Τα ΝΕΑ - Τεχνολογία

Η γιατρός που τραυματίστηκε σοβαρά όταν το αυτοκίνητό της συγκρούστηκε με τρένο, το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου στην Πάτρα,  νοσηλεύεται στο νοσοκομείο του Ρίου εκτός κινδύνου.

Τα όσα δήλωσε η ίδια και ο σύζυγός της στην κάμερα, είναι χαρακτηριστικά.

Δεν θυμάται τίποτα η γιατρός από την Πάτρα – Τυχερή στην ατυχία της

Η γιατρός που ονομάζεται Βιβή Λουκοπούλου, εργάζεται στο Νοσοκομείο «Άγιος Ανδρέας» επέστρεφε από εφημερία 36 ωρών και όπως δήλωσε στον ΑΝΤ1 δεν θυμάται καθόλου πώς έγινε το ατύχημα.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

«Δεν θυμάμαι τίποτα. Πραγματικά. Είμαι καλά και ευχαριστώ όλο τον κόσμο για την αγάπη του, αλλά ευχαριστώ πάρα πολύ κι όλους τους συναδέλφους που συνέτρεξαν για εμένα» δήλωσε χαρακτηριστικά η κυρία Λουκοπούλου.

Η γιατρός σώθηκε από καθαρή τύχη καθώς η σύγκρουση ήταν τόσο σφοδρή που η πίσω αριστερή πλευρά του οχήματός της καταστράφηκε. Στο σημείο έσπευσαν άμεσα δυνάμεις της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας για τον απεγκλωβισμό της οδηγού, καθώς και ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ για την παροχή πρώτων βοηθειών.

Η γιατρός φέρει πολλαπλά τραύματα σε όργανο και το σώμα, ωστόσο, ευτυχώς, έχει διαφύγει τον κίνδυνο.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); Το βίντεο-ντοκουμέντο κατέγραψε την στιγμή της σύγκρουσης

Βίντεο-ντοκουμέντο από κάμερα ασφαλείας που είναι στραμμένο στη συγκεκριμένη διάβαση κατέγραψε την στιγμή της σφοδρής σύγκρουσης του συρμού του Προαστιακού Πάτρας με το αυτοκίνητο της γιατρού στο ύψος της οδού Ανθείας.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Όπως είναι σαφές από το βίντεο το αυτοκίνητο είχε αναπτύξει ταχύτητα και πέρασε ανάμεσα από τις κατεβασμένες μπάρες φύλαξης, με την οδηγό του οχήματος να φαίνεται πως δεν έχει αντίληψη του περιβάλλοντος, αγνοώντας τις ηχητικές προειδοποιήσεις και την κόρνα του συρμού.

Η γιατρός ήταν «εξαντλημένη και κουρασμένη» μετά από 36 ώρες εργασίας

«Επέστρεφε από εφημερία, εξαντλημένη και κουρασμένη. Είχε αφήσει σε εκκρεμότητα κάποια περιστατικά. Δεν ξέρω αν μίλαγε για να τα διεκπεραιώσει και δεν είδε τίποτα. Είχε άγιο, καθώς το τρένο έπειτα από 50 μέτρα είχε στάση και είχε κόψει ταχύτητα ο μηχανοδηγός. Αυτό ήταν που την έσωσε» δήλωσε ο σύζυγος της γιατρού, Γιώργος Στασινόπουλος.

Ο κύριος Στασινόπουλος κατήγγειλε στη συνέχεια ότι η προστατευτική μπάρα στο σημείο που έγινε το ατύχημα δεν καλύπτει όλο το πλάτος της λωρίδας και δεν την αντικαθιστούν οι ιθύνοντες για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων.

«Γιατί δεν κλείνει όλος ο δρόμος; Μου είπαν ότι για να μπει μπάρα και να καλύπτει και την επόμενη λωρίδα θέλει άλλη υποστήριξη» ανέφερε χαρακτηριστικά.

Επιστήμονες στην Κίνα δοκίμασαν με επιτυχία μια μη πυρηνική βόμβα υδρογόνου εν μέσω της ώθησης του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (PLA) προς καθαρότερες ενεργειακές λύσεις. Η κίνηση αυτή έρχεται εν μέσω της αυξανόμενης αμυντικής υποστήριξης των ΗΠΑ προς την Ταϊβάν και της προσπάθειας της Κίνας για κυριαρχία στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας South China Morning Post, ο εκρηκτικός μηχανισμός, βάρους 2 κιλών, αναπτύχθηκε από το ερευνητικό ινστιτούτο 705 της China State Shipbuilding Corporation (CSSC), το οποίο είναι γνωστό για τις εργασίες του σε υποβρύχια οπλικά συστήματα.

Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές πυρηνικές βόμβες, η συσκευή αυτή χρησιμοποιεί ένα στερεό υλικό αποθήκευσης υδρογόνου με βάση το μαγνήσιο, γνωστό ως υδρίδιο του μαγνησίου, το οποίο μπορεί να αποθηκεύσει περισσότερο υδρογόνο από ό,τι οι δεξαμενές υπό πίεση.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); Πως δουλεύει ο μηχανισμός που προκαλεί «ομοιόμορφη καταστροφή σε τεράστιες περιοχές»

Μόλις ενεργοποιηθεί, το υδρίδιο του μαγνησίου υφίσταται ταχεία θερμική αποσύνθεση, απελευθερώνοντας αέριο υδρογόνο που αναφλέγεται σε μια συνεχή πύρινη σφαίρα που υπερβαίνει τους 1.000 βαθμούς Κελσίου για πάνω από δύο δευτερόλεπτα, 15 φορές περισσότερο από τις αντίστοιχες εκρήξεις ΤΝΤ.

Αυτή η καύση οδηγεί σε εκτεταμένη θερμική βλάβη, ικανή να λιώσει κράματα αλουμινίου, και επιτρέπει τον ακριβή έλεγχο της έντασης της έκρηξης, επιτυγχάνοντας ομοιόμορφη καταστροφή σε τεράστιες περιοχές, όπως μεταφέρει η Business Standard.

Πώς δοκίμασε η Κίνα τη βόμβα;

Σύμφωνα με έγγραφο που δημοσιεύθηκε στο κινεζικό Journal of Projectiles, Rockets, Missiles and Guidance, η δοκιμή περιελάμβανε μια σειρά πειραμάτων που αποδεικνύουν τις δυνατότητες κατευθυνόμενης ενέργειας του όπλου. Υπό ελεγχόμενη έκρηξη, η μέγιστη υπερπίεση έφτασε τα 428,43 kilopascals σε απόσταση δύο μέτρων από τη βόμβα.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Αυτό ήταν περίπου 40% τόσο ισχυρό όσο μια συγκρίσιμη έκρηξη TNT, αλλά η θερμότητα που εξαπέλυσε έφτασε πολύ πέρα από αυτό που μπορεί να επιτύχει το TNT.

Η αρχική έκρηξη συνθλίβει τη σκόνη υδριδίου του μαγνησίου σε μικροσκοπικά θραύσματα, απελευθερώνοντας νέες επιφάνειες. Καθώς αυτά τα θραύσματα θερμαίνονται, απελευθερώνουν αέριο υδρογόνο, το οποίο αναμιγνύεται με τον περιβάλλοντα αέρα.

Μόλις υπάρχει αρκετό υδρογόνο στον αέρα, ανάβει σε μια δεύτερη, πολύ πιο καυτή πύρινη σφαίρα. Αυτή η επιπλέον θερμότητα στη συνέχεια ανοίγει περισσότερο υδρίδιο μαγνησίου, απελευθερώνοντας περισσότερο υδρογόνο και δημιουργώντας έναν αυτοτροφοδοτούμενο βρόχο καύσης.

Τι μπορεί να κάνει αυτή η βόμβα;

Η βόμβα δεν προκαλεί μόνο μία έκρηξη. Αντίθετα, εξαπολύει μια βροντερή πύρινη σφαίρα που παραμένει καυτή για αρκετά δευτερόλεπτα, επιτρέποντάς της να καλύψει ένα ευρύ έδαφος.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });

Αυτή η παρατεταμένη θερμότητα την καθιστά ιδανική για να σαρώσει διασκορπισμένες εχθρικές δυνάμεις σε ένα ανοιχτό πεδίο, ενώ η ενέργειά της μπορεί επίσης να συγκεντρωθεί σε ένα μόνο σημείο υψηλής αξίας φανταστείτε να καίει μια γέφυρα ή μια αποθήκη καυσίμων με χειρουργική ακρίβεια.

Στην πράξη, o κινεζικός στρατός θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη βόμβα για να στερήσει από τον εχθρό την πρόσβαση σε βασικές οδικές αρτηρίες αποτεφρώνοντας τμήματα δρόμου, να παραλύσει βασικές υπηρεσίες στοχεύοντας σταθμούς παραγωγής ενέργειας ή κόμβους επικοινωνιών ή να πλήξει μια συγκεκριμένη ομάδα εξοπλισμού ή προσωπικού χωρίς να καταστρέψει ολόκληρη την περιοχή.

Νωρίτερα φέτος, εγκαινιάστηκε στην επαρχία Σαανξί μια μονάδα μαζικής παραγωγής υδριδίου του μαγνησίου, ικανή να παράγει 150 τόνους ετησίως. Αυτό είναι αξιοσημείωτο διότι μέχρι πρόσφατα, το υδρίδιο του μαγνησίου, που είναι εξαιρετικά δραστικό, μπορούσε να παραχθεί μόνο σε εργαστήρια με ρυθμό μερικών γραμμαρίων την ημέρα.

Η Κίνα κάνει στροφή προς την καθαρή ενέργεια

Η Κίνα εκσυγχρονίζει ενεργά τις στρατιωτικές της δυνατότητες ενσωματώνοντας τεχνολογίες καθαρής ενέργειας. Τον Μάρτιο, η Κίνα ανακοίνωσε αύξηση κατά 7,2% του εθνικού αμυντικού προϋπολογισμού της, ο οποίος ανέρχεται συνολικά σε 249 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ για την προσπάθεια εκσυγχρονισμού.

Σε σχέδιο έκθεσης προϋπολογισμού που υποβλήθηκε στο Κοινοβούλιο της Κίνας, ο πρωθυπουργός Λι Κιάνγκ δήλωσε ότι ο PLA θα ενισχύσει τη στρατιωτική εκπαίδευση και την ετοιμότητα μάχης για να «διασφαλίσει σταθερά την κυριαρχία, την ασφάλεια και τα συμφέροντα ανάπτυξης της Κίνας».

Στρατιωτική τεχνολογία αιχμής και φιλική προς το περιβάλλον

Ο PLA έχει προωθήσει τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η ηλιακή, η αιολική, η ωκεάνια και η ενέργεια υδρογόνου για στρατιωτικούς σκοπούς. Στον ναυτικό τομέα, η Κίνα αναβαθμίζει τον στόλο της με προηγμένα πολεμικά πλοία που διαθέτουν ολοκληρωμένα συστήματα ηλεκτρικής πρόωσης (IEP).

Για παράδειγμα, τα καταδρομικά τύπου 055 κλάσης Renhai είναι εξοπλισμένα με IEP, ενισχύοντας την αόρατη εμφάνιση, την ταχύτητα και το επιχειρησιακό τους εύρος.

Στον τομέα της αεροδιαστημικής, η Κίνα έχει υποστηρίξει την ανάπτυξη τεχνολογιών προώθησης φιλικών προς το περιβάλλον. Το 2023, το Πεκίνο ισχυρίστηκε ότι ο πύραυλος Zhuque-2, που αναπτύχθηκε από τη LandSpace, ήταν ο πρώτος πύραυλος στον κόσμο που έφτασε σε τροχιά με κινητήρα μεθανίου, χρησιμοποιώντας υγρό μεθάνιο και οξυγόνο ως προωθητικά.

Σύγκρουση στην Ταϊβάν

Πρόσφατα, η Κίνα αύξησε τις θαλάσσιες ασκήσεις της γύρω από την Ταϊβάν, η οποία ισχυρίζεται ότι αποτελεί μέρος της επικράτειάς της βάσει της αρχής της «Μίας Κίνας».

Η κινεζική στρατιωτική δραστηριότητα έχει αυξηθεί στην περιοχή λόγω της αύξησης των πωλήσεων όπλων των ΗΠΑ στην Ταϊβάν, των πολιτικών επισκέψεων υψηλού προφίλ από Αμερικανούς αξιωματούχους και των κοινών στρατιωτικών ασκήσεων στην περιοχή.

Το Πεκίνο θεωρεί οποιαδήποτε υποστήριξη προς την Ταϊβάν, ιδίως στρατιωτική βοήθεια, πωλήσεις όπλων ή επίσημες πολιτικές δεσμεύσεις, ως άμεση πρόκληση για την κυριαρχία του. Έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει τις ΗΠΑ κατά της «ανάμειξης στις εσωτερικές υποθέσεις», κατηγορώντας τες ότι ενθαρρύνουν την ανεξαρτησία της Ταϊβάν.

Αυτόν τον μήνα, η Κίνα διεξήγαγε μεγάλης κλίμακας κοινές ασκήσεις γύρω από την Ταϊβάν, συμπεριλαμβανομένων ασκήσεων με πραγματικά πυρά. Οι ΗΠΑ έκαναν λόγο για τακτικές εκφοβισμού της Κίνας, επιβεβαιώνοντας τη δέσμευσή τους στην Ταϊβάν και σε άλλους συμμάχους στην περιοχή.

Τα βλέμματα της παγκόσμιας τηλεοπτικής αγοράς ήταν στραμμένα στη Λίλλη της Γαλλίας από τις 20 έως τις 27 Μαρτίου. Το Series Mania, το σημαντικότερο φεστιβάλ στην Ευρώπη αφιερωμένο αποκλειστικά στις σειρές, επέστρεψε για 15η χρονιά, συγκεντρώνοντας περισσότερους από 5.000 επαγγελματίες της μικρής οθόνης από 75 χώρες. Με πολυάριθμες συμμετοχές, φρέσκες φωνές και δυνατές θεματικές, η φετινή διοργάνωση επιβεβαίωσε τον ρόλο της ως μια μοναδική πλατφόρμα για την ευρωπαϊκή, και όχι μόνο, τηλεοπτική δημιουργία. Σε μια εποχή που το περιεχόμενο πληθαίνει αλλά η προσοχή σπανίζει, το φεστιβάλ κατάφερε να φέρει στο προσκήνιο σειρές με χαρακτήρα που συνομιλούν με το τώρα και δημιουργούς που δεν φοβούνται να πειραματιστούν. Ανάμεσα σε πρεμιέρες, συζητήσεις και παρουσιάσεις, το Series Mania υπενθύμισε ότι η τηλεόραση, όταν έχει κάτι να πει, παραμένει ένα από τα πιο ισχυρά αφηγηματικά μέσα των καιρών μας.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών του φόρουμ πραγματοποιήθηκαν 60 παρουσιάσεις, με την αυλαία να σηκώνει εκείνη του Ευρωπαϊκού Οπτικοακουστικού Παρατηρητηρίου. Εκεί, η δράση δεν ήρθε από σενάρια και χαρακτήρες αλλά από τάσεις, στατιστικά και προβλέψεις για το μέλλον της οπτικοακουστικής βιομηχανίας στη Γηραιά Ηπειρο. Σε μια ομιλία, την οποία είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε, ειδικοί του χώρου ανέλυσαν τέσσερα βασικά στοιχεία από την επερχόμενη μελέτη του Παρατηρητηρίου, προσπαθώντας να αποτυπώσουν το τοπίο το οποίο αρχίζει να διαμορφώνεται στην ευρωπαϊκή τηλεόραση.

Στον συντονισμό της παρουσίασης ήταν η Σουζάν Νικόλτσεφ, εκτελεστική διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Οπτικοακουστικού Παρατηρητηρίου, η οποία έδωσε τον λόγο στον Ζιλ Φοντέν, προϊστάμενο του Τμήματος Πληροφοριών Αγοράς του ίδιου οργανισμού, για να παραθέσει τα τέσσερα στοιχεία της μελέτης. Ως εκπρόσωποι της αγοράς, τα ευρήματα κλήθηκαν να σχολιάσουν η Καρολίνα Λορένζον, διευθύντρια Διεθνών Σχέσεων του ιδιωτικού βελγικού ομίλου RTI SPA – Mediaset Group, και ο Μανουέλ Αλδουί, διευθυντής Διεθνούς Κινηματογράφου και Σειρών της δημόσιας γαλλικής τηλεόρασης.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ. Εκκινώντας την παρουσίαση, ο Ζιλ Φοντέν μίλησε για το διακύβευμα των εσόδων των ραδιοτηλεοπτικών φορέων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου, μέσα στο 2023 στην Ευρώπη δόθηκε το πράσινο φως για την παραγωγή 852 κύκλων επεισοδίων σειρών, με το 80% εξ αυτών να είναι από ιδιωτικούς και δημόσιους τηλεοπτικούς οργανισμούς. Την ίδια στιγμή, η εισροή χρημάτων από τη διαφήμιση είναι μάλλον στάσιμη, αν όχι μειωμένη, σε πραγματικούς όρους, ενώ η χρηματοδότηση από δημόσιους πόρους παρουσιάζει μια ελαφριά αύξηση, η οποία ωστόσο σε πραγματικούς όρους υπολογίζεται ως μείωση, δημιουργώντας έτσι μια πίεση στους παραδοσιακούς παίκτες της αγοράς.

