαλε τον Χακίμι σε θέση βολής και εκείνος δεν αστόχησε για το 1-0.
Οκτώ λεπτά αργότερα μάλιστα, η Παρί έφτασε και σε δεύτερο τέρμα με τον Ντουέ. Ο Κβαρατσχέλια βρήκε τον Ντεμπελέ κι εκείνος τον Γάλλος μεσοεπιθετικό που έκανε το 2-0. Η Ίντερ προσπάθησε να πάρει μέτρα στο γήπεδο, απειλώντας με δύο κεφαλιές των Ατσέρμπι (23′) και Τουράμ (37′). Το σύνολο του Λουίς Ενρίκε όμως ισορρόπησε ξανά και έτσι το πρώτο μέρος ολοκληρώθηκε στο 2-0 υπέρ της Παρί.
Οι Παριζιάνοι διατήρησαν την ίδια ενέργεια και στην εκκίνηση του δεύτερου ημιχρόνου δημιουργώντας καλές στιγμές με τον Κβαρατσχέλια και τον Ντεμπελέ, δίχως όμως κάτι περισσότερο. Το γκολ πάντως δεν άργησε να έρθει και στο 63′ ο Ντεζιρέ Ντουέ ανέβασε τον δείκτη του σκορ στο 3-0 με το δεύτερο προσωπικό του τέρμα. Ο Γάλλος πήρε την μπάλα από τον Βιτίνια και εκτέλεσε άψογα τον Ζόμερ μέσα από την περιοχή.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });Στο 70′ ο Μπαρκολά απείλησε, αλλά έστειλε την μπάλα άουτ. Τρία λεπτά όμως η Παρί έφτασε στο 4-0! Ο Κβαρατσχέλια βρήκε χώρο στην πλάτη της άμυνας της Ίντερ και πλάσαρε άψογα, δίνοντας διαστάσεις θριάμβου. Οι παίκτες του Ενρίκε δεν είχε καμία διάθεση να σταματήσει και ο Μαγιουλού, που είχε περάσει ως αλλαγή, διαμόρφωσε το τελικό 5-0.
ΠΑΡΙ ΣΕΝ ΖΕΡΜΕΝ (Λουίς Ενρίκε): Ντοναρούμα, Χακίμι, Μαρκίνιος, Πάτσο, Μέντες (78′ Ερναντέζ), Νέβες (84′ Ζαΐρ-Εμερί), Βιτίνια, Ρουίθ (84′ Μαγιουλού), Ντουέ (67′ Μπαρκολά), Ντεμπελέ, Κβαρατσχέλια (84′ Ράμος)
ΙΝΤΕΡ (Σιμόνε Ιντζάγκι): Ζόμερ, Πάβαρ (54′ Μπίσεκ (63′ Νταρμιάν), Ατσέρμπι, Μπαστόνι, Ντάμφρις, Μπαρέλα, Τσαλχάνογλου (70′ Ασλάνι), Μκιταριάν (62′ Αουγκούστο), Ντιμάρκο (54′ Ζαλέφσκι), Τουράμ, Μαρτίνες
Σχέδιο νόμου για την προστασία των ανηλίκων τόσο από το αλκοόλ όσο και από τα καπνικά προϊόντα βρίσκεται ήδη σε διαβούλευση.
Το νομοσχέδιο, μεταξύ άλλων, προβλέπει:
Με ταυτότητα η αγορά– Απαγόρευση της πώλησης, με οποιονδήποτε τρόπο, προϊόντων καπνού και αλκοόλ σε ανηλίκους.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });– Υποχρέωση ταυτοποίησης της ενηλικότητας.
– Η υποχρεωτική δήλωση στις Αρχές των ιδιωτικών εκδηλώσεων (κέντρα διασκέδασης και μπαρ) εφόσον σε αυτές συμμετέχουν ανήλικοι.
– Ποινικές κυρώσεις σε περιπτώσεις πώλησης καπνού και αλκοόλ σε ανηλίκους.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });– Κυρώσεις σε περιπτώσεις εισόδου, παραμονής και απασχόλησης ανηλίκων σε κέντρα διασκέδασης και αμιγή μπαρ.
