Τα ΝΕΑ - Τεχνολογία

Το γεωπολιτικό «δράμα» ήταν ανέκαθεν ένα από τα συστατικά στοιχεία του διαγωνισμού τραγουδιού της Γιουροβίζιον. Μπορεί ο διαγωνισμός της Γηραιάς Ηπείρου (και της Αυστραλίας πια) να είναι εκ διακηρύξεως μη πολιτικός, κουνώντας σε κάθε ευκαιρία τη σημαία του «no politica», η πραγματικότητα, όμως, όπως συμβαίνει συνήθως, διαψεύδει τέτοιες βαρυσήμαντες διακηρύξεις. Σχεδόν από την απαρχή της, η Γιουροβίζιον αποτέλεσε για τις χώρες μια πλατφόρμα ήπιας ισχύος, όπου παλαιότερα με ένα ελαφρό τραγούδι, πιο πρόσφατα με ένα έθνικ, ένα ποπ, μια μπαλάντα ή κάτι το ακατάτακτο, κι όλα αυτά πασπαλισμένα με πολύ κιτς και camp αισθητική, κάθε κράτος μέσω της δημόσιας τηλεόρασής του διοχέτευε εν πολλοίς την πολιτιστική διπλωματία του. Βέβαια, πολιτική «δήλωση» δεν είναι μόνο μια συμμετοχή, αλλά και μια αποχή, ενώ συχνά στο παιχνίδι μπαίνουν ευτράπελα αλλά και η εξωτερική πολιτική ή η εσωτερική κατάσταση των χωρών που συμμετέχουν.

Το μοιρολόι της Μαρίζας Κωχ

Τα παραδείγματα κυριολεκτικά αμέτρητα. Η Ελλάδα απείχε μόλις τον δεύτερο χρόνο συμμετοχής της (το 1975) λόγω της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο και του ντεμπούτου εκείνη τη χρονιά της Τουρκίας στον διαγωνισμό, ενώ την επόμενη χρονιά έστειλε ένα μοιρολόι ερμηνευμένο από τη Μαρίζα Κωχ, στέλνοντας ένα μήνυμα για τα όσα συνέβησαν στη Μεγαλόνησο. Η Γιουροβίζιον αποτέλεσε πολλάκις κορωνίδα των προσπαθειών απολυταρχικών καθεστώτων για επαναλανσάρισμα της εικόνας του. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ήταν η συντονισμένη προσπάθεια της Ισπανίας επί Φράνκο να κερδίσει τον διαγωνισμό, το ποσό-ρεκόρ που ξόδεψε το Αζερμπαϊτζάν το 2012 για τη διοργάνωση στο Μπακού, ή εσχάτως η αγωνιώδης προσπάθεια της Ρωσίας τα χρόνια πριν απ’ τον αποκλεισμό της, να κερδίσει τον διαγωνισμό. Ενα από τα πολιτικά «ευτράπελα» συνέβη τον Αύγουστο του 2009, όταν κλήθηκαν να καταθέσουν στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας του Αζερμπαϊτζάν 43 πολίτες που ψήφισαν το τραγούδι της Αρμενίας κατά τη διάρκεια του τελικού εκείνης της χρονιάς. Είναι γνωστή η διαμάχη της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν για το Ναγκόρνο Καραμπάχ και είχε προηγηθεί περιστατικό με την «καρτ ποστάλ» της Αρμενίας από εκείνη τη χρονιά στην οποία απεικονιζόταν ένα μνημείο από το Στεπανακέρτ, την πρωτεύουσα του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Η καρτ ποστάλ έτυχε επεξεργασίας από την Ευρωπαϊκή Ραδιοτηλεοπτική Ενωση (EBU) ώστε να μην εμφανιστεί τη βραδιά του τελικού το επίμαχο μνημείο, μα για να δηλώσει τη δυσαρέσκειά της η Αρμενία πρόβαλε το μνημείο σε φωτογραφίες πίσω από την εκφωνήτρια των αποτελεσμάτων της Αρμενίας ζωντανά. Πολιτική στιγμή ήταν φυσικά και η νίκη της τρανς γυναίκας Dana International το 1998 με το Ισραήλ ή η νίκη της drag περσόνας Conchita Wurst το 2014 με την Αυστρία.