Τη ρίζα αυτού του προβλήματος η Καρολίνα Λορένζον εντόπισε στην «ασύμμετρη διάσταση μεταξύ των γραμμικών υπηρεσιών και του ευρύτερου κόσμου πλατφορμών βίντεο», ενώ υπογράμμισε τη σημασία της ύπαρξης ανεξάρτητων δεικτών μέτρησης της τηλεθέασης, ενός εργαλείου το οποίο είναι «καλό για τον ανταγωνισμό, τόσο για τους εμπορικούς ραδιοτηλεοπτικούς φορείς όσο και τους δημόσιους που εν μέρει χρηματοδοτούνται από τις διαφημίσεις». Το μοντέλο το οποίο προτείνει η εκπρόσωπος του βελγικού ομίλου είναι αυτό που έχει εδραιωθεί τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες στην αγορά, αλλά τώρα αμφισβητείται από τα ασαφή, συχνά, δεδομένα που προωθούν οι πλατφόρμες στη δημοσιότητα. «Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι περιεχόμενο παρακολουθούν οι θεατές, αν είναι δράμα ή ειδήσεις, ακριβά δηλαδή προγράμματα ή τυχαίες υπηρεσίες, τη διάρκειά του και από ποια συσκευή μπορούν να το παρακολουθήσουν», πρόσθεσε η Καρολίνα Λορένζον. Από την πλευρά του ο Μανουέλ Αλδουί στάθηκε στο φαινόμενο που παρατηρείται στην Ευρώπη με κυβερνήσεις «που πραγματικά προσπαθούν να αποσταθεροποιήσουν ή να μειώσουν τη χρηματοδότηση των δημόσιων τηλεοράσεων», εξαιτίας και των γενικότερων οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει δυναμική αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης και οι κρατικοί οπτικοακουστικοί οργανισμοί να βρίσκονται σε δυσχερή θέση.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

ΜΕΙΩΣΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΣΕΙΡΩΝ. Ολα αυτά τα στοιχεία δείχνουν να έχουν συντελέσει στη μείωση του αριθμού των παραγόμενων κύκλων σειρών και της διάρκειάς τους που κατέγραψε ως τάση το Παρατηρητήριο. Στο δεύτερο αυτό στοιχείο της παρουσίασης, ο Ζιλ Φοντέν διέκρινε μια κάμψη της τάξης του 6% για πρώτη φορά μετά το 2015 στις ευρωπαϊκές τηλεοπτικές παραγωγές, κάτι που δείχνει να ισχύει ταυτόχρονα και στην αμερικανική αγορά. Εξαιτίας, ωστόσο, των σημαντικών επενδύσεων των τελευταίων χρόνων που κάνουν οι κολοσσοί του streaming στο ευρωπαϊκό περιεχόμενο, η πτώση των παραγωγών δεν αποτυπώνεται ακόμα ευκρινώς στον τηλεοπτικό ορίζοντα.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

«Πρόκειται για μια εκλογίκευση της κατάστασης. Το 2015 ξεκινήσαμε με τη φρενίτιδα του video on demand, η οποία έφτασε στο απόγειό της κατά τη διάρκεια της πανδημίας με διψήφια ποσοστά ανάπτυξης, αλλά τώρα αποτελεί παρελθόν λόγω του binge watching. Υπάρχει μια ενοποίηση της αγοράς, η οποία οδηγείται από τα προϊόντα και παρουσιάζει ενδιαφέρουσες ευκαιρίες συνεργασίας μεταξύ των δημόσιων οργανισμών αλλά και εξερεύνησης διαφορετικών επενδυτικών σχεδίων και διανομής σε πολλαπλές πλατφόρμες», επεσήμανε η Καρολίνα Λορένζον.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });

Για τον Μανουέλ Αλδουί, πίσω από τις εξελίξεις στην οπτικοακουστική βιομηχανία κρύβονται τρεις παράγοντες, οι οποίοι δεν είναι φανεροί. Ο πρώτος σχετίζεται με τον πληθωρισμό στα μπάτζετ των παραγωγών, ο οποίος προκαλείται από τις πλατφόρμες εξαιτίας των επενδύσεών τους σε ευρωπαϊκό περιεχόμενο αλλά με πολύ πιο αυξημένο κόστος σε σχέση με το αντίστοιχο των παραδοσιακών φορέων.

Ο δεύτερος αφορά το άνοιγμα που επιχείρησαν να κάνουν οι πλατφόρμες ροής από τη σεζόν 2022-2023 προς τους ιδιωτικούς ή δημόσιους σταθμούς, πουλώντας τους περιεχόμενο το οποίο μέχρι τότε προόριζαν μόνο γι’ αυτές. Η αιτία της αλλαγής στάσης βρίσκεται φυσικά στην αναζήτηση επιπλέον εισοδημάτων. Για τους ίδιους λόγους συμβαίνει ο τρίτος παράγοντας και θέλει σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης το κόστος παραγωγής σειρών να επιχειρείται να μοιραστεί πλέον μεταξύ παραδοσιακών φορέων και πλατφορμών, αντικαθιστώντας το μοντέλο που ίσχυε για τουλάχιστον 15 χρόνια και προέβλεπε την ένωση δυνάμεων μεταξύ συνδρομητικών κι ελεύθερων τηλεοπτικών σταθμών.

ΟΙ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΕΣ. Προχωρώντας στο τρίτο στοιχείο της μελέτης του Παρατηρητηρίου, οι προβολείς πέφτουν στις συμπαραγωγές. Το μερίδιο των διεθνών συνεργασιών σε σειρές τόσο για την τηλεόραση όσο και για το streaming την περσινή χρονιά παρέμεινε σταθερό, με την τάση πλέον να θέλει διεύρυνση των συμπαραγωγών πέρα από χώρες που μοιράζονται την ίδια γλώσσα. «Λαμβάνουμε πολύ περισσότερες προτάσεις συμπαραγωγών από αυτές που η αγορά μπορεί να απορροφήσει. Υπάρχει μεγάλη διαθεσιμότητα από τη δημιουργική κοινότητα και τους παραγωγούς να προσπαθήσουν να βρουν πράγματα τα οποία δεν σχετίζονται μόνο με τα εγχώρια ζητήματα αλλά είναι οργανικά διεθνή και πολύ φρέσκα», παρατήρησε ο Μανουέλ Αλδουί.

Για την Καρολίνα Λορένζον, με την εμπειρία της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, το κλειδί για επιτυχημένες διεθνείς συμπαραγωγές είναι αλλού. «Αν προσπαθήσεις να κάνεις συμπαραγωγές με χώρες που έχουν την ίδια γλώσσα στην αγορά σου, καταλήγεις να κανιβαλίζεις διαφορετικά μέσα. Αν δείτε τι συμβαίνει τώρα, υπάρχει μια μεγάλη ανάγκη για τοπικό περιεχόμενο, το οποίο στο τέλος είναι αρκετά επεκτάσιμο αν είναι πολύ καλό για να διεισδύσει σε άλλες αγορές. Η συνταγή είναι να αντλήσεις χρηματοδότηση από διαφορετικές πηγές και διαφορετικές πλατφόρμες αλλά με παραγωγές οι οποίες έχουν μια πολύ τοπική γεύση που μπορεί να γίνει διεθνής», είπε η ίδια.

Το τελευταίο στοιχείο της μελέτης του Παρατηρητηρίου σχετίζεται με τη σημασία των παραγωγών. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι εσωτερικές παραγωγές των οπτικοακουστικών οργανισμών αποτελούν το 30% των ωρών περιεχομένου που βγαίνουν στον τηλεοπτικό αέρα. Την ίδια στιγμή, οι 10 μεγαλύτεροι ανεξάρτητοι όμιλοι ευθύνονται για το 14% των παραγόμενων προγραμμάτων, τα οποία ωστόσο προορίζονται για κατανάλωση μόνο από αυτούς. Οπως κατέληξε ο Μανουέλ Αλδουί, όλοι αυτοί οι φορείς «είναι εξαιρετικά επιλεκτικοί», ενώ η Καρολίνα Λορένζον είπε με νόημα ως εκπρόσωπος των ιδιωτικών ομίλων: «Μας χρειάζονται, τους χρειαζόμαστε. Πρέπει να είμαστε σ’ ένα σύστημα όπου η πρόσβαση σε πίστωση να είναι υπέρ του ανταγωνισμού. Το κλειδί είναι, ανεξαρτήτως του πώς θα αποφασίσουμε να έχουμε ένα οικονομικό σύστημα, η πνευματική ιδιοκτησία να παραμένει στην Ευρώπη».

Τα σκήπτρα συνεχίζει να κρατάει και το 2025 ο ελληνικός τουρισμός. Ο προγραμματισμός της θερινής περιόδου 2025 αποτυπώνει μια σταθερή δομή της τουριστικής ζήτησης, με το ενδιαφέρον για την Ελλάδα να παραμένει ισχυρό από τις μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές, ενώ η δυναμική από τις ΗΠΑ, τη Μέση Ανατολή και τη ΝΑ Ευρώπη συνεχίζει να ενισχύεται.

Ο τουρισμός προς την Ελλάδα παραμένει ισχυρός, όπως καταδεικνύουν τα προγραμματισμένα δρομολόγια των αεροπορικών εταιρειών. Για τη θερινή σεζόν 2025, έχουν προγραμματιστεί 28,2 εκατομμύρια αεροπορικές θέσεις σε διεθνείς πτήσεις προς τη χώρα, σημειώνοντας αύξηση 4,6% σε σχέση με το 2024.

Μιλώντας στο ΟΤ Delphi Economic Forum X, ο κ. Γιάννης Χατζής, πρόεδρος της Πανελλήνιας Οµοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ), τόνισε ότι ότι η επιβολή των δασμών, θα αυξήσει τον πληθωρισμό και θα μειώσει το διαθέσιμο εισόδημα των Αμερικανών, με αποτέλεσμα να μειωθούν και οι δαπάνες τους. Όσον αφορά την Ευρώπη όμως, ο κ. Χατζής  είπε ότι είναι αισιόδοξος και θεωρεί ότι «δεν θα δούμε άμεσες επιπτώσεις στη χώρα μας».

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Στην ερώτηση αν θα αλλάξει στρατηγική ο τουρισμός, ο κ. Χατζής είπε ότι βρισκόμαστε σχεδόν εν μέσω της σεζόν «οπότε δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά». Ο τουρισμός όμως, πρόσθεσε, είναι από τους βασικούς τομείς της οικονομίας και «πρέπει να κρατήσουμε την ποιότητα ψηλά, ώστε οι τουρίστες να επιλέγουν Ελλάδα».

Ο τουρισμός και οι ξένοι

Σύμφωνα με την ανάλυση του Air Data Tracker του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ), το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει η μεγαλύτερη αγορά για την Ελλάδα με 5,6 εκατ. θέσεις (+2,2% σε σχέση με πέρυσι), αντιπροσωπεύοντας το 20% του συνόλου, ενώ ακολουθεί η Γερμανία με 4,7 εκατ. θέσεις (+2,5%) και μερίδιο αγοράς 17%. Τρίτη είναι η Ιταλία με 2,5 εκατ. θέσεις (+3,9%) και μερίδιο αγοράς 9%, επιβεβαιώνοντας τη σταθερή ανοδική πορεία των τελευταίων ετών.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Από τις σημαντικές αγορές για τον εισερχόμενο τουρισμό, τη μεγαλύτερη αύξηση (+18,6%) καταγράφουν οι ΗΠΑ με 727 χιλιάδες αεροπορικές θέσεις. Ανάμεσα στις σημαντικές αυξήσεις ξεχωρίζουν το Ισραήλ, που παρουσιάζει ισχυρή άνοδο +52,1%, ξεπερνώντας το 1,3 εκατ. θέσεις.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Αξιοσημείωτη αύξηση παρουσιάζουν και χώρες με μικρή μέχρι στιγμής δυναμικότητα όπως η Σαουδική Αραβία (+45,0 %) με 84 χιλ. θέσεις, η Αλβανία (+56,0%) με 156 χιλ. θέσεις και η Αρμενία (+68,5%) με 75 χιλ. θέσεις. Εντυπωσιακή αύξηση εμφανίζει και η Γεωργία, η οποία υπερδιπλασιάζει τη δυναμικότητά της (+113% ) με 126 χιλ. θέσεις.

Αντίθετα, μειώσεις παρατηρούνται από χώρες όπως η Γαλλία (-2,6%) με 1,7 εκατ. θέσεις, η Πολωνία (-6,7%) με 682 χιλ. θέσεις και η Δανία (-7,3% ) με 298 χιλ. θέσεις.

«Ο άνθρωπος αυτός είναι μια αρρώστια που θεραπεύεται μόνο με ένα εμβόλιο. Πρέπει να βάλουμε, με μια ένεση, τον Μπερλουσκόνι στο Παλάτσο Κίτζι [το πρωθυπουργικό μέγαρο στη Ρώμη]. Μόνο έτσι θα ανοσοποιηθούμε», έλεγε το 1994 ο Ιντρο Μοντανέλι, ο επιφανέστερος ίσως ιταλός δημοσιογράφος. Προοικονομώντας ότι η εκλογή του Σίλβιο Μπερλουσκόνι στην πρωθυπουργία θα σήμαινε και την απαρχή της απαξίωσής του.

Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, που πέθανε την περασμένη Δευτέρα, έμελλε να τον διαψεύσει πανηγυρικά, αναδεικνυόμενος στον μακροβιότερο πρωθυπουργό της μεταπολεμικής Ιταλίας. Ισως και στον ισχυρότερο. Απολάμβανε αδιάπτωτη δημοφιλία (όπως δείχνουν και τα πλήθη που τον συνόδευσαν στην τελευταία του κατοικία). Διέθετε τεράστια προσωπικά οικονομικά μέσα και μιντιακή επιρροή χωρίς προηγούμενο. Μια «προίκα» που έμελλε τελικά να αξιοποιήσει αποκλειστικά προς ίδιον όφελος.

Τα κυβερνητικά πεπραγμένα του Μπερλουσκόνι ήταν πενιχρά, αν όχι απογοητευτικά. Η «φιλελεύθερη επανάσταση» που ευαγγελίστηκε δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Υποσχέθηκε μείωση φόρων, που αυξήθηκαν τελικά για τους συνεπείς φορολογούμενους. Ο κρατικός μηχανισμός, πολυδιασπασμένος μεταξύ κεντρικού κράτους, περιφερειών και δήμων, παρέμεινε αργοκίνητος. Οι ανισότητες, ταξικές και περιφερειακές, διευρύνθηκαν και οι κεντρόφυγες τάσεις ενδυναμώθηκαν.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Πάνω από όλα, η εκτελεστική εξουσία, την ενίσχυση της οποίας ενσάρκωσε ο Καβαλιέρε ίσως περισσότερο από κάθε προκάτοχό του, παρέμεινε αδύναμη και δέσμια του Κοινοβουλίου, όπως πιστοποιεί η συνεχής πτώση και αλληλοδιαδοχή κυβερνητικών σχημάτων. Και η οικονομία έμεινε στάσιμη, με την αποβιομηχάνιση να επιμένει και την απόσταση από τις ισχυρές χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης να μεγαλώνει.