Βασικά σημεία των διατάξεων του σχεδίου νόμου, με σκοπό την προστασία των ανηλίκων από τη χρήση και κατανάλωση προϊόντων καπνού και αλκοόλ, είναι:α) η απαγόρευση της πώλησης, προσφοράς και διάθεσης, με οποιονδήποτε τρόπο, των προϊόντων καπνού και αλκοόλ σε ανηλίκους και από ανηλίκους,
β) η θέσπιση της υποχρέωσης ταυτοποίησης της ενηλικότητας και αναζήτησης στοιχείων ταυτότητας εκ μέρους του πωλητή σε όλα τα σημεία πώλησης,
γ) η υποχρεωτική αναγγελία στην Ελληνική Αστυνομία ή Λιμενική Αρχή των ιδιωτικών εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται σε κέντρα διασκέδασης και αμιγή μπαρ, εφόσον σε αυτές συμμετέχουν ανήλικοι, μέσω ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας, με ταυτόχρονη ανάρτηση των σχετικών συμφωνητικών,
δ) η καθιέρωση αυστηρών διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων και
ε) η πρόβλεψη ποινικών κυρώσεων σε περιπτώσεις πώλησης, προσφοράς και διάθεσης καπνού και αλκοόλ σε ανηλίκους και από ανηλίκους, καθώς και σε περιπτώσεις εισόδου, παραμονής και απασχόλησής τους σε κέντρα διασκέδασης και αμιγή μπαρ.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); }); Αναφορικά με τα προϊόντα καπνού, βασικά σημεία των διατάξεων του σχεδίου νόμου είναι:α) η ρύθμιση με πληρέστερο τρόπο των όρων και προϋποθέσεων κυκλοφορίας στην αγορά των προϊόντων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4419/2016 (Α΄ 174) και, συγκεκριμένα, των προϊόντων ατμίσματος και των φυτικών προϊόντων για κάπνισμα,
β) η σύσταση ειδικού Τμήματος στον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (Ε.Ο.Δ.Υ.) για την παρακολούθηση της κυκλοφορίας των προϊόντων καπνού στην ελληνική αγορά, το οποίο δύναται να προβεί σε απαγόρευση ή/και ανάκληση αυτής για λόγους δημόσιας υγείας και
γ) η απλοποίηση της διαδικασίας επιβολής διοικητικών κυρώσεων, τα οποία επιβάλλονται απευθείας από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων.
Αναφορικά με τα μη καπνικά προϊόντα, βασικά σημεία των διατάξεων του σχεδίου νόμου είναι:α) ο καθορισμός των όρων και προϋποθέσεων κυκλοφορίας, πώλησης και διάθεσης των ηλεκτρικά θερμαινόμενων προϊόντων χωρίς καπνό, των προϊόντων νικοτίνης και των προϊόντων κάνναβης στην αγορά,
β) η καθολική απαγόρευση της πώλησης, προσφοράς και διάθεσής τους σε ανηλίκους, καθώς και η απαγόρευση πώλησης των προϊόντων αυτών μέσω αυτόματου πωλητή και
γ) ο ορισμός των αρμόδιων αρχών ελέγχου της τήρησης των διατάξεων για την κυκλοφορία, την πώληση, την προσφορά και διάθεση των προϊόντων αυτών και η πρόβλεψη κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });Τέλος, με σκοπό την περαιτέρω ενίσχυση του μηχανισμού ελέγχου της αγοράς, με τις διατάξεις του σχεδίου νόμου προβλέπεται η σύσταση Ψηφιακού Μητρώου Ελέγχου Προϊόντων Αλκοόλ, Καπνού και λοιπών μη καπνικών προϊόντων και η ρύθμιση των όρων και προϋποθέσεων για τη λειτουργία του.