Τα διπλά στάνταρ

Πρόσφατα υπήρξαν καλέσματα για μποϊκοτάζ των ισραηλινών συμμετοχών και αιτήματα πρός την Ενωση για αποκλεισμό του Ισραήλ από τον διαγωνισμό λόγω του πολέμου που διεξάγει στη Λωρίδα της Γάζας. Πολλοί μίλησαν για διπλά στάνταρ της Ενωσης φέρνοντας το παράδειγμα του αποκλεισμού της Ρωσίας ή και νωρίτερα της Λευκορωσίας. Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Ούτε στέκει το επιχείρημα πως δεν πρέπει να λαμβάνουν μέρος χώρες που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση. Σε πρώτη φάση δεν συμμετέχουν χώρες, αλλά δημόσιες ραδιοτηλεοράσεις που είναι μέλη της Ενωσης, εκπροσωπώντας τη χώρα τους. Η Βοσνία για παράδειγμα συμμετείχε πρώτη φορά στον διαγωνισμό ενώ βρισκόταν σε πόλεμο, με τη βοσνιακή αποστολή να απογειώνεται από το Σαράγεβο με ελικόπτερο που παρείχαν τα Ηνωμένα Εθνη. Η Ρωσία ξεκίνησε πόλεμο στη Γεωργία το 2008 και δεν αποκλείστηκε κανείς. Το ίδιο συνέβη με Αρμενία – Αζερμπαϊτζάν παρά τις πολεμικές διενέξεις τους. Το ίδιο συνέβη ξανά με τη Ρωσία παρόλο που ξεκίνησε τον πόλεμο στην Ουκρανία το 2014 προσαρτώντας την Κριμαία. Η Ενωση ποτέ δεν απέκλεισε κάποια δημόσια ραδιοτηλεόραση επειδή η χώρα της ξεκίνησε ή βρέθηκε σε πόλεμο. Καλώς ή κακώς, αυτό έκανε πάντα. Η Ενωση απέκλεισε τη Ρωσία από τον διαγωνισμό μια μέρα μετά τη γενική εισβολή της στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 με μάλλον ελλιπείς τότε εξηγήσεις. Η σχέση της δημόσιας τηλεόρασης της Ρωσίας με το καθεστώς Πούτιν είναι γνωστή. Σε ό,τι αφορά το Ισραήλ και το δημόσιο κανάλι του, το ΚΑΝ, η κυβέρνηση Νετανιάχου του έχει επιτεθεί ανοιχτά στο παρελθόν για την κριτική που της ασκούσε (και για τον πόλεμο στη Γάζα). Πρόσφατα τον γύρο του Διαδικτύου έκαναν δημοσιεύματα για πρόθεση της ισραηλινής κυβέρνησης να ιδιωτικοποιήσει το ΚΑΝ.

Γιάννης Χουβαρδάς

σκηνοθέτης

Alma Mater*googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Δεν ήρθα ξανά στον τάφο σου. Σε σένα, που σχεδόν πέθανες για να με γεννήσεις. Δεν έχω πάνω μου τη φωτογραφία σου. Ενώ εσύ ήθελες πάντα να φωτογραφίζεσαι μαζί μου. Δεν υπάρχει το πορτρέτο σου στο σπίτι μου. Που κάθε καινούργιο σπίτι όταν άλλαζα ζητούσες επίμονα να το γνωρίσεις και να σε γνωρίσει. Δεν πιέζω τον εαυτό μου να σε σκέφτομαι αρκετά συχνά. Εσένα που ξυπνούσες και πλάγιαζες με τη δική μου σκέψη. Δεν σου αφιέρωσα ποτέ τις δημιουργίες μου. Σε σένα, τη δημιουργό μου.

Α, ναι. Δεν διάβασα ξανά και τα ποιήματά σου. Ισως γιατί δεν θα άντεχα να περάσουν ακόμα μια φορά από την ψυχή μου οι λέξεις σου, αφελείς, απλοϊκές, απροσποίητες, καίριες, γεμάτες πόνο, πόνο, πόνο και αγάπη. Τότε τα διάβαζα και χαμογελούσα με συμπάθεια. Τώρα θα άνοιγαν δρόμο μέσα μου, θα διογκώνονταν υπέρμετρα, ίσως θα προκαλούσαν ανεπανόρθωτη ζημιά.