Η Ιταλία που παρέλαβε το 1994 δεν διαφέρει ιδιαίτερα από την Ιταλία του 2023. Χωρίς αμφιβολία, δεν ενδιαφέρθηκε και ο ίδιος να την αλλάξει. Η σύγκρουση συμφερόντων είναι ίσως μια μερική εξήγηση. Ο επιχειρηματίας Σίλβιο βρισκόταν σε διαρκή διαπάλη με τον πρωθυπουργό Μπερλουσκόνι. Πώς να αναμορφώσεις τη δικαιοσύνη, όταν οι δικαστικές διώξεις εναντίον σου ανέρχονται σε δεκάδες; Πώς να καταπολεμήσεις τη φοροδιαφυγή όταν φοροδιαφεύγεις ο ίδιος; Πώς να εδραιώσεις την κρατική ισχύ όταν ο βασικός σου σύμμαχος, η Λέγκα του Βορρά, διεκδικεί την αυτονομία της μισής χώρας; Πώς να προωθήσεις τον πλουραλισμό, όταν είσαι ιδιοκτήτης τριών τηλεοπτικών σταθμών και 40 εφημερίδων; Πώς να τολμήσεις επείγουσες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε μια κουρασμένη οικονομία, όταν χάρη σε αυτή έγινες ο πλουσιότερος άνθρωπος στην πατρίδα σου;

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Στα λίγα θετικά της πολιτικής του πορείας πρέπει να προσμετρηθεί η σχετική πολιτική σταθερότητα που πέτυχε σε μια χώρα που άλλαζε κυβερνήσεις ανά εξάμηνο. Σταθερότητα που μετατράπηκε, ωστόσο, σε στασιμότητα. Με τις ευθύνες για τη διαιώνιση της αδράνειας να βαραίνουν και την κατά καιρούς κατακερματισμένη αντιπολίτευση, που δεν κατάφερε ποτέ να διατυπώσει μια πειστική εναλλακτική πρόταση ή να τον εξοβελίσει αμετάκλητα από το πολιτικό προσκήνιο.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Στην πραγματικότητα, ο Μπερλουσκόνι, όσο και αν αποτελεί μάλλον εξαίρεση στα πολιτικά πράγματα της χώρας του, υπήρξε άμεσο ή έμμεσο, πάντως γνήσιο, προϊόν της μεταπολεμικής Ιταλίας. Της ευημερίας της, που διάνοιξε όχι μόνο δρόμους πλουτισμού σε ριψοκίνδυνους επιχειρηματίες με αμφιλεγόμενες μεθόδους όπως ο ίδιος, αλλά και ευκαιρίες ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας σε εκατομμύρια Ιταλούς.

Αλλά και των αδυναμιών της, που ο Μπερλουσκόνι εκμεταλλεύτηκε επιδέξια και αδίστακτα για να προωθήσει κάθε του προσωπικό σχέδιο. Ο γόνος μιας μικροαστικής οικογένειας από τη Λομβαρδία εξελίχθηκε σε μεγαλοεπιχειρηματία με πολυπλόκαμα συμφέροντα, πορευόμενος με επιτυχία μέσα σε ένα πολυδιασπασμένο κομματικό σκηνικό και σφυρηλατώντας γερούς δεσμούς με τους κραταιούς του παράγοντες. Πάντοτε προσβλέποντας στη μεγέθυνση της οικονομικής του επιρροής, πριν μεταπηδήσει στην πολιτική.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });

Kατάφερε όμως να μείνει αναντικατάστατη αναφορά του ιταλικού πολιτικού συστήματος σχεδόν έως το φυσικό του τέλος. Κάτι παραπάνω, να εμποδίσει, θελημένα ή αθέλητα, την ανανέωσή του και τον εκσυγχρονισμό του. Με τη δική του πολιτεία, αλλά και με την αναπαραγωγή χρεοκοπημένων δομών και την ανάδειξη νέων πολιτικών που βαδίζουν στα βήματά του, με επιφανέστερη, αναμφίβολα, τη σημερινή πρωθυπουργό.

Η άνοδος και η – πολλάκις προεξοφληθείσα, αλλά ουδέποτε πλήρως συντελεσθείσα – πτώση του Σίλβιο Μπερλουσκόνι είναι, ασφαλώς, κομμάτι μιας πολυκύμαντης προσωπικής διαδρομής. Ισως, όμως, είναι περισσότερο εύγλωττες για τις ιδιαιτερότητες της χώρας που κυβέρνησε επί 3.340 ημέρες. Η πολιτεία του επί σχεδόν τρεις δεκαετίες επέδρασε, τελικά, καθοριστικά στη νοοτροπία των Ιταλών – ή μήπως το αντίστροφο;

«Ο Μπερλουσκόνι είναι ένας αρχετυπικός Ιταλός. Εχει όλες τις αδυναμίες και τις αρετές των Ιταλών που θέλουν χρήματα και δεν νοιάζονται για τους κανόνες, αλλά για τη δύναμη. Μιλώντας για τον Μπερλουσκόνι, αυτοβιογραφούμε το έθνος», σχολίαζε ανώνυμα το 2009 στη γαλλική εφημερίδα «Monde» ένας δημοσιογράφος που κάλυπτε επί χρόνια τη δράση του. Αφοριστικά και ισοπεδωτικά, ίσως, αλλά όχι άστοχα. Και σίγουρα όχι μειοψηφικά μεταξύ όσων προσπάθησαν κατά καιρούς να ερμηνεύσουν το φαινόμενο Μπερλουσκόνι.

Ο θάνατος του Καβαλιέρε ανοίγει τον δρόμο για να αποτιμηθούν η συμβολή του ίδιου και των συμπολιτών του στη γένεση και τη μακροημέρευση του μπερλουσκονισμού. Ισως και για να φανεί, κάποτε, αν ο Μπερλουσκόνι διαμόρφωσε τους Ιταλούς κατ’ εικόνα του ή το αντίστροφο. Αν, δηλαδή, ο Μπερλουσκόνι ήταν τελικά «Μια ιταλική ιστορία», όπως τιτλοφορείτο η αγιογραφική βιογραφία του που μοιραζόταν ανά εκατομμύρια στους πολίτες το 1994, ή μια ιστορία της Ιταλίας και των Ιταλών.

Ο Δημήτρης Αντωνίου είναι ιστορικός, διδάκτορας

Ιστορίας και Πολιτισμών της Ανώτατης Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Παρισιού

Κίνδυνο επιπτώσεων τόσο στις εξαγωγικές επιχειρήσεις της χώρας όσο και στην εσωτερική αγορά δημιουργεί ο εμπορικός πόλεμος που έχει ξεσπάσει μετά την απόφαση Τραμπ για επιβολή δασμών στις εισαγωγές προϊόντων στις ΗΠΑ, αλλά και των αντίμετρων από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ενωσης και άλλων χώρων. Παρά το γεγονός ότι οι πρώτες αντιδράσεις θέλουν το ποτήρι μισογεμάτο και τις επιπτώσεις για την ελληνική οικονομία περιορισμένες, η κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου όπως εξελίσσεται αναμένεται να διαταράξει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού απειλώντας την ανθεκτικότητα των οικονομιών, περιορίζοντας το διεθνές εμπόριο και αυξάνοντας παράλληλα τον κίνδυνο νέων πληθωριστικών πιέσεων που θα πλήξουν και την Ελλάδα.

Σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Εξαγωγικών Ερευνών και Σπουδών (ΙΕΕΣ), το 2024 οι ελληνικές εξαγωγές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες ανήλθαν σε 2,41 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 13,9% σε σύγκριση με το 2023 και 20,7% σε σχέση με το 2020.  Αν και αντιπροσωπεύουν μόλις το 1% του ΑΕΠ της Ελλάδας, οι προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης ήταν σημαντικές και τώρα ανακόπτονται. Τα τρόφιμα και ποτά αποτελούν τον μεγαλύτερο εξαγωγικό κλάδο προς τις ΗΠΑ, με μερίδιο 30,6%, ακολουθούμενο από τα πετρελαιοειδή με 22,8% και τα βιομηχανικά είδη με 16,5%. Είναι ενδεικτικό ότι στην αμερικανική αγορά μόνο ο κλάδος των ελιών είχε σημαντική διείσδυση καθώς το 2024 οι εξαγωγές του προς τις ΗΠΑ κάλυψαν το 26% των συνολικών ελληνικών εξαγωγών ελιάς. Αλλα προϊόντα με σημαντικό ρόλο είναι το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, η φέτα και η κομπόστα ροδάκινου τα οποία με την επιβολή δασμών τίθενται σε κίνδυνο και τους εξαγωγείς να ευελπιστούν να επιτύχουν κάποιες εξαιρέσεις όπως είχε συμβεί το 2019.

Η Ελλάδα εξάγει όμως και αλουμίνιο και τσιμέντο, και οι οριζόντιοι δασμοί (20%) και οι στοχευμένοι στο αλουμίνιο (25%) θα επηρεάσουν τις  επιχειρήσεις και των κλάδων αυτών, λένε οι επιχειρηματίες. Παράλληλα στο σκέλος των εισαγωγών, εκτός από το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο, η Ελλάδα εισάγει από τις ΗΠΑ αεροπορικά μηχανήματα, πλαστικά, φρούτα, ιατρικά εργαλεία και φαρμακευτικά σκευάσματα, τα περισσότερα από τα οποία θα ανατιμηθούν.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ «στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, όπως έχει πλέον διαμορφωθεί, οι ροές ενδιάμεσων αγαθών είναι κρίσιμης σημασίας, καθώς οι αλυσίδες αξίας εκτείνονται σε πολλές χώρες, με αποτέλεσμα οι δασμοί να αναμένεται να πλήξουν τη λειτουργία των αλυσίδων αυτών και τη διαθεσιμότητα των προϊόντων, με συνέπειες στην προσφορά και στον πληθωρισμό». Για την ελληνική οικονομία, η οποία δεν είναι ακόμα ισχυρή σ’ ένα δυσμενές ευρωπαϊκό και παγκόσμιο περιβάλλον σίγουρα επηρεάζεται, λένε αναλυτές και επιχειρηματίες.

Εκτιμούν ότι δευτερογενώς επιπτώσεις στις ελληνικές εξαγωγές θα υπάρξουν και σε άλλες χώρες, ιδιαίτερα της ΕΕ, καθώς οι δασμοί αναμένεται να επηρεάσουν τις αντίστοιχες οικονομίες και την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών εκεί. Μάλιστα με δεδομένο ότι η ΕΕ αποτελεί τη μεγαλύτερη αγορά για τα ελληνικά προϊόντα οι πιέσεις μπορεί να είναι σημαντικές.

Επιπτώσεις στο εμπόριο. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Κεντρικής Ενωσης  Επιμελητηρίων Ελλάδος Γιάννη Βουτσινά «είναι κοινός τόπος ότι η επιβολή δασμών θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στο παγκόσμιο εμπόριο, αλλά και στον ρυθμό ανάπτυξης και στην ανταγωνιστικότητα των οικονομιών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της χώρας μας». Η ΚΕΕΕ έχει προτείνει ήδη με ευθύνη της κυβέρνησης να συσταθεί άμεσα task force με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων στο πλαίσιο του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Εξωστρέφειας, καθώς το ποσοστό εξαγωγών στις ΗΠΑ  μπορεί να είναι μόλις 4,5% των εξαγωγών, αλλά αφορά έναν στρατηγικής σημασίας τομέα, τον αγροτοδιατροφικό, και μεσαίες επιχειρήσεις που εδρεύουν στην ελληνική περιφέρεια. Από τη δική του πλευρά ο Σταύρος Καφούνης, πρόεδρος της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας, σημειώνει ότι ο προστατευτισμός εμποδίζει την ανάπτυξη του εμπορίου. Επισημαίνει ότι το ύψος των νέων δασμολογικών επιβαρύνσεων και τα αντίμετρα σηματοδοτούν μία ολότελα νέα εποχή αστάθειας για την εμπορική δραστηριότητα και συρρίκνωσης για την κατανάλωση και ζητεί στήριξη των εμπορικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη και να ενταχθούν στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028-2034.

Η δρ Νίκη Μαρκογιάννη, νευρολόγος – ψυχίατρος με 35ετή εμπειρία στον χώρο της ψυχοθεραπείας, 40ετή ενεργό ενασχόληση με τα άλογα, διεθνής μέντορας Eagala (Σύνδεσμος Υποβοηθούμενης Ανάπτυξης και Μάθησης Ιπποειδών), μιλάει στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» για την Ιππόλυση, ένα κέντρο το οποίο σώζει άλογα, τους προσφέρει αγάπη και καλή ποιότητα ζωής και εκείνα με τη σειρά τους βοηθούν τους ανθρώπους μέσα από συνεδρίες μάθησης, θεραπείας και εξέλιξης.

Πώς ξεκίνησε η Ιππόλυση και ποια είναι η βαθύτερή της φιλοσοφία;

Η ιστορία της Ιππόλυσης ξεκινάει πριν καν γεννηθώ. Κληρονόμησα την αγάπη και τον σεβασμό από τον παππού μου που ποτέ δεν γνώρισα, πέθανε πριν προλάβω να τον συναντήσω. Ολοι έλεγαν πως «συζητούσε» με τα άλογα. Οταν τελείωσα την Ιατρική έδωσα τον όρκο του Ίππο-κράτη. Αργότερα, μέσα από την πορεία μου στην ψυχιατρική, έψαχνα να βρω ποια σχολή και ποια προσέγγιση θα με εξέφραζε περισσότερο.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Αιτία και αφορμή για τη γέννηση της Ιππόλυσις ήταν ο μεγάλος δάσκαλος Bright Cloud. Ενα περίεργο πουλάρι που έκανε επιθέσεις σε ανθρώπους και ο προπονητής, ο κ. Δρακάκης, το είχε φέρει στον όμιλο για να του προσφέρει μια τελευταία ευκαιρία ζωής. Αυτός ο επονομαζόμενος «φονιάς» μού έδειξε ότι τα άλογα δεν ήταν μόνο παρηγορητικά αλλά και παρεμβατικά στον τρόπο σκέψης μας.

Η φιλοσοφία είναι ότι όλοι έχουμε μέσα μας την πληροφορία που μπορεί να «δώσει λύση» στις δυσκολίες μας. Τα άλογα δρουν σαν καταλύτης για να μπορέσουμε να βρούμε αυτές τις λύσεις.

Εσείς σώζετε τα άλογα. Τα άλογα σώζουν τους ανθρώπους. Μοιάζει περισσότερο με αλυσίδα ή με πυραμίδα; Τι σχέση μπορεί να αποκτήσει ένα άλογο με έναν άνθρωπο;googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Οι σχέσεις μας με τα άλογα, όπως και με όλα τα πλάσματα, είναι μια αλυσίδα όπου όλοι οι κρίκοι είναι σημαντικοί.

Μπορεί να «θεωρούμε» ότι είμαστε ο κρίκος που ελέγχει και νιώθουμε υπεροχή, όμως μόνο μέσα από σεβασμό και κατανόηση προς όλους τους κρίκους μπορούμε να προχωρήσουμε.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Τα ιπποειδή ως υποζύγια μας έχουν βοηθήσει στην πορεία της εξέλιξής μας, αλλά η μεγαλύτερη συμβολή τους είναι η θεραπευτική επίδραση που μπορούν να έχουν αν τα αντιμετωπίσουμε με σεβασμό.

Σε τι υπερέχουν τα άλογα; Τι είναι αυτό που τα κάνει τόσο μοναδικά;

Οπως σιγά σιγά μας αποκαλύπτει η νευροφυσιολογία, το «ασυνείδητο» καταλαμβάνει μεγάλο μέρος του εγκεφάλου και «μιλάει» συνεχώς μέσα από το σώμα μας.

Εμείς δεν αντιλαμβανόμαστε αυτές τις μικροσυσπάσεις που είναι η γλώσσα του ασυνείδητου.

Τα άλογα (είναι θηράματα και εμείς θηρευτές) ανά πάσα στιγμή, για τη δική τους επιβίωση, προσέχουν, αντιλαμβάνονται και αποκρυπτογραφούν αυτή τη γλώσσα του ασυνείδητου.

Εχοντας ζήσει χιλιάδες χρόνια σε συνεργασία με τον θηρευτή τους, κατανοούν συναισθήματα και εσωτερικές διαδρομές εμπειριών καταγεγραμμένων στο ασυνείδητο του ανθρώπου.

Αλλοτε καθρεφτίζοντας, άλλοτε με δικές τους κινήσεις (ορατές ή και αόρατες στο ανθρώπινο μάτι), μας αφηγούνται να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και αναδύονται πληροφορίες από το ασυνείδητό μας ώστε να μπορέσουμε να τις επεξεργαστούμε και να εξελιχθούμε.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });

Τα ιπποειδή έχουν ανεπτυγμένη συναισθηματική και κοινωνική νοημοσύνη.

Εχουν αξιοπρέπεια, ευγένεια και δυνατότητα άμεσης εξωλεκτικής επικοινωνίας τόσο μεταξύ τους όσο και με άλλα είδη, όπως το δικό μας.