Στο πλαίσιο αυτό, καλείται να συμμετάσχει στη δημόσια διαβούλευση κάθε κοινωνικός εταίρος και κάθε ενδιαφερόμενος, καταθέτοντας τις προτάσεις του για την όποια βελτίωση των διατάξεων του ανωτέρω νομοθετήματος.
Η διαβούλευση θα διαρκέσει μέχρι την 16η Ιουνίου και ώρα 9 π.μ.
Οταν ο Ιουστινιανός Α΄ ίδρυε περί το 560 μ.Χ. τη σημερινή ιερά Μονή Σινά, όταν το 622 μ.Χ. δίνονταν τα προνόμια στον αρχιεπίσκοπο Σινά και ηγούμενο της Μονής και όταν λίγο αργότερα με την εμφάνιση του μωαμεθανισμού και τον Αχιτμανέ (χειρόγραφη διαθήκη) του ίδιου του Μωάμεθ θωρακιζόταν η μονή αυτή καθ’ εαυτή και προστατευόταν το έργο της σιναϊτικής αδελφότητας, κανείς δεν θα μπορούσε λοιπόν να φανταστεί ότι ύστερα από περίπου 1.500 χρόνια θα αποτελούσε, από σχεδόν μηδενικής βάσεως, αντικείμενο συζήτησης και εξέτασης ο ρόλος της Μονής και της αδελφότητας που εγκαταβιώνει εκεί.
Και όμως το τελευταίο 48ωρο, μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό της Αθήνας από τη διαρροή αμετάφραστου σκεπτικού δικαστικής απόφασης δικαστηρίου της Αιγύπτου σύμφωνα με το οποίο φέρεται να αμφισβητείται η κυριότητα της ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης Σινά επί στρεμματικών εκτάσεων και κάποιων ακινήτων πέριξ του χώρου του μοναστηριού, έχει ξεκινήσει ένας διπλωματικός μαραθώνιος για παροχή διευκρινίσεων από αιγυπτιακής πλευράς. Η
αρχική είδηση περί δημεύσεως της Μονής, έξωσης της αδελφότητας και μετατροπής της σε μουσείο, ως διαρροή από μοναστηριακούς και εκκλησιαστικούς κύκλους, εντός και εκτός Ελλάδας, έκανε τον γύρο του Διαδικτύου το μεσημέρι της Πέμπτης προκαλώντας έντονη αμηχανία τόσο στο Μέγαρο Μαξίμου όσο και στο υπουργείο Εξωτερικών.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });Μάλιστα οι πρώτες δυσοίωνες αναφορές, ένα δεκαπενθήμερο μόλις μετά τη συμφωνία κορυφής στην Αθήνα, μεταξύ του αιγύπτιου προέδρου και του έλληνα πρωθυπουργού, για παραίτηση της αιγυπτιακής πλευράς από δικαστικές διεκδικήσεις σε βάρος της Μονής, επέτεινε το αρχικό κλίμα συγχύσεως.
Ακολούθησαν αλλεπάλληλες τηλεφωνικές επικοινωνίες του έλληνα υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη με τον αιγύπτιο ομόλογό του Μπαντρ Αμπντελάτι, στον οποίο ο έλληνας υπουργός κατέστησε σαφές ότι «δεν υπάρχει κανένα περιθώριο να αποκλίνουμε από την κοινή κατανόηση των δύο πλευρών, η οποία εκφράστηκε από τους ηγέτες των δύο χωρών στο πλαίσιο του πρόσφατου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στην Αθήνα».
Χθες το πρωί το τοπίο άρχισε να ξεκαθαρίζει με τη νυχτερινή επίσημη ανακοίνωση της προεδρίας της Αιγύπτου στην οποία τονίζεται ότι η δικαστική απόφαση είναι ευθυγραμμισμένη με όσα είπε ο πρόεδρος της χώρας Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι στην Αθήνα.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); Η Μονή Σινά σήμεραgoogletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });Το ταραχώδες 48ωρο είναι η κατάληξη μιας πολυετούς δικαστικής διαμάχης για τις εγκαταστάσεις και τις ιδιοκτησίες της Μονής, καθώς η περιοχή πέριξ του μοναστηριού αναπτύσσεται οικιστικά αλματωδώς και επίκεινται τεράστιες επενδύσεις με σύγχρονα θέρετρα φιλοξενίας.