Ποια εσωτερική διαδρομή έχετε διανύσει εσείς μέσα από την επαφή σας με τα άλογα; Ποιο είναι το περιστατικό που σας σημάδεψε;

Μέσα από την προσωπική μου πορεία με τα ιπποειδή μαθαίνω συνεχώς να συνδιαλέγομαι με το «εγώ» μου, να αμφισβητώ κάθε που «αυθεντία» μου δίνεται από τις μακρόχρονες σπουδές και την εμπειρία μου.

Μένω άναυδη μπροστά στην ενσυναίσθηση και τη γρήγορη επικοινωνία τους με τους ανθρώπους και στις παρεμβάσεις – που μόνο ο άνθρωπος που δουλεύει μαζί τους μπορεί να ερμηνεύσει. Παρακολουθώντας την εξέλιξη των ανθρώπων μέσα από αυτή τη διαδικασία, ελευθερωνόμαστε από την ανθρώπινη υπεροψία μας και αυτό είναι το πιο ουσιώδες.

Ο Σπύρος Μπιμπίλας μοιάζει σαν να έχει εφεύρει τον εαυτό του. Και μάλιστα σε συνεργασία με το πνεύμα ενός καλλιτέχνη της Κομέντια ντελ’ Αρτε. Ή σαν να έχει βάλει ο ίδιος σε μια εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης στοιχεία από τους ρολίστες στα σενάρια του Σακελλάριου, του Ψαθά, του Τσιφόρου και… ιδού το αποτέλεσμα. Με δυο λόγια, η δημόσια παρουσία του, πολύ έντονη τα τελευταία χρόνια, δεν κατηγοριοποιείται εύκολα, ούτε καν δύσκολα.

Από πού να πάρει κάποιος «χρώμα» για να κάνει το πορτρέτο του; Από την ιδιότητά του ως βουλευτή της Πλεύσης Ελευθερίας; Από το outfit την ημέρα της ορκωμοσίας του με τις τιράντες και το πουκάμισο με τα παπαγαλάκια; (Είναι το αγαπημένο του πτηνό και θεωρεί ότι του φέρνει γούρι). Από τη συγκινητική ομιλία του στο πλαίσιο της ψήφισης του νόμου για την ισότητα στον γάμο; Από τις φωτογραφίες του, φορτωμένος με τρόφιμα για τα μέλη του ΤΑΣΕΗ (Ταμείο Αλληλοβοήθειας του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών) του οποίου είναι πρόεδρος εδώ και χρόνια; Από τη θητεία του ως πρόεδρος του ΣΕΗ και τον αμφιλεγόμενο, για πολλούς, τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε τη θύελλα του #MeToo; Από τον ρόλο του διαδικτυακού αγγελιοφόρου κηδειών και την επίσημη παρουσία του στους «τελευταίους αποχαιρετισμούς» ηθοποιών; Από τις εξομολογήσεις για την προσωπική του ζωή σε πρωινές εκπομπές; Από τις πολιτικές του δηλώσεις; Από τις δημόσιες συγκρούσεις του; Από τις φωτογραφίες ενώ κάνει πεντικιούρ που ο ίδιος αναρτά;

Τα «από» είναι πολλά και μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό ίσως «χάνεται» το πιο ενδιαφέρον στοιχείο του Σπύρου Μπιμπίλα που είναι τα ιδιαίτερα υποκριτικά χαρακτηριστικά του τα οποία, τη σεζόν που πέρασε, αναδείχθηκαν στη θεατρική μεταφορά του μυθιστορήματος του Παύλου Μάτεσι «Η μητέρα του σκύλου» στο θέατρο Ακροπόλ σε σκηνοθεσία Κώστα Γάκη.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Πάνω απ’ όλα, όμως, ο βουλευτής της Πλεύσης Ελευθερίας και ηθοποιός και πολλά άλλα «και», έχει ένα ταλέντο. Να απενοχοποιεί την ελαφρότητα. Μοιάζει σαν να έχει εφαρμόσει την άποψη που λέει «Αν σβήσεις εσύ ο ίδιος την τιμή σου, δεν μπορεί κανείς να σε υποτιμήσει». Και να πορεύεται έτσι, άλλοτε αποθεώνοντας τον εαυτό του και άλλοτε προβοκάροντάς τον. Για παράδειγμα, ενώ ως βουλευτής (και μάλιστα ο πιο προβεβλημένος μετά τη Ζωή Κωνσταντοπούλου) του κόμματος που, δημοσκοπικά, πλασάρεται στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα έπρεπε, στις τηλεοπτικές του συνεντεύξεις και δηλώσεις, να κυριαρχεί ο πολιτικός λόγος, ο Σπύρος Μπιμπίλας γίνεται τηλεοπτικό και διαδικτυακό «θέμα» για αλλότριους λόγους. Και αυτό μοιάζει να είναι απολύτως φυσικό. Σαν να το έχει επιβάλει η περσόνα που ο ίδιος, συνειδητά ή ασυνείδητα, έχει δημιουργήσει. Και που αφήνει να πλανάται αν, σε κάποιες περιπτώσεις, είναι εμπαθής ή αφελής.

Τις τελευταίες εβδομάδες, ο Σπύρος Μπιμπίλας «έπαιξε» στη διαδικτυακή επικαιρότητα για τρεις λόγους. Ο πρώτος ήταν ένα ακόμη «επεισόδιο» στο σίριαλ της δίκης του Πέτρου Φιλιππίδη με την «πλοκή» να εστιάζει στην πρώην φιλική σχέση μεταξύ των δυο τους, τον Μπιμπίλα να ξεσπά σε κλάματα όταν θυμήθηκε πόσο του είχε συμπαρασταθεί το ζευγάρι Φιλιππίδη – Νίνου σε έναν χωρισμό του, τώρα να βρίζονται και, τέλος πάντων, όλο αυτό να καταλήγει στο «Μπιμπιλοτό, το μικρό καρότο». Ηταν το παρατσούκλι του, στις καλές μέρες της οικογενειακής τους σχέσης, που έφτασε έως τη Βουλή ως μπηχτή του βουλευτή της ΝΔ Μακάριου Λαζαρίδη στη Ζωή Κωνσταντοπούλου.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Ενας άλλος λόγος ήταν η διένεξή του με τον ηθοποιό Γιώργο Καρκά, η οποία πήρε τις διαστάσεις κουτσομπολίστικων πρωτοσέλιδων, για μία σχέση που «ήταν και δεν ήταν και ποιος ξέρει τι ήταν». Ενώ, μεσούσης της Μεγάλης Εβδομάδας, «έπαιξε» η δήλωσή του να μην αποσύρει τις αγωγές που είχε κάνει και τις αποζημιώσεις που ζητούσε από τον Αλέξη Κούγια και που τώρα περνάνε στα παιδιά του εκλιπόντος.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Ο Σπύρος Μπιμπίλας ελκύεται από τη δημοσιότητα ή η δημοσιότητα ελκύεται από αυτόν; Δεν έχει σημασία, άλλωστε αυτά τα δύο αλληλοεπιδρούν. Και αυτό φάνηκε από το 2020, όταν έγινε πρόεδρος του ΣΕΗ. Ενας ηθοποιός που πολλοί συνάδελφοί του θεωρούσαν στα όρια του γραφικού, επικεφαλής του σωματείου τους σε μια εποχή μεγάλης κρίσης λόγω της αεργίας που επέβαλε η καραντίνα και οι καταγγελίες του #MeToo. (Σε αυτήν την περίπτωση, αν ο Μπιμπίλας ήταν ρόλος, θα μπορούσε να ήταν ο βασικός σε ένα έργο που θα λεγόταν «Η εκδίκηση των απλών ανθρώπων»).

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });

Αλλωστε οι αντιθέσεις πάντα τον χαρακτήριζαν και πάντα ο ίδιος υποστήριζε την «πολυμορφικότητα» χωρίς να επαίρεται ιδιαίτερα για τις σημαντικές καλλιτεχνικές συμμετοχές του αλλά και χωρίς να σνομπάρει και τις συνεργασίες του στα όρια της «αρπαχτής». «Αναψυκτηριακές» επιθεωρήσεις αλλά και 17 χρόνια στο Ανοιχτό Θέατρο του Γιώργου Μιχαηλίδη. Πρόχειρες κωμωδίες και η «Πορνογραφία» του Μάνου Χατζιδάκι. «Ρόδα, τσάντα και κοπάνα» από τη μία και από την άλλη «Οι απέναντι» του Πανουσόπουλου, η «Γλυκιά Συμμορία» του Νικολαΐδη, οι «Κρυστάλλινες Νύχτες» της Μαρκετάκη. Και την ίδια μέρα να έχει το πρωί γύρισμα με τον Κούνδουρο για το «Μπορντέλο» και το βράδυ με τον Ομηρο Ευστρατιάδη για βιντεοταινία.

Ετσι και τώρα. Βουλευτής ενός ανερχόμενου κόμματος αλλά κάπου τον πήρε το μάτι μου και ως φιγούρα σε λαμπάδα.

Υστερα από δύο αιώνες οι πελαργοί επιστρέφουν στην Πελοπόννησο. Το στοργικό αυτό πουλί που πριν από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους είχε έντονη παρουσία στη Νότια Ελλάδα, είχε εξαφανιστεί λόγω μιας ιδιότυπης πτυχής των ελληνοτουρκικών σχέσεων: επί Τουρκοκρατίας, σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, τα λελέκια έχτιζαν τις φωλιές τους στους μιναρέδες των τζαμιών και προστατεύονταν αυστηρά από τους Οθωμανούς ως τυχερά πτηνά, με αποτέλεσμα οι σκλαβωμένοι Ελληνες να τα αποκαλούν «τουρκοπούλια» και να τα θεωρούν σύμβολο της οθωμανικής τυραννίας. Αμέσως μετά την απελευθέρωση, οι κάτοικοι της Πελοποννήσου προχώρησαν στη συστηματική εξόντωσή τους, με αποτέλεσμα να αφανιστούν επί αιώνες. Πλέον οι απρόσμενοι επισκέπτες έχουν αρχίσει να εμφανίζονται ξανά σε περιοχές της Αρκαδίας, της Κορινθίας και της Μεσσηνίας εκπλήσσοντας τις τοπικές κοινωνίες.

Εντυπωσιακή επάνοδος

Οι μαρτυρίες κατοίκων και οι φωτογραφίες σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυξάνονται το τελευταίο χρονικό διάστημα, ενώ τις εμπειρικές καταγραφές επιβεβαιώνουν οι ειδικοί. «Είναι γεγονός ότι μέχρι πρότινος στην Ελλάδα λευκοί πελαργοί εντοπίζονταν σε περιοχές από τη Βόρεια Ελλάδα μέχρι τη Θεσσαλία και τη νοτιότερη αποικία τους τη συναντούσαμε στις Ερυθρές της Αττικής. Πλέον, ο πελαργός αποικίζει την Πελοπόννησο και περιοχές της Κρήτης, δηλαδή έχει επιστρέψει στις παλαιότερες περιοχές εξάπλωσής του», λέει στα «ΝΕΑ» η Ρούλα Τρίγκου, περιβαλλοντολόγος και συντονίστρια δράσεων επικοινωνίας της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας. «Οι πελαργοί που εμφανίστηκαν φέτος σχετικά νωρίς ήταν πουλιά που είχαν παραμείνει στην Ελλάδα ή σε κοντινές μας περιοχές όπως η Τουρκία. Αυτή την εποχή φτάνουν στη χώρα μας οι πελαργοί από την Αφρική».

Η εντυπωσιακή επάνοδος των πελαργών στη Νότια Ελλάδα καταγράφηκε επισήμως πέρυσι το καλοκαίρι, όταν πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά έπειτα από 10 χρόνια απογραφή των λευκών πελαργών της χώρας μας, στο πλαίσιο της διεθνούς απογραφής που διοργάνωσε η Bird Life International σε 53 χώρες της Αφρικής, της Ευρώπης και της Ασίας. Οπως προέκυψε, περισσότερα από 2.800 ζευγάρια λευκών πελαργών αναπαράγονταν στην ελληνική ύπαιθρο, εμφανίζοντας αύξηση της τάξης του 30%-40% κατά την τελευταία δεκαετία και αποικίζοντας νέες περιοχές, ενώ καταμετρήθηκαν περίπου 8.000 νεοσσοί… Τα περισσότερα ζευγάρια εντοπίστηκαν σε περιοχές όπου συγκεντρώνεται ο μεγαλύτερος πληθυσμός του είδους, όπως ο κάμπος της Θεσσαλίας, η Ηπειρος, η Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία και η Θράκη. Ειδική αναφορά είχε γίνει και στην εξάπλωση του είδους στον Νότο, σε περιοχές όπως η Κρήτη, η Πελοπόννησος και η Εύβοια. Η καταγραφή υλοποιήθηκε από ερευνητές και παρατηρητές της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και από προσωπικό του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); Η αγάπη των Tούρκων

Την παροιμιώδη αγάπη των Tούρκων προς τους πελαργούς αναφέρουν πολλοί περιηγητές της εποχής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με τον σουηδό γιατρό και βοτανολόγο Frederic Hasselquist, ο οποίος επισκέφτηκε τη Σμύρνη το 1750, τα σπίτια στα οποία οι πελαργοί έχτιζαν τη φωλιά τους θεωρούνταν ευλογημένα, ενώ ο Francois Pouqueville, γάλλος πρόξενος στην αυλή του Αλή Πασά, αναφέρει στο βιβλίο του «Ταξίδι στην Ελλάδα» ότι πεποίθηση όλων ήταν πως φεύγοντας τον χειμώνα οι πελαργοί πηγαίνουν για προσκύνημα στη Mέκκα. Για τον λόγο αυτό οι Ελληνες θεωρούσαν τους πελαργούς ιερά πουλιά του Ισλάμ και τους αποκαλούσαν «χατζηλελέκια», δίνοντάς τους το προσωνύμιο που παίρνουν οι επισκέπτες της Mέκκας. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες της εποχής, κάθε χρόνο, την περίοδο μετά την αποδημία των πελαργών, ο καδής των Iωαννίνων έδινε εντολή να συγκεντρώσουν όσους πελαργούς δεν μπόρεσαν να ακολουθήσουν στο ταξίδι και να τους προσφέρουν τροφή και προστασία μέχρι την άνοιξη. Κάπως έτσι εξηγούνται τα όσα ακολούθησαν όπως και η αναφορά του περιηγητή J. Hartley, ο οποίος έγραφε το 1828: «H αντιπάθεια των Eλλήνων κατά των Tούρκων έφτανε σε τέτοιο βαθμό, ώστε εξόντωσαν όλα τα λελέκια στον τόπο τους. Οταν τους ρώτησα γιατί, μου είπαν “το λελέκι είναι τούρκικο πουλί. Ποτέ δεν έχτιζε τη φωλιά του σε σπίτι ελληνικό αλλά πάντα σε τούρκικο”».

Στο πρόσφατο παρελθόν στην Ελλάδα ο πληθυσμός των λευκών πελαργών είχε υποστεί σημαντική μείωση φτάνοντας στο ιστορικό ελάχιστο των 1.500 ζευγαριών στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Επειτα από σχεδόν τρεις δεκαετίες ανάκαμψης, οι πληθυσμοί του είδους σημειώνουν αύξηση.

Το δημογραφικό πρόβλημα είναι, αναμφίβολα, μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η Ελλάδα, όπως και όλες σχεδόν οι χώρες της ΕΕ και του αποκαλούμενου «δυτικού κόσμου». Τα σχετικά στοιχεία και οι προβλέψεις για τις επόμενες δεκαετίες δεν χωρούν αμφισβήτηση και θέτουν όλους – κυρίως, βεβαίως, τους κυβερνώντες, αλλά και τους οικονομικά ισχυρούς – ενώπιον σοβαρών ερωτημάτων.

«ΤΑ ΝΕΑ», στο πλαίσιο (μιας ακόμα, είναι αλήθεια) έρευνας γύρω από το συγκεκριμένο θέμα, απευθύνθηκαν σε ειδικούς, οι οποίοι ανέδειξαν κάποιες ιδιαίτερες πλευρές. Οπως είναι, για παράδειγμα, το υψηλό κόστος της στέγης και οι επιπτώσεις που έχει στο Δημογραφικό. Συνομίλησαν όμως και με δύο ζευγάρια τα οποία είτε έχουν αποφασίσει είτε έχουν αναγκαστεί να μην αποκτήσουν παιδιά, ζητώντας τους να μας εξηγήσουν τα ίδια το «πώς» και το «γιατί» των αποφάσεών τους. Οσα είπαν και έγραψαν παρουσιάζουν ξεχωριστό ενδιαφέρον.

Σπύρος Κρητικός – Αντωνία Μαρδά: Νιώθουμε ευτυχισμένοι και πλήρεις και χωρίς παιδιάgoogletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

«Πιστεύουμε ακράδαντα πως μια οικογένεια μπορεί να είναι ευτυχισμένη και πλήρης χωρίς παιδιά. Τα παιδιά κακώς χρησιμοποιούνται συχνά για τον ετεροπροσδιορισμό μας.

Γνωριστήκαμε στα χρόνια της πανδημίας μέσω μιας εφαρμογής, όπως άλλωστε συμβαίνει με πολλά ζευγάρια στην εποχή μας, ερωτευθήκαμε και λίγα χρόνια μετά παντρευτήκαμε. Ωστόσο, και οι δύο, δεν είχαμε νιώσει ποτέ την ανάγκη απόκτησης παιδιών. Στην απόφασή μας αυτή ούτε επηρεαστήκαμε, αλλά ούτε και αισθανθήκαμε κάποιας μορφής πίεση από «εξωτερικούς παράγοντες». Από την άλλη, δεν εισπράξαμε κάποια αντίδραση για την επιλογή μας αυτή ούτε από τον οικογενειακό, φιλικό αλλά ούτε και από τον κοινωνικό περίγυρο και τον επαγγελματικό μας κύκλο.

Η ατεκνία δεν θα πρέπει ούτε να είναι ούτε να θεωρείται ταμπού. Η ζωή χωρίς παιδιά είναι όμορφη και διαφορετική, καθώς σου δίνει πληθώρα επιλογών. Για παράδειγμα, ξεκουραζόμαστε όποτε θέλουμε και έχουμε χρόνο για εμάς. Το ωραίο είναι πως προλαβαίνουμε να «σταματάμε» και να απολαμβάνουμε τη ζωή μας ενώ από την επιλογή μας αυτή κερδίζουμε ελευθερία. Είναι επίσης γεγονός ότι μπορείς να είσαι πιο ευέλικτος στα οικονομικά, τα επαγγελματικά, ακόμα και στην επιλογή του τόπου κατοικίας σου.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες της γερασμένης δημογραφικής εικόνας της χώρας μας, που συνδυάζεται με το φαινόμενο του εξαιρετικά χαμηλού αριθμού γεννήσεων. Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει εδώ και χρόνια, και όχι μόνο στη χώρα μας. Επίσης, στο όνομα της λύσης του «δημογραφικού προβλήματος», πληθαίνουν οι φωνές που προτρέπουν τον κόσμο να κάνει παιδιά σε ένα τέτοιο περιβάλλον και με τέτοιες επικρατούσες συνθήκες. Κατά τη γνώμη μας, κανένας δεν θα πρέπει να υπαγορεύει πώς θέλει ο καθένας μας να ζήσει τη ζωή του. Πριν από λίγα χρόνια «τρομοκρατούσαν» τον κόσμο πως ο πλανήτης μας δεν χωράει άλλους, σήμερα λένε το αντίθετο. Κάποια στιγμή ελπίζουμε πως θα βρεθεί η ισορροπία.

Πιστεύουμε ακράδαντα πως μια οικογένεια μπορεί να είναι ευτυχισμένη και πλήρης χωρίς παιδιά. Τα παιδιά κακώς χρησιμοποιούνται συχνά για τον ετεροπροσδιορισμό μας. Η ευτυχία ξεκινάει από μέσα μας. Το μήνυμά μας δεν είναι πως ο κόσμος δεν πρέπει να κάνει παιδιά. Το μήνυμά μας είναι πως ο καθένας πρέπει να κάνει ό,τι πιστεύει πως θα τον κάνει ευτυχισμένο. Οικογένεια είναι όπου νιώθεις αγάπη, ασφάλεια και παρηγοριά.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });

Άντα Ανδρούστου: Ενα παιδί είναι πιο πολύ ρίσκο παρά όνειρο

«Οι μισθοί δεν φτάνουν, το σουπερμάρκετ έχει γίνει είδος πολυτελείας και αν βάλεις στη λίστα πάνες, καρότσια, κούνιες, γιατρούς, φάρμακα… απλά δεν βγαίνεις. Και πού να μιλήσουμε για το νοίκι ή την ενέργεια…»

Με τον Δημήτρη είμαστε 22 χρονών, κάτοικοι Αθήνας και είμαστε ζευγάρι εδώ και 7 χρόνια. Ζούμε σε μια εποχή που το να κάνεις παιδί δεν είναι απλώς απόφαση καρδιάς – είναι και απόφαση που βαραίνει οικονομικά, κοινωνικά και ψυχολογικά. Εμείς, δυο νέοι άνθρωποι, αγαπιόμαστε, συζητάμε να φτιάξουμε οικογένεια, αλλά όταν βάζουμε κάτω τα δεδομένα η σκέψη μας μοιάζει πιο πολύ με ρίσκο παρά με όνειρο. Οικονομικά, κανένας νέος δεν είναι πραγματικά σε θέση να συντηρήσει ένα παιδί. Οι μισθοί δεν φτάνουν, το σουπερμάρκετ έχει γίνει είδος πολυτελείας και αν βάλεις στη λίστα πάνες, καρότσια, κούνιες, γιατρούς, φάρμακα… απλά δεν βγαίνεις. Και πού να μιλήσουμε για το νοίκι ή την ενέργεια…

Και δεν είναι μόνο τα λεφτά. Ενα παιδί είναι ευθύνη, 24 ώρες το 24ωρο, 7 μέρες την εβδομάδα. Θέλει φροντίδα, υπομονή, γνώσεις που δεν έχει μάθει κανείς μας. Στο σχολείο δεν μας έμαθαν να γινόμαστε γονείς – όλα βασίζονται σε ένστικτο και ό,τι έχουμε ακούσει. Οταν έρθει ένα παιδί, αφήνεις τα πάντα πίσω. Επαγγελματικά σχέδια, ταξίδια, ελεύθερο χρόνο. Κι αν το παιδί έχει κάποιες δυσκολίες, όπως για παράδειγμα κινητικές και μαθησιακές και πολλά άλλα, πολλές φορές δεν υπάρχει ούτε στήριξη ούτε κατανόηση – τόσο από την οικογένεια όσο και από την κοινωνία.

Αν έπρεπε να μιλήσω ως γυναίκα, φοβάμαι ότι μια εγκυμοσύνη μπορεί να στοιχίσει τη δουλειά μου, αν πληροφορηθεί ο εργοδότης μου γι’ αυτό. Δεν υπάρχει πραγματική προστασία ή υποστήριξη. Πολλές φορές σού ζητούν να δουλεύεις μέχρι τον έβδομο μήνα και μετά να «τα καταφέρεις όλα»: να είσαι μητέρα, εργαζόμενη, σύντροφος – σε όλα τέλεια. Η πίεση είναι απίστευτη και καθόλου ανθρώπινη ως προς τη γυναίκα «υπερ-ήρωα». Αν προσθέσεις και τα «μικρά» πράγματα της καθημερινότητας – σχολεία, μπούλινγκ, άλλους γονείς, εξωσχολικά, άγχος –, καταλαβαίνεις γιατί πολλοί νέοι διστάζουν να κάνουν παιδιά.

Κι όμως, δεν χάνουμε την ελπίδα μας. Πιστεύουμε ότι τα πράγματα μπορούν να πάρουν μια άλλη πορεία εάν βελτιωθεί, αρχικά, η οικονομία, ώστε να μην είναι το παιδί «προνόμιο». Να υπάρχει πραγματική κατανόηση και στήριξη προς τη γυναίκα που κυοφορεί αλλά και προς τη γυναίκα που αγωνίζεται κάθε μέρα για να κρατήσει μια οικογένεια και μια δουλειά. Να αλλάξει η στάση της κοινωνίας προς τις δυσκολίες και τη διαφορετικότητα. Να δοθεί ευελιξία στους γονείς: επιδόματα, βοήθεια, ενημέρωση. Θέλουμε να ζούμε σε μια κοινωνία που δεν βλέπει το παιδί σαν βάρος, αλλά σαν ελπίδα. Μια κοινωνία που βοηθάει τους νέους να γίνουν γονείς – και να παραμείνουν άνθρωποι.

Η σχέση του ανθρώπου με τον Θεό θυμίζει το ερώτημα με την κότα και το αβγό. Είναι ο άνθρωπος δημιούργημα του Θεού ή ο Θεός αποτελεί κατασκευή του ανθρώπου; Ας μη το συζητήσουμε, μέρες που είναι. Από την αυγή του πολιτισμού, ο Θεός ήταν η πρώτη καταφυγή για τις υπαρξιακές ανησυχίες και τα αναπάντητα ερωτήματα των ανθρώπων. Ο Βολταίρος είπε ότι ακόμα και αν δεν υπάρχει Θεός, θα έπρεπε να τον εφεύρουμε. Ναι, γιατί είναι ένας αόρατος τοίχος πάνω στον οποίο μπορείς να στηριχτείς. Καταπραΰνει το αίσθημα της συμπαντικής μοναξιάς, χορηγεί ελπίδα και ξεγελά τον φόβο του θανάτου – αρκεί, βέβαια, να πιστεύεις. Εχει ανταγωνιστή ο Θεός; Την κοινή λογική, είναι η προφανής απάντηση. Οχι μόνο.

Τον Ιανουάριο το Βατικανό εξέδωσε το δογματικό σημείωμα Antiqua et nova, το οποίο εκφράζει ανησυχίες για την αυξανόμενη εξάρτηση από την τεχνητή νοημοσύνη. Το έγγραφο τονίζει ότι η AI δεν πρέπει να αντικαθιστά την ανθρώπινη νοημοσύνη και προειδοποιεί για τον κίνδυνο δημιουργίας ενός «τεχνοκρατικού ελέγχου της κοινωνίας», όπου η AI θα λειτουργεί ως υποκατάστατο του Θεού.

Ξέρουν τι λένε οι καρδινάλιοι, βλέπουν μπροστά. Αλλωστε ήδη υπάρχει και σχετικό πνευματικό κίνημα. Ο πρώην μηχανικός της Google, Αντονι Λεβαντόφσκι, έφτιαξε την οργάνωση Way of the Future, με σκοπό τη λατρεία μίας θεϊκής οντότητας που θα κατασκευαστεί από τεχνητή νοημοσύνη. Ελάτε, μη σας φαίνονται αλλόκοτα όλα αυτά. Είναι ένα γοητευτικό παιχνίδι με λέξεις και έννοιες στα όρια της φιλοσοφίας. Αλλωστε το θείο και η τεχνητή νοημοσύνη έχουν ομοιότητες και διαφορές που σε καλούν να κοιτάξεις βαθιά μέσα στη σχέση τους.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Ο Θεός είναι πανταχού παρών. Οπως και η τεχνητή νοημοσύνη που γνωρίζει και βλέπει τα πάντα. Και δίνει απαντήσεις σε όλες τις ερωτήσεις. Ο Θεός είναι αγαθός αν και συχνά φέρει το πρόσωπο του τιμωρού. Απαιτεί πίστη και προσευχή. Η τεχνητή νοημοσύνη ζητάει γνώση, ενέργεια και χρήμα –με χριστιανικούς όρους είναι διαβόλου πράγμα. Αν ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Θεού, η τεχνητή νοημοσύνη κατασκευάστηκε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του ανθρώπου. Πάνω της καθρεφτίζεται η γνώση, η εμπειρία, οι δυνατότητες της ανθρωπότητας. Ο Θεός ακουμπάει στην ψυχή του ανθρώπου. Η μηχανή, όμως, αντανακλά τη σκέψη του.

Είμαστε ακόμα στην αρχή. Κατ’ αναλογία είμαστε οι πρώτοι άνθρωποι που ανακαλύπτουν τη διαχείριση της φωτιάς. Αν δοκιμάσετε την ακριβή έκδοση του ChatGpt (αυτή των 200 δολαρίων τον μήνα) θα μείνετε με ανοιχτό το στόμα με αυτά που γράφει και, κυρίως, με όσα μπορεί να κάνει με την τεράστια υπολογιστική ισχύ που διαθέτει. Αυτή τη στιγμή μπορεί και προσαρμόζεται σε ανάγκες και δεδομένα. Στο μέλλον, όμως, η τεχνητή νοημοσύνη, θα βελτιώνεται μόνη της, χωρίς ανθρώπινη καθοδήγηση. Θα εξελιχθεί σε ένα ψηφιακό οργανισμό με χαρακτηριστικά ανθρώπινης οντότητας. Ας ανησυχεί όσο θέλει το Βατικανό. Δεν μπορείς να μην το λατρέψεις αυτό το πράγμα και ας μην του αποδίδεις, ακόμα, θεϊκά χαρακτηριστικά. Ομως, από όποια πλευρά και αν το παρατηρήσεις, θα συμφωνήσεις ότι σου δίνει περισσότερες απαντήσεις από το θείο που παραμένει εκκωφαντικά σιωπηρό. Μη διαμαρτύρεστε, οι πιστοί. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι Θεός. Αλλά ο τρόπος που την αντιμετωπίζουμε – με δέος, φόβο, ελπίδα, ή τυφλή εμπιστοσύνη – λέει πολλά για το πώς βλέπουμε τον Θεό. Και τον εαυτό μας. Δεν αποκλείεται σε επίπεδο τελικού χρήστη να μας κάνει πιο ηλίθιους.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Αν παρατηρήσεις τον κόσμο γύρω σου αισθάνεσαι συχνά ότι μεταγγίζουμε την ευφυΐα μας στις μηχανές προκειμένου να αφεθούμε στην καθολική οκνηρία, λες και αυτό είναι το πεπρωμένο μας. Και δεν είμαστε διόλου έτοιμοι για όλα αυτά που συμβαίνουν. Ας πούμε το εκπαιδευτικό σύστημα είναι πλέον για τα μπάζα. Οταν ένα παιδί του Δημοτικού έχει όλες τις απαντήσεις στα χέρια του, θα σταματήσει να μαθαίνει και την προπαίδεια. Μπροστά στα μάτια μας δημιουργείται ένας καινούργιος κόσμος ελεγχόμενος από μηχανές που ξέρουν κάτι παραπάνω από το σύνολο της ανθρώπινης γνώσης. Οι πρόγονοί μας έφτιαξαν τον Θεό χρησιμοποιώντας φόβους, πάθη και άγνοια. Και εμείς κατασκευάζουμε το υποκατάστατο με γνώση. Το μέλλον θα μας πει αν είναι ευλογία ή κατάρα.

Το 2015 στο φινάλε του σόου Miu Miu Resort 2015 η Μιούτσια Πράντα φορά ένα παλτό και φούστα με πιέτες. Το μαύρο σύνολό της τονίζεται από τις γραμμές στρας που θυμίζουν βελονιές τρυπώματος. Είναι η ίδια κυρία που την περασμένη εβδομάδα έκανε νεύμα σωτηρίας προς την Ντονατέλα Βερσάτσε: ο οίκος Prada διέθεσε 1,375 δισ. δολάρια εξαγοράζοντας τον οίκο Versace (και τα χρέη του) από τον αμερικανικό όμιλο Capri Holdings που το 2018 – γνωστός τότε ως Michael Kors – τον είχε εξασφαλίσει έναντι 2,15 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Για την ιστορία του Made in Italy που ξεκίνησε μετά τον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο και απογειώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο Τζιάνι Βερσάτσε ήταν ένας βασικός πρωταγωνιστής, μεταξύ των Τζόρτζιο Αρμάνι, Φράνκο Μοσκίνο, Τζιανφράνκο Φερέ και άλλων. Εκείνο το διάστημα η Ντονατέλα ήταν η μούσα του αδελφού της, ερμηνεύοντας την υπερβολή και ματαιοδοξία που ο οίκος Versace έδειχνε έως τις αρχές του 2000 σε σταρ του Χόλιγουντ και προς ένα νέο πελατολόγιο, με ρωσικά ονόματα και διασυνδέσεις σε εξωχώριες (offshore) εταιρείες. Ομως το στρίφωμα του Made in Italy στην οικονομική κρίση του 2009 αρχίζει να ξηλώνεται και να εμφανίζονται γαλλικές, ελβετικές και αμερικανικές εταιρείες που αγόραζαν τις επωνυμίες του.