Σε αυτό το περιβάλλον όλες οι πλευρές επιθυμούν διακαώς να κατοχυρώσουν τα ιδιοκτησιακά δικαιώματά τους προκειμένου να έχουν και μεγαλύτερο μερίδιο απολαβών από τις επικείμενες επενδύσεις!
Η ελληνική πλευρά όμως έχει ένα πρόσθετο εθνικό ενδιαφέρον.
Μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο νομικός εκπρόσωπος της Μονής, Χρήστος Κομπιλίρης υποστήριξε ότι όλες οι αναλύσεις γίνονται επί χειρόγραφων σημειώσεων ενός σχεδίου αποφάσεως σύμφωνα με το οποίο από τις 71 δίκες που εκκρεμούν για αντίστοιχα ακίνητα της Μονής αναγνωρίστηκε δικαίωμα χρήσης στους μοναχούς μόνο στα 46.
Δικαίωμα χρήσης και όχι πλήρες δικαίωμα ιδιοκτησίας.
Εξαιρείται το ιστορικό μοναστήρι, το οποίο έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός χώρος.
googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });Και εκεί όμως φαίνεται πως ασκείται ένας σχολαστικός έλεγχος και γίνονται καθημερινές παρεμβάσεις από τις αιγυπτιακές αρχές με πιέσεις προς τους σιναΐτες.
Δυστυχώς η νέα αυτή πραγματικότητα βρίσκει τη σιναϊτική αδελφότητα σε μία κρίσιμη στιγμή.
Η Μονή Αγίας Αικατερίνης Ορους Σινά είναι αυτοδιοίκητη και δεν υπάγεται σε άλλη εκκλησιαστική αρχή (π.χ. Πατριαρχείο) αλλά αποκλειστικά στην προσωποπαγή Αρχιεπισκοπή Σινά.
Σήμερα επικεφαλής της Αρχιεπισκοπής και ηγούμενος της Μονής είναι ο υπέργηρος (91χρονος) Αρχιεπίσκοπος Σινά, Φαράν και Ραϊθώ, Δαμιανός Σαμαρτζής, ο οποίος διοικεί τη Μονή με ένα κλειστό κύκλο συνεργατών, που αποτελείται από λαϊκά πρόσωπα και τους ελάχιστους, περί τους 20, μοναχούς της αδελφότητας.
Να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι οι 20 πατέρες έχουν ελληνικά διαβατήρια και μόνο ο κ. Δαμιανός έχει αιγυπτιακό που του εδόθη από το καθεστώς Σαντάτ το 1974, γεγονός που προδικάζει την ύπαρξη προβλήματος όταν θα έρθει η ώρα της διαδοχής.
Εγκριτοι εκκλησιαστικοί κύκλοι σε Αθήνα και Αλεξάνδρεια χαρακτηρίζουν τη σημερινή κατάσταση της Μονής ως «εμπερίστατη», αφήνοντας να εννοηθεί ότι χρειάζεται παρέμβαση της Ελλάδας για επάνδρωση της φθίνουσας αδελφότητας αλλά και εξυγίανσης της διαχείρισης της Μονής.
Ισχυρίζονται οι ίδιοι κύκλοι, ότι λάθη και παραλείψεις από πλευράς της Αρχιεπισκοπής Σινά και κακής ενημέρωσης των Αθηνών, οδήγησαν στη συσσώρευση προβλημάτων που τώρα φαντάζουν ανυπέρβλητα.
«Δεν μπορεί μια τέτοια Μονή, με τη σχεδόν δυσχιλιετή ιστορία και προσφορά της, να κινείται αυτόνομα και ερασιτεχνικά» τόνιζαν στα «ΝΕΑ», προσθέτοντας πως πρέπει να υπάρξει παρέμβαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίο παρακολουθεί ανύσταχτα την υπόθεση εδώ και χρόνια.