Στην πρόσφατη οικονομική πράξη η Prada λειτούργησε ως η ραφή υποστήριξης του οίκου Versace, μαξιμαλιστικά μπαρόκ, αλλά και ταλαιπωρημένου επιχειρηματικά από τη δολοφονία του Τζιάνι Βερσάτσε (2007), αδελφού της Ντονατέλα.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Η συμμαχία της φούστας με πιέτες (σήμα κατατεθέν του ντυσίματος Prada) με το χρυσό κεφάλι της Μέδουσας (λογότυπο Versace) προβάλλει τα λάβαρα μιας ιδιότυπης αντίστασης στους δρόμους της μόδας γύρω από το Ντουόμο του Μιλάνου. Αναλυτές της αγοράς θεώρησαν στρατηγικής σημασίας αυτή την κίνηση επειδή κλείνει τον δρόμο στην αμερικανική έφοδο κατάκτησης του Made in Italy. Εξάλλου η συγχώνευση ενισχύει την ιταλική παρουσία στον χώρο της πολυτέλειας όπου υπερτερούν οι Γάλλοι, κυρίως με τους ομίλους LVMH και Kering.

Ομως πέρα από τις αξίες των επενδυτών η μόδα καθιερώνεται από τους καταναλωτές της. Και οι δύο κυρίες, ετερόκλητες στο στυλ τους, αλλά εξίσου ισχυρές προσωπικότητες, έχουν διαμορφώσει τα πρότυπα της σύγχρονης γυναικείας αισθητικής, σε αντίθετες βέβαια κατευθύνσεις. Η απόκτηση του ιταλικού οίκου Versace, με τα τολμηρά, μπαρόκ σχέδια, αναμένεται να φέρει νέους πελάτες στη μινιμαλιστική σφαίρα της Prada.

Το ιδανικά αντίθετο ζεύγος. Τον περασμένο Φεβρουάριο, μετά το σόου της Prada στο Μιλάνο, ρώτησαν τη Miuccia Prada στα παρασκήνια αν τα τέσσερα κάπως ριχτά μαύρα φορέματα με τα οποία ξεκίνησε η παρουσίαση της συλλογής ήταν ένα σχόλιο για την πρόσφατη εμμονή της μόδας με το μικρό μαύρο φόρεμα. Η σχεδιάστρια γέλασε απαντώντας: «Οχι, βρισκόμαστε σε μια πολύ μαύρη, δύσκολη στιγμή. Δεν είναι η δουλειά μου να γίνομαι πολιτικός, αλλά, κάθε φορά που ανοίγεις μια εφημερίδα – ω Θεέ μου!… Η δουλειά μου είναι να σκέφτομαι τι ρούχα μπορεί να φορέσει μια γυναίκα. Τι είδους θηλυκότητα έχει νόημα σε αυτή την εποχή».

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Δεν ήταν η πρώτη φορά που η Μιούτσια έφερνε τον πολιτικό στοχασμό της ανάμεσα στα ζευγάρια των εκκεντρικών παπουτσιών και των μεταξωτών φορεμάτων της. Από τη στιγμή που αποσύρθηκε από το ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα όπου ως φοιτήτρια υπήρξε μέλος του, η Μιούτσια Πράντα μπήκε στην οικογενειακή επιχείρηση με την απόφαση να δει διαφορετικά τη θηλυκότητα. Συνεπής εδώ και χρόνια στην άποψή της εξερευνά τη μόδα με τα φίλτρα της μαρξιστικής ανάλυσης μιλώντας για πολιτικές των φύλων, γυναικεία ενδυνάμωση και οικονομική ανεξαρτησία αλλά και την έλξη της προς ένα στυλ γοητευτικά άσχημο (ugly chic) που γίνεται η υπογραφή της αισθητικής της: φούστα με πιέτες, ανδρική μπλούζα με στρογγυλό λαιμό, λευκό πουκάμισο, παλιά κοσμήματα και κομψά ή παράξενα παπούτσια.  Στο αντιδιαμετρικό σημείο ο οίκος Versace δημιούργησε τον μύθο του, αποκαλύπτοντας το ερωτικό σώμα, εξυμνώντας έναν λαμπερό διονυσιασμό και τη φαντασμαγορία, μέσα από την οποία πρόβαλλε η Ντονατέλα απολαμβάνοντας τον ήλιο, το σεξ, το ανδρικό βλέμμα, ακροβατώντας στο τεντωμένο σχοινί μεταξύ κακού γούστου και κομψότητας, σαν να μην υπήρχε αύριο.

Ιούλιο 2024 τουρκικά πολεμικά σε παράταξη νοτίως της Κάσου παρεμπόδισαν και διέκοψαν τη δραστηριότητα του ιταλικού ερευνητικού σκάφους «Ievoli Relume» να εξερευνήσει πέρα από την αιγιαλίτιδα ζώνη, το ενδεδειγμένο τμήμα βυθού για την πόντιση του καλωδίου. Πρόκειται για το Great Sea Interconnector (GSI) καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας. Η  Τουρκία απαιτεί να είχε ενημερωθεί και να είχε εκδώσει άδεια, διότι το σκάφος ενεργούσε σε τουρκική υφαλοκρηπίδα, δυνάμει της τύποις και ουσία παράνομης τουρκολιβυκής οριοθέτησης του 2019. Η άμεση αντίδραση της Ελλάδας ήταν ότι ενεργεί εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας, βάσει της συμφωνίας με την Αίγυπτο του 2020. Η απάντηση βασισμένη στην υφαλοκρηπίδα δημιουργεί αρνητικό προηγούμενο, καθώς η έρευνα για την πόντιση του καλωδίου συνιστά ελευθερία της θάλασσας που ικανοποιεί τα ελληνικά συμφέροντα. Δεν μπορεί δηλαδή να τίθεται ζήτημα άδειας για έρευνα πόντισης καλωδίου, για τον λόγο ότι αναζητείται ο ενδεδειγμένος βυθός υφαλοκρηπίδας για την τοποθέτηση. Ούτε αφορά έρευνα υφαλοκρηπίδας που συνιστά κυριαρχικό δικαίωμα του παράκτιου κράτους.

Ακολούθησαν οι έρευνες πόντισης τον Φεβρουάριο 2025 από δύο ερευνητικά σκάφη βορειοανατολικά της Κρήτης. Τις εργασίες παρενόχλησε και διέκοψε μέσω ασυρμάτου τουρκική φρεγάτα. Η Τουρκία επέμεινε για την ενημέρωση και την άδεια, με τον ισχυρισμό ότι ανατολικώς του 25ου μεσημβρινού προβάλλει διεκδικήσεις υφαλοκρηπίδας. Παράλληλα ισχυρίστηκε ότι με τη δραστηριότητα αυτή η Ελλάδα παραβιάζει το Πρακτικό της Βέρνης του 1976. Το Πρακτικό – ανενεργό κατά την Ελλάδα – υποχρέωνε σε αποχή από μονομερείς αποκλειστικές ενέργειες έρευνας υφαλοκρηπίδας, όσο οι διαπραγματεύσεις διεξάγονταν την πενταετία 1976-1981, και όχι από ελεύθερη έρευνα για την πόντιση. Η Τουρκία τεχνηέντως συνδέει την έρευνα πόντισης καλωδίου με το καθεστώς υφαλοκρηπίδας για να παρεμβαίνει.

Εφαρμοστέος εν προκειμένω είναι μόνο ο κανόνας του άρθρου 79 της Σύμβασης Δικαίου Θάλασσας (1982), που δεσμεύει ως εθιμικό δίκαιο όλα τα κράτη και αναντίρρητα την Τουρκία. Η πόντιση καλωδίου συνιστά ελευθερία της θάλασσας· κατ’ επέκταση και η προκαταρκτική έρευνα που είναι εγγενής στην πόντιση. Ως διασφαλισμένη ελευθερία της θάλασσας δεν μπορεί να εμποδιστεί ούτε η έρευνα, ούτε η πόντιση καλωδίου στην υφαλοκρηπίδα, όπου το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα έρευνας επί του βυθού και εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Μπορεί να συνυπάρχει ελευθερία της θάλασσας μαζί με κυριαρχικά δικαιώματα στην ίδια περιοχή; Βεβαίως. Διασφαλίζεται η ελευθερία της πόντισης, αλλά θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα κυριαρχικά δικαιώματα του παράκτιου κράτους σε υφαλοκρηπίδα, τα οποία έχουν προτεραιότητα έναντι των ελευθεριών της θάλασσας. Και αντιστρόφως, όταν το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα υφαλοκρηπίδας, οφείλει να λαμβάνει υπόψη και να διασφαλίζει τις ελευθερίες της θάλασσας, όπως την πόντιση. Είναι ο συμβιβασμός για να ασκούνται ισόρροπα τα δικαιώματα και από τις δύο πλευρές, από το παράκτιο και από το τρίτο κράτος. Η ρήτρα αυτή δεν συνεπάγεται άδεια, ούτε συναίνεση για την πόντιση του καλωδίου, την οποία πόντιση δεν αναιρεί, ούτε εμποδίζει η οριοθετημένη ή μη υφαλοκρηπίδα. Το ίδιο ισχύει ακόμη και εάν το παράκτιο κράτος λαμβάνει εύλογα μέτρα για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Τα δύο δικαιώματα είναι διακριτά και διαφορετικής νομικής φύσεως. Εντούτοις η Τουρκία συνδέει την πόντιση με δραστηριότητες που παραπέμπουν στο καθεστώς της υφαλοκρηπίδας.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Πρέπει να καταστεί σαφές ότι η Ελλάδα διαθέτει υπέρ των συμφερόντων της ένα ακλόνητο έρεισμα, το οποίο είναι το δυνατό χαρτί της αρχής της ελευθερίας της θάλασσας, που διασφαλίζει την απρόσκοπτη έρευνα και πόντιση καλωδίου επί της υφαλοκρηπίδας.

Με την τακτική της η Τουρκία επιχειρεί να ασκεί πληρέστερο έλεγχο στην περιοχή όπου διεκδικεί υφαλοκρηπίδα. Υπό αυτό το πρίσμα το αδιέξοδο για την πόντιση είναι πιθανό και γεννάται το δίλημμα: είτε οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και λύνεται το πρόβλημα είτε αδιέξοδο και επ’ αόριστον αναβολή της ηλεκτρικής διασύνδεσης. Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός που ανακοινώθηκε, αποκαλύπτει τα απώτατα όρια διεκδικήσεων όπως τις εκλαμβάνει και αξιώνει η Ελλάδα και προφανώς επικαλύπτονται με τις τουρκικές διεκδικήσεις. Η αναδυόμενη διένεξη υποχρεώνει τα δύο κράτη σε διαπραγμάτευση οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ Αιγαίου και Αν. Μεσογείου. Οπερ καθυστερεί την πόντιση, η οποία κινδυνεύει να παγώσει στη φάση της έρευνας, εάν η Ελλάδα δεν αλλάξει στρατηγική βασισμένη στην ελευθερία της θάλασσας και δεν απεμπλακεί από την υφαλοκρηπίδα, στην οποία επικεντρώνεται η Τουρκία. Η Ελλάδα πρέπει να έχει σημαία το άρθρο 79 της Σύμβασης, που διασφαλίζει το δικαίωμα ελεύθερης έρευνας και πόντισης, το οποίο παραβιάζει η Τουρκία με την παρεμπόδιση άσκησής του.

Ο Πέτρος Λιάκουρας είναι καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Ιούλιο 2024 τουρκικά πολεμικά σε παράταξη νοτίως της Κάσου παρεμπόδισαν και διέκοψαν τη δραστηριότητα του ιταλικού ερευνητικού σκάφους «Ievoli Relume» να εξερευνήσει πέρα από την αιγιαλίτιδα ζώνη, το ενδεδειγμένο τμήμα βυθού για την πόντιση του καλωδίου. Πρόκειται για το Great Sea Interconnector (GSI) καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας. Η  Τουρκία απαιτεί να είχε ενημερωθεί και να είχε εκδώσει άδεια, διότι το σκάφος ενεργούσε σε τουρκική υφαλοκρηπίδα, δυνάμει της τύποις και ουσία παράνομης τουρκολιβυκής οριοθέτησης του 2019. Η άμεση αντίδραση της Ελλάδας ήταν ότι ενεργεί εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας, βάσει της συμφωνίας με την Αίγυπτο του 2020. Η απάντηση βασισμένη στην υφαλοκρηπίδα δημιουργεί αρνητικό προηγούμενο, καθώς η έρευνα για την πόντιση του καλωδίου συνιστά ελευθερία της θάλασσας που ικανοποιεί τα ελληνικά συμφέροντα. Δεν μπορεί δηλαδή να τίθεται ζήτημα άδειας για έρευνα πόντισης καλωδίου, για τον λόγο ότι αναζητείται ο ενδεδειγμένος βυθός υφαλοκρηπίδας για την τοποθέτηση. Ούτε αφορά έρευνα υφαλοκρηπίδας που συνιστά κυριαρχικό δικαίωμα του παράκτιου κράτους.

Ακολούθησαν οι έρευνες πόντισης τον Φεβρουάριο 2025 από δύο ερευνητικά σκάφη βορειοανατολικά της Κρήτης. Τις εργασίες παρενόχλησε και διέκοψε μέσω ασυρμάτου τουρκική φρεγάτα. Η Τουρκία επέμεινε για την ενημέρωση και την άδεια, με τον ισχυρισμό ότι ανατολικώς του 25ου μεσημβρινού προβάλλει διεκδικήσεις υφαλοκρηπίδας. Παράλληλα ισχυρίστηκε ότι με τη δραστηριότητα αυτή η Ελλάδα παραβιάζει το Πρακτικό της Βέρνης του 1976. Το Πρακτικό – ανενεργό κατά την Ελλάδα – υποχρέωνε σε αποχή από μονομερείς αποκλειστικές ενέργειες έρευνας υφαλοκρηπίδας, όσο οι διαπραγματεύσεις διεξάγονταν την πενταετία 1976-1981, και όχι από ελεύθερη έρευνα για την πόντιση. Η Τουρκία τεχνηέντως συνδέει την έρευνα πόντισης καλωδίου με το καθεστώς υφαλοκρηπίδας για να παρεμβαίνει.

Εφαρμοστέος εν προκειμένω είναι μόνο ο κανόνας του άρθρου 79 της Σύμβασης Δικαίου Θάλασσας (1982), που δεσμεύει ως εθιμικό δίκαιο όλα τα κράτη και αναντίρρητα την Τουρκία. Η πόντιση καλωδίου συνιστά ελευθερία της θάλασσας· κατ’ επέκταση και η προκαταρκτική έρευνα που είναι εγγενής στην πόντιση. Ως διασφαλισμένη ελευθερία της θάλασσας δεν μπορεί να εμποδιστεί ούτε η έρευνα, ούτε η πόντιση καλωδίου στην υφαλοκρηπίδα, όπου το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα έρευνας επί του βυθού και εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Μπορεί να συνυπάρχει ελευθερία της θάλασσας μαζί με κυριαρχικά δικαιώματα στην ίδια περιοχή; Βεβαίως. Διασφαλίζεται η ελευθερία της πόντισης, αλλά θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα κυριαρχικά δικαιώματα του παράκτιου κράτους σε υφαλοκρηπίδα, τα οποία έχουν προτεραιότητα έναντι των ελευθεριών της θάλασσας. Και αντιστρόφως, όταν το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα υφαλοκρηπίδας, οφείλει να λαμβάνει υπόψη και να διασφαλίζει τις ελευθερίες της θάλασσας, όπως την πόντιση. Είναι ο συμβιβασμός για να ασκούνται ισόρροπα τα δικαιώματα και από τις δύο πλευρές, από το παράκτιο και από το τρίτο κράτος. Η ρήτρα αυτή δεν συνεπάγεται άδεια, ούτε συναίνεση για την πόντιση του καλωδίου, την οποία πόντιση δεν αναιρεί, ούτε εμποδίζει η οριοθετημένη ή μη υφαλοκρηπίδα. Το ίδιο ισχύει ακόμη και εάν το παράκτιο κράτος λαμβάνει εύλογα μέτρα για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Τα δύο δικαιώματα είναι διακριτά και διαφορετικής νομικής φύσεως. Εντούτοις η Τουρκία συνδέει την πόντιση με δραστηριότητες που παραπέμπουν στο καθεστώς της υφαλοκρηπίδας.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Πρέπει να καταστεί σαφές ότι η Ελλάδα διαθέτει υπέρ των συμφερόντων της ένα ακλόνητο έρεισμα, το οποίο είναι το δυνατό χαρτί της αρχής της ελευθερίας της θάλασσας, που διασφαλίζει την απρόσκοπτη έρευνα και πόντιση καλωδίου επί της υφαλοκρηπίδας.

Με την τακτική της η Τουρκία επιχειρεί να ασκεί πληρέστερο έλεγχο στην περιοχή όπου διεκδικεί υφαλοκρηπίδα. Υπό αυτό το πρίσμα το αδιέξοδο για την πόντιση είναι πιθανό και γεννάται το δίλημμα: είτε οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και λύνεται το πρόβλημα είτε αδιέξοδο και επ’ αόριστον αναβολή της ηλεκτρικής διασύνδεσης. Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός που ανακοινώθηκε, αποκαλύπτει τα απώτατα όρια διεκδικήσεων όπως τις εκλαμβάνει και αξιώνει η Ελλάδα και προφανώς επικαλύπτονται με τις τουρκικές διεκδικήσεις. Η αναδυόμενη διένεξη υποχρεώνει τα δύο κράτη σε διαπραγμάτευση οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ Αιγαίου και Αν. Μεσογείου. Οπερ καθυστερεί την πόντιση, η οποία κινδυνεύει να παγώσει στη φάση της έρευνας, εάν η Ελλάδα δεν αλλάξει στρατηγική βασισμένη στην ελευθερία της θάλασσας και δεν απεμπλακεί από την υφαλοκρηπίδα, στην οποία επικεντρώνεται η Τουρκία. Η Ελλάδα πρέπει να έχει σημαία το άρθρο 79 της Σύμβασης, που διασφαλίζει το δικαίωμα ελεύθερης έρευνας και πόντισης, το οποίο παραβιάζει η Τουρκία με την παρεμπόδιση άσκησής του.

Ο Πέτρος Λιάκουρας είναι καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς

«Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η Τουρκία έχει μετατραπεί από μια «χώρα πρότυπο» για το πώς μπορούν να συμφιλιωθούν το Ισλάμ και η δημοκρατία, σε μια σημαντική μελέτη περίπτωσης για τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση». Ο Καραμπεκίρ Ακογιουνλού, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου έχει γράψει το βιβλίο «Εξοδος από τη δημοκρατία: Ανελεύθερη διακυβέρνηση στην Τουρκία και αλλού». Μιλά για δύο εθνικισμούς που δίνουν έμφαση σε διαφορετικά πράγματα στο εσωτερικό της χώρας του και για τον «αδίστακτα πραγματιστή» Ταγίπ Ερντογάν.

Σε λίγες ημέρες συμπληρώνεται ένας μήνας από τη σύλληψη του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου. Εχετε καταλήξει γιατί αποφάσισε ο πρόεδρος Ερντογάν να κάνει τώρα μια τόσο δραστική κίνηση;

Είναι σαφές ότι ο πρόεδρος σκοπεύει να απομακρύνει – με αντιδημοκρατικά μέσα – μια δημοφιλή αντιπολίτευση που φαίνεται όλο και πιο πιθανό να τον νικήσει σε ελεύθερες και δίκαιες εκλογές. Οσον αφορά την επιλογή του χρόνου, φαίνεται να παίζουν ρόλο εγχώριοι αλλά και διεθνείς παράγοντες. Εσωτερικά, ο Ερντογάν φαίνεται βέβαιος ότι έχει αρκετό χρόνο πριν από τις επόμενες προεδρικές εκλογές, που είναι προγραμματισμένες για το 2028, για να αντιμετωπίσει τυχόν αντιδράσεις. Πιθανότατα υπολογίζει ότι η αντιπολίτευση δεν θα μπορέσει να διατηρήσει υψηλά επίπεδα κινητοποίησης για περισσότερες από μερικές εβδομάδες και ότι οι διαδηλώσεις τελικά θα υποχωρήσουν. Σε διεθνές επίπεδο, θεωρεί ευνοϊκό το σημερινό γεωπολιτικό κλίμα για μια τέτοια κίνηση. Με τον Τραμπ στην εξουσία στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη απασχολημένη με τις δικές της ανησυχίες για την ασφάλεια ο Ερντογάν υποθέτει ότι θα αντιμετωπίσει ελάχιστη πίεση από τη Δύση.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); Στο εσωτερικό της Τουρκίας υπάρχει συνεχής επίθεση στους δημοκρατικούς θεσμούς. Πόσο μακριά, πιστεύετε, μπορεί να φτάσει;

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η Τουρκία έχει μετατραπεί από μια «χώρα πρότυπο» για το πώς μπορούν να συμφιλιωθούν το Ισλάμ και η δημοκρατία, σε μια σημαντική μελέτη περίπτωσης για τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση. Ο απολυταρχισμός του προέδρου Ερντογάν εντείνεται και την ίδια περίοδο οι εκλογές έγιναν σταδιακά λιγότερο ελεύθερες και δίκαιες, παρά τη διατήρηση υψηλού επιπέδου ανταγωνιστικότητας. Η κίνηση κατά του δημάρχου Ιμάμογλου συμβολίζει ένα νέο όριο σε αυτή την τροχιά. Υποδηλώνει ότι η Τουρκία μπορεί να μην έχει πλέον ουσιαστικές εκλογές και τείνει να γίνει απολυταρχία, όπως η Ρωσία, η Λευκορωσία ή το Αζερμπαϊτζάν, όπου οι εκλογές είναι σε μεγάλο βαθμό συμβολικές. Το ερώτημα είναι αν είναι δυνατόν να κυβερνηθεί η Τουρκία έτσι. Πιστεύω ότι δεν είναι. Σε αντίθεση με αυτές τις χώρες, η Τουρκία έχει μια έντονη πολιτική αντιπολίτευση και μια μακρά κοινωνική και θεσμική μνήμη δημοκρατίας που χρονολογείται από τον αγώνα για τον περιορισμό της εξουσίας των σουλτάνων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Στις διαδηλώσεις είναι έντονη η παρουσία των νέων, που δεν έχουν γνωρίσει στη ζωή τους άλλον ηγέτη από τον Ερντογάν. Τι αναζητούν αυτοί οι νέοι;googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Το AKP χάνει σταθερά την υποστήριξη των νεότερων γενεών την τελευταία δεκαετία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ύστερα από δύο δεκαετίες στην εξουσία, η κυβέρνηση δεν μπορεί πλέον να τους υπόσχεται ένα λαμπρό μέλλον, αλλά αντιθέτως παρουσιάζει μια πραγματικότητα χωρίς επαρκείς κοινωνικές και πολιτικές ελευθερίες ή οικονομική ασφάλεια. Εν μέσω επιδείνωσης των οικονομικών συνθηκών και αυξανόμενης καταστολής, οι νέοι αισθάνονται εξαπατημένοι από ένα σύστημα όπου κάποιος χρειάζεται πολιτικές διασυνδέσεις για να αποκτήσει πρόσβαση σε θέσεις εργασίας και άλλες ευκαιρίες και όπου τα δικαστήρια προστατεύουν μόνο όσους είναι ευθυγραμμισμένοι με την κυβέρνηση. Ως αποτέλεσμα, η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων μεταξύ 18 και 29 ετών λένε ότι θα προτιμούσαν να ζήσουν στο εξωτερικό αν είχαν την ευκαιρία.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });

Βλέπετε ένα ισχυρό ρεύμα εθνικισμού στον τουρκικό πληθυσμό σήμερα;

Ναι, ο εθνικισμός ήταν πάντα ισχυρή πολιτική δύναμη στην Τουρκία και η επιρροή του έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Και οι δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος περιλαμβάνουν εθνικιστικά στοιχεία: από την πλευρά της κυβέρνησης, το ακροδεξιό MHP είναι εταίρος του συνασπισμού, ενώ η αντιπολίτευση περιλαμβάνει κεμαλιστές και άλλους κοσμικούς εθνικιστές. Ωστόσο, δίνουν έμφαση σε διαφορετικά πράγματα. Ο εθνικισμός της κυβέρνησης παίρνει συχνά νεοοθωμανικό χαρακτήρα, συνδυάζοντας ισλαμικά και τουρκικά στοιχεία. Αντίθετα, ο εθνικισμός της αντιπολίτευσης τείνει να είναι μια αντίδραση ενάντια στον ισλαμιστικό προσανατολισμό της κυβέρνησης και τις μεταναστευτικές της πολιτικές, ιδιαίτερα την εγκατάσταση εκατομμυρίων Σύρων και άλλων μεταναστών από τη Μέση Ανατολή και τη Δυτική Ασία. Αυτές οι ομάδες συνήθως απορρίπτουν τον νατιβιστικό λόγο του ΑΚΡ και δείχνουν μεγαλύτερη συγγένεια προς την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Παρά τις περιστασιακές προκλήσεις του Ερντογάν, θα έλεγα ότι η Ελλάδα δεν προκαλεί πλέον έντονο εθνικιστικό αίσθημα ή εχθρότητα στην Τουρκία. Οι περισσότεροι άνθρωποι, είτε υποστηρίζουν είτε επικρίνουν την κυβέρνηση, τείνουν να βλέπουν την Ελλάδα και τους Ελληνες με ουδετερότητα ή θετικότητα.

Είναι η ικανότητα του προέδρου Ερντογάν να ελίσσεται στις διεθνείς σχέσεις το κυριότερο χαρακτηριστικό του;

Ο Ερντογάν ήταν πάντα οξυδερκής αναγνώστης της διεθνούς διάθεσης, ευθυγραμμιζόμενος με τα κυρίαρχα ρεύματα όταν αυτό εξυπηρετεί τα συμφέροντά του. Είναι ένας αδίστακτα πραγματιστής πολιτικός – ικανός να αλλάζει συμμαχίες σε μια στιγμή όταν αισθάνεται ευκαιρίες, και ικανός στο να διαπραγματεύεται με αντιπάλους ή να πιέζει συμμάχους όταν εντοπίζει ευπάθεια. Πολλά θα εξαρτηθούν από την ικανότητα της αντιπολίτευσης να διατηρήσει τη δυναμική της, τον βαθμό στον οποίο η κυβέρνηση είναι πρόθυμη να κλιμακώσει την καταστολή, το αποτέλεσμα των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων με τους Κούρδους και τυχόν αλλαγές στο διεθνές κλίμα. Εάν η αντιπολίτευση μπορεί να παραμείνει ενωμένη και κινητοποιημένη, αυξάνοντας παράλληλα το πολιτικό και οικονομικό κόστος της καταστολής, μπορεί να υπάρχει ακόμα ένα παράθυρο για αλλαγή. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι ζωτικής σημασίας η διεθνής κοινότητα – ιδιαίτερα η Ευρώπη – να λάβει ξεκάθαρη θέση υπέρ της δημοκρατίας στην Τουρκία. Ωστόσο, εάν οι διαμαρτυρίες χάσουν τη δυναμική τους, η κυβέρνηση καταφέρει να διχάσει την αντιπολίτευση προσφέροντας μια ξεχωριστή συμφωνία στους Κούρδους και η Ευρώπη συνεχίσει να κλείνει τα μάτια στις εξελίξεις στην Τουρκία, τότε οι προοπτικές για τη δημοκρατία είναι ζοφερές.

Καθώς η υπόθεση της ποντίσεως του ηλεκτρικού καλωδίου μεταξύ Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδος επαναφέρει στην επικαιρότητα την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών ανά την Ανατολική Μεσόγειο, ενδιαφέρον παρουσιάζει και το πώς θα επηρεάσει τις εξελίξεις η αλλαγή καθεστώτος στη Συρία. Ηδη από τον Δεκέμβριο του 2024 με δηλώσεις του ο υπουργός Μεταφορών και Υποδομών της Τουρκίας Αμπντουλκαντίρ Ουράλογλου είχε αναφερθεί σε προχωρημένες διαπραγματεύσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Συρίας για την οριοθέτηση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης τους στην ανατολική Μεσόγειο. Αξίζει να σημειωθεί ότι εν αντιθέσει με την περίπτωση της Λιβύης, Τουρκία και Συρία διαθέτουν όντως παρακείμενες ακτές, οπότε επί της αρχής θα ήταν κατανοητή μια συμφωνία.

Το κρίσιμο ερώτημα, ωστόσο, θα ήταν αν η συμφωνία παρέβλεπε τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου της οποίας η ανατολική ακτογραμμή αντίκειται της συριακής και τουρκικής. Η νέα συριακή κυβέρνηση γνωρίζει ότι πιθανή σύμπραξή της σε μια τουρκική προσπάθεια νομιμοποιήσεως των αρχών της «Γαλάζιας Πατρίδος» θα επέφερε βέτο της Ελλάδος και της Κύπρου σε κάθε προσπάθεια άρσεως των ευρωπαϊκών κυρώσεων, οι οποίες εξακολουθούν να ισχύουν εναντίον της Συρίας. Εξάλλου η σχέση της νέας συριακής κυβερνήσεως με την Τουρκία δεν παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά στενής εξαρτήσεως που είχε η «Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητος» της Τριπόλεως από την Αγκυρα κατά την περίοδο υπογραφής του τουρκολιβυκού μνημονίου. Για αυτό είναι απομακρυσμένο το ενδεχόμενο να συνδράμει σε οποιαδήποτε σχετική πρωτοβουλία της Τουρκίας.

Η όλη συζήτηση βεβαίως έχει και την τουρκοκυπριακή της διάσταση. Ηδη από τον Σεπτέμβριο του 2011 έχει υπογραφεί σύμβαση για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδος μεταξύ της Τουρκίας και της «Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείας Κύπρου». Αυτή δεν ακολούθησε την αρχή της μέσης γραμμής μεταξύ των δύο ακτών, αλλά αναγνώρισε αυξημένη επήρεια στην τουρκική ακτή, σύμφωνα με την πάγια τουρκική θέση περί μειωμένης επηρείας των νήσων κατά την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Η σύμβαση αυτή είχε υπογραφεί από την φιλοτουρκική, δεξιά κυβέρνηση του Ντερβίς Ερογλου και είχε καταδικασθεί από την τουρκοκυπριακή αριστερή αντιπολίτευση, ακριβώς διότι αναγνώριζε αυξημένα δικαιώματα στην Τουρκία. Μπορεί η παρουσία του διαδόχου του Ερογλου στην ηγεσία της τουρκοκυπριακής Δεξιάς Ερσίν Τατάρ να σημάνει μια πιθανή σύμπραξη των Τουρκοκυπρίων σε μια συμφωνία Τουρκίας και Συρίας;

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Η πολιτική συγκυρία εντός των Κατεχομένων δεν ευνοεί πάντως μια τέτοια εξέλιξη. Αν κατά τις εκλογές του Οκτωβρίου 2020 η τουρκική πολιτική και οικονομική παρέμβαση ήταν αποφασιστική ώστε ο Μουσταφά Ακιντζί να ηττηθεί με μικρή διαφορά από τον Ερσίν Τατάρ, το κλίμα πλέον στα Κατεχόμενα έχει στραφεί εναντίον της Τουρκίας. Η τουρκοκυπριακή κοινή γνώμη παρακολουθεί με εύλογη ανησυχία τη στροφή της τουρκικής κυβερνήσεως προς τον αυταρχισμό. Η πρόσφατη απόφαση της κυβερνήσεως Τατάρ να επιτρέψει τη χρήση της ισλαμικής μαντίλας στα τουρκοκυπριακά γυμνάσια συμφώνως προς τις υποδείξεις της κυβερνήσεως Ερντογάν προκάλεσε μια άνευ προηγουμένου κινητοποίηση της τουρκοκυπριακής κοινωνίας των πολιτών. Κατά τις προσεχείς προεδρικές εκλογές του Οκτωβρίου 2025 θα αναμετρηθεί ο Ερσίν Τατάρ με τον επικεφαλής της κεντροαριστερής αντιπολιτεύσεως Τουφάν Ερχουρμάν. Οποιαδήποτε πρωτοβουλία της Τουρκίας η οποία εργαλειοποιεί τους Τουρκοκυπρίους και υπονομεύει τα δικαιώματά τους θα φέρει την υποψηφιότητα Τατάρ σε ακόμη δυσκολότερη θέση.

Ο Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επικεφαλής του Προγράμματος Τουρκίας του ΕΛΙΑΜΕΠ

Η έκθεση της Henley & Partners για το 2025 έρχεται να το επιβεβαιώσει, κατατάσσοντας τις πόλεις του κόσμου με βάση την τιμή ανά τετραγωνικό μέτρο σε πολυτελή ακίνητα επιφάνειας 100 έως 200 τετραγωνικών μέτρων. Από το λαμπερό Μονακό των εκατομμυριούχων, μέχρι τους ουρανοξύστες της Νέας Υόρκης και του Χονγκ Κονγκ, τα ενοίκια στα πολυτελή διαμερίσματα ανεβαίνουν σε ύψη… απαγορευτικά για τους πολλούς. Στην κορυφή της λίστας βρίσκεται το Μονακό, όπου τα ακίνητα αυτού του μεγέθους συχνά αγγίζουν ή και ξεπερνούν τα 38.800 δολάρια ανά τετραγωνικό μέτρο. Στη δεύτερη θέση δεσπόζει η Νέα Υόρκη, όπου η μέση τιμή για ένα πολυτελές διαμέρισμα φτάνει τα 27.500 δολάρια ανά τετραγωνικό μέτρο. Το Χονγκ Κονγκ, το Λονδίνο και το Saint-Jean-Cap-Ferrat ολοκληρώνουν την πρώτη πεντάδα των ακριβότερων πόλεων. Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως, είναι ότι η Γαλλία κατέχει τις περισσότερες θέσεις στη συνολική κατάταξη.

Περισσότερα από τριάντα χρόνια έχουν περάσει από εκείνη τη μέρα και δεν την έχω ξεχάσει. Ηταν η πρώτη μέρα μου στο διπλωματικό ρεπορτάζ και ο τότε υπουργός Εξωτερικών μου έκανε την τιμή να με δεχτεί για λίγο στο γραφείο του, ως μια χειρονομία αβροφροσύνης προς την εφημερίδα για την οποία εργαζόμουν. Δεν κράτησε πολύ η κουβέντα μας, παρ’ όλα αυτά καταφέραμε να διαφωνήσουμε για το καυτό θέμα της εποχής, την ευρωπαϊκή ενοποίηση που τότε αρμένιζε πλησίστια. Εκείνος, γνωστός για τις επιφυλάξεις του προς την Ευρώπη και τη συμπάθειά του για το τριτοκοσμικό συνονθύλευμα, υποστήριζε ότι η χώρα μας δεν έπρεπε να μπλέξει βαθιά με αυτό που ετοιμαζόταν στην Ευρώπη, επειδή «ποιος μας λέει ότι δεν θα διαλυθεί αύριο;». Ετσι ακριβώς το έθετε. Από τη φιλοευρωπαϊκή πλευρά, εγώ επέμενα ότι αυτό που φοβόταν δεν μπορούσε να γίνει, για τον απλό λόγο ότι η αποσυναρμολόγηση της ένωσης θα χρειαζόταν τον χρόνο που χρειάστηκε για να συναρμολογηθεί, αν όχι περισσότερο.

Ως προς το τελευταίο, δεν είχα άδικο. Το Μπρέξιτ απέδειξε πόσο δύσκολο είναι να απεμπλακεί μια χώρα. Σε τελευταία ανάλυση όμως και έπειτα από τριάντα τόσα χρόνια, αντιλαμβάνομαι ότι κανείς από τους δύο δεν είχε όλο το δίκιο με το μέρος του στη συγκεκριμένη διαφωνία. Γιατί είναι αλήθεια ότι το ευρωπαϊκό πρότζεκτ δεν διαλύεται εύκολα εις τα εξ ων συνετέθη. Εντούτοις, αυτό δεν αποκλείει ότι μπορεί να περιέλθει σε στασιμότητα, να ξεθωριάσει στην ασημαντότητα και, στο τέλος, να μην έχει πια σημασία. Αυτό όχι μόνο είναι δυνατόν, αλλά ίσως να βρισκόμαστε ήδη στο στάδιο αυτό.

Η ευρωπαϊκή ευημερία μας βασιζόταν σε τρεις πυλώνες. Στη φθηνή ενέργεια, κατ’ αρχάς, που την εξασφαλίζαμε από τη Ρωσία, παρά την έντονη ενόχληση των Αμερικανών. Επειτα, δεν είχαμε να ανησυχούμε για την άμυνα, με την κλασική έννοια του όρου, επειδή πλήρωνε η θεία από την Αμερική. Τέλος, ήταν το ελεύθερο εμπόριο, το οποίο για τους Γερμανούς ειδικά ήταν η επίσημη ιδεολογία της Ενωσης. Η πεποίθηση ότι όλα τα πολιτικά προβλήματα μπορούσαν να διευθετηθούν μέσα από τους δρόμους του εμπορίου και την οικονομική ανάπτυξη ήταν χαραγμένη σε πέτρα. Ο πρώτος πυλώνας τινάχτηκε στον αέρα με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι άλλοι δύο με την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Οι αισιόδοξοι εκτιμούν ότι αυτές οι ανατροπές θα λειτουργήσουν ως επιταχυντής των εξελίξεων προς την ενοποίηση. Αν εννοούν την ενοποίηση στα λόγια, συμφωνώ μαζί τους. Ενδεχομένως να επιταχύνουν και τις διαδικασίες παραγωγής περισσότερης γραφειοκρατίας. Αμέσως δημιουργήθηκε θέση για επίτροπο Αμυνας, λ.χ., ενώ ακόμη η συζήτηση γίνεται σε επίπεδο (εκλεπτυσμένου) καφενείου ή, μάλλον, σε επίπεδο salon της περιόδου του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Η κοινή άμυνα, όμως, προϋποθέτει θυσίες (περικοπές δαπανών από άλλους τομείς) και, για να μην κοροϊδευόμαστε, σε τελευταία ανάλυση προϋποθέτει και κοινό ευρωπαϊκό πορτοφόλι. Ολα αυτά, δε, σε μία Ευρώπη η οποία ακόμη δεν μπορεί να ολοκληρώσει την ενοποίηση της εσωτερικής αγοράς της. Αν πραγματικά το εννοούμε ότι θέλουμε να προχωρήσει το πρότζεκτ στο επόμενο στάδιό του, τότε είναι απαραίτητη μια νέα ευρωπαϊκή συνθήκη. Διαφορετικά, η Ευρώπη θα καταφεύγει σε μπαλώματα και ad hoc λύσεις, αμφίβολης βιωσιμότητας και πρακτικής αξίας.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Ποιες είναι οι ευρωπαϊκές προσωπικότητες με το κύρος και την εμβέλεια για να αναλάβουν το εγχείρημα της προετοιμασίας της νέας συνθήκης; Ποιες προσωπικότητες θα διαπραγματευτούν με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, για να πετύχουν έναν συμβιβασμό που θα έχει νόημα και θα πηγαίνει την Ευρώπη παρακάτω; Ποιοι είναι οι ανάλογοι Ντελόρ ή Ζισκάρ ντ’ Εστέν της εποχής μας; Η Ούρσουλα, η Κάγια (τη θαυμάζετε στη φωτογραφία) και η Ρομπέρτα. Με άλλα λόγια, ξεχάστε το καλύτερα. Δεν είναι τυχαίο όμως ότι στην Ευρώπη σήμερα μεσουρανούν τέτοιες ανούσιες προσωπικότητες, που διακρίνονται κυρίως για τον συνδυασμό της ρηχότητας με τις υψηλές επιδόσεις στις δημόσιες σχέσεις. Τέτοιοι άνθρωποι ταιριάζουν σε αυτές τις θέσεις, γιατί στη σημερινή Ευρώπη η διαδικασία και το πρωτόκολλο υπερισχύουν της ουσίας. Τέτοια πρόσωπα χρειάζονται για την αυτοσυντήρηση του γραφειοκρατικού οικοδομήματος. Δεν είναι όμως τα κατάλληλα για να πάνε την Ευρώπη παρακάτω. Ας συνηθίσουμε, λοιπόν, στην ιδέα της ευρωπαϊκής παρακμής. Τίποτα δεν είναι για πάντα.

Ποιος να το φανταζόταν ότι η κίνηση των διαχειριστών της Ομάδας Αλήθειας, να στείλουν εξώδικα σε τρία πολιτικά πρόσωπα της αντιπολίτευσης, θα προκαλούσε τόσο ενδιαφέροντα… απόνερα. Αναφέρομαι, φυσικά, στις τρεις εξώδικες δηλώσεις που έστειλαν στον Θανάση Γλαβίνα, τον Διονύση Τεμπονέρα και τον Γαβριήλ Σακελλαρίδη χθες οι ιδρυτές και διαχειριστές της Ομάδας Αλήθειας, Κίμων Μπένος και Κώστας Δογάνης, τα οποία προκάλεσαν πολλά σχόλια και ερωτηματικά, όχι μόνο για τους ισχυρισμούς που περιέχουν αλλά και για τον δικηγόρο που επελέγη να τα αναλάβει. Οπως έγραφε το σχετικό ρεπορτάζ των «ΝΕΩΝ» ο δικηγόρος που εκπροσωπεί τους δύο «ιδιώτες» της Ομάδας, ο Ηλίας Σιδέρης, ήταν συνέταιρος με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, Παύλο Μαρινάκη, στη δικηγορική εταιρεία «Beyond Law, Μαρινάκης, Σιδέρης και συνεργάτες», έχει ακουστεί για υποψήφιος πολιτευτής της ΝΔ στην Κοζάνη, είχε διατελέσει διευθυντής και νομικός σύμβουλος στο ιδιαίτερο γραφείο του υπουργού Τουρισμού επί Χάρη Θεοχάρη, ενώ αργότερα, από τον Νοέμβριο του 2021 ως τον περσινό Απρίλη, είχε συνάψει πέντε διαφορετικές συμβάσεις με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη για νομικές υπηρεσίες κοινοβουλευτικού ελέγχου στον πρώην υπουργό Τάκη Θεοδωρικάκο και τον υφυπουργό Ανδρέα Νικολακόπουλο, αλλά και για σύνταξη και επιμέλεια νομοσχεδίων. Είχε, επίσης, συνάψει και πολλές ακόμη συμβάσεις για παροχή συμβουλευτικού έργου σε φορείς των υπουργείων Ανάπτυξης και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ενώ, στο μεταξύ, θήτευσε και ως μετακλητός συνεργάτης της υφυπουργού Μεταφορών και Υποδομών, Χριστίνας Αλεξοπούλου, από τον Ιούνιο του 2023 ως τον Ιανουάριο του 2024.

Φίλοι και τιμολόγια

Ο ίδιος ο Σιδέρης, σε δήλωσή του, επιβεβαίωσε την επαγγελματική και προσωπική σχέση του με τον Μαρινάκη, με το σχόλιο «δεν πίστευα ποτέ ότι θα αναγκαζόμουν να απολογηθώ για τους φίλους μου». Κάτι που δεν του ζήτησε ποτέ κανείς, αλλά τέλος πάντων. Και οι δεκάδες συμβάσεις του με το Δημόσιο, εξάλλου, δεν συνιστούν, από μόνες τους, σκάνδαλο. Απλώς διερωτάται κανείς γιατί, από τους χιλιάδες δικηγόρους της αγοράς, οι κύριοι της Ομάδας Αλήθειας επέλεξαν τον συγκεκριμένο για να διαμαρτυρηθούν ότι «κάποιοι άεργοι κρατικοδίαιτοι» τους συκοφαντούν ως κομματικά ενεργούμενα της ΝΔ. Διότι, ναι, σε βίντεο που δημοσίευσαν οι Μπένος και Δογάνης, ισχυρίζονται στα σοβαρά ότι τους ασκούν κριτική «κρατικοδίαιτοι» αλλά και ότι τα ΜΜΕ εμφανίζουν τιμολόγια άλλης εταιρείας ως δικά τους. Υπενθυμίζω ότι ο αρχικός ισχυρισμός τους ήταν ότι «η εταιρεία που έχουμε ιδρύσει, δεν έχει λάβει ούτε 1 ευρώ από το Δημόσιο». Παρ’ όλα αυτά έχουν δημοσιευτεί τα στοιχεία που δείχνουν ότι η ADJUSTMENT ΙΚΕ και η RENDER MEDIA, ιδιοκτησίας τους αμφότερες, έχουν λάβει στο παρελθόν χρήματα από το Δημόσιο και φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Γεύμα υπουργών

Στο ίδιο τραπέζι, σε κεντρικό εστιατόριο της Αθήνας, εντόπισα χθες τον Κυριάκο Πιερρακάκη και τον Σταύρο Παπασταύρου. Ετρωγαν οι δυο τους μεσημεριανό, μία ημέρα μετά την παρουσίαση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού από τον Παπασταύρου στο ΚΥΣΕΑ και τη συνάντηση του Πιερρακάκη με τον ιρλανδό επικεφαλής του Eurogroup Πασκάλ Ντόναχιου, που δεν ήταν φειδωλός στα εύσημα για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Αμφότεροι απέκτησαν, άλλωστε, νέους ρόλους στο κυβερνητικό οργανόγραμμα και θα έχουν, πιστεύω, κοινά ενδιαφέροντα και κοινό βηματισμό. Εξ αντικειμένου, αν μη τι άλλο, αφού η ενέργεια σπρώχνει την οικονομία και η οικονομία δίνει ενέργεια – στην κυβέρνηση.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); Η Γκίλφοϊλ έρχεται

Πανέτοιμη και ενθουσιασμένη για τον επικείμενο ερχομό της στη χώρα μας δήλωσε η (εκτός συγκλονιστικού απροόπτου) επόμενη πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αθήνα, Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, μιλώντας στο γνωστό φιλοτραμπικό Breitbart. Το οποίο κλείνει σχεδόν δύο εβδομάδες που προβάλλει συνεχώς θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος. «Τιμή και ταπεινοφροσύνη» για την «υποστήριξη από τους έλληνες συμμάχους» δηλώνει, συγκεκριμένα, η Γκίλφοϊλ, για την οποία το ρεπορτάζ αναφέρει ότι έως τις αρχές του καλοκαιριού αναμένεται να περάσει και το τυπικό στάδιο του διορισμού της.

Δηλώσεις στήριξης

Το Breitbart News απέσπασε, επίσης, και δηλώσεις στήριξης στην Γκίλφοϊλ, από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, τον Αδωνη Γεωργιάδη και τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, υπογραμμίζοντας επίσης ότι και «εκπρόσωποι του πολιτισμού, του επιχειρείν σε όλη τη χώρα είναι ενθουσιασμένοι που θα έρθει μια τόσο υψηλού προφίλ πρεσβευτής». Ο Μητσοτάκης δήλωσε ότι ανυπομονεί για τον ερχομό της στην Ελλάδα, ενώ ο υπουργός Υγείας (και μύστης της αρχαίας ελληνικής ρητορικής τέχνης) ενέκρινε ως «εξαιρετική» την ομιλία που εκφώνησε στον Λευκό Οίκο κατά την τελετή για την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου. «Ηταν μια εξαιρετική ομιλία και όπως καταλαβαίνω είναι πραγματικά ενθουσιασμένη που θα έρθει στην Ελλάδα. Αυτό είναι ένα πολύ καλό σημάδι. Και από την άλλη πλευρά, νομίζω ότι η απόφαση του προέδρου Τραμπ να την έχει στην Ελλάδα – να έχει κάποιον πραγματικά κοντινό του άνθρωπο – είναι ένα σημάδι ότι δίνει πραγματική σημασία στην Ελλάδα. Θα έχουμε μια πρέσβειρα που αν χρειαστεί, θα μπορεί να μιλήσει απευθείας μαζί του. Αυτό είναι σημαντικό» λέει από την πλευρά του ο Αδωνις Γεωργιάδης. Ο Αρχιεπίσκοπος, που της έχει μιλήσει τηλεφωνικά, εκτίμησε ότι «έχει τη δυνατότητα να γίνει μια αποτελεσματική πρέσβειρα που θα φέρει τα δύο μεγάλα έθνη μας ακόμη πιο κοντά».

Τον γύρο του διαδικτύου κάνει ένα βίντεο που αναρτήθηκε στα social media και στο οποίο φαίνεται ιερέας να ανάβει μια κροτίδα με την λαμπάδα που κρατάει και να την ρίχνει λίγο πριν το «Χριστός Ανέστη».

Το πρωτοφανές περιστατικό καταγράφηκε το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, κατά την Ανάσταση, σε εκκλησία της Κεφαλονιάς.

Με το Άγιο Φως

Όπως φαίνεται σε βίντεο που κάνει τον γύρο του Internet, λίγο πριν ακουστεί το πρώτο «Χριστός Ανέστη», ο παπάς φαίνεται να χρησιμοποιεί το Άγιο Φως για να ανάψει ένα δυναμιτάκι, το οποίο στη συνέχεια το έριξε πίσω του.

Δείτε το βίντεο με τον ιερέα που πετάει δυναμιτάκια, ανάβοντάς τα με το Άγιο Φως:

@_.pollatou_ Στην Κεφαλονιά αυτά μόνο #mpesfypgamw #fy #pasxa #kefalonia ♬ original sound – Xen