Ξέρω πως θα το θεωρήσεις ασήμαντο, αλλά δεν φρόντισα ιδιαίτερα τα υπάρχοντά σου. Το σερβίτσιο αρ-ντεκό έμεινε λειψό στην τελευταία μετακόμιση γιατί κάποιος ήθελε να πίνει επιτέλους το τσάι του σε αυθεντικά φλιτζάνια εποχής, γι’ αυτό φρόντισε να κρατήσει και τα ασημένια κουτάλια από το άλλο σερβίτσιο, το ρόζενταλ, μόνο που δεν πρόσεξε και τα κουτάλια ήταν το μεγάλο μεγεθος, της σούπας. Δεν πειράζει όμως, είμαι βέβαιος ότι το απολαμβάνει, έστω κι έτσι. Η γραφομηχανή σου ποιος ξέρει πού βρίσκεται τώρα, αυτοί που διέρρηξαν το εργαστήριο της Ιωάννας κάπου θα την ξεπούλησαν φτηνά ως αντίκα. Κι αυτός που την έχει και τη βλέπει μόνο, σίγουρα δεν θα άντεχε τον θόρυβο των πλήκτρων, ερασιτεχνικό αλλά ασταμάτητο, μέρα και νύχτα, που σήμαινε «εδώ είμαι, υπάρχω, μη με ξεχνάτε». Αυτή ήταν όμως η αξία της, χωρίς αυτόν τον θόρυβο είναι ένα άδειο κουφάρι. Και τα ασύλληπτης ομορφιάς φορέματα που μου είχες χαρίσει ακόμα εν ζωή – που έζησαν πάρτι και εξόδους και δεξιώσεις και άπειρα κρυφά, λάγνα βλέμματα στους καθρέφτες –, εκείνα, ναι, τα χάρισα κι εγώ, αλλά μη με μαλώσεις, πιάνουν τόπο, χωρίς άλλο τα φοράνε νέες όμορφες ηθοποιοί και καμαρώνουν πως το ταλέντο τους ντύνεται και αντίστοιχα φαντασμαγορικά.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Ολα αυτά δεν έκανα. Και ντρέπομαι που το λέω, κι άλλα πολλά, που θα έπρεπε να είχα κάνει και που τα άξιζες.

Εκανα όμως και κάτι. Ναι. Κάτι που – θα χαρείς να μάθεις – δεν μου κόστισε πολύ, που άρχισε μια μέρα να συμβαίνει μόνο του, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, κάτι που δεν μπορούσα να μην το κάνω, γιατί πολύ απλά είσαι πάντα μέσα μου. Με μια έννοια είμαι εσύ. Ποιο είναι αυτό; Κοκκινίζω, αισθάνομαι το μελόδραμα να με σκεπάζει με τον βαρύγδουπο μανδύα του, ξαναγίνομαι παιδί, αλλά δεν θα το αποφύγω, θέλω να το ξέρεις. Αγάπησα πολύ.

* Εχω συνειδητά γράψει το Mater

με κεφαλαίο «Μ»

Γιώργος Χρονάς

ποιητής

Η ζωή και ο θάνατος της μητέρας μου

Ηταν δίπλα μας η μητέρα μας κι εγώ έγραφα για αυτήν όντας νεκρή. Προηγήθηκε η γραφή μου του θανάτου της. Το ίδιο είχα κάνει και για τον πατέρα μου. Ζούσε, ήταν στο νοσοκομείο τότε και φεύγοντας από το δωμάτιό του περπάτησα μέχρι τον Πειραιά, με τα πόδια, το σχεδίαζα κι αυτό. Εξι χιλιόμετρα απόσταση. Θυμάμαι. Οι ποιητικές πρόβες θανάτου των γεννητόρων μου ταξίδεψαν σε αναγνώσεις των στίχων μου σε Ιωάννινα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα… που βρέθηκα πριν την περίληψή τους, το 1984, στο βιβλίο μου «Ο αναιδής θρίαμβος», υπό τον τίτλο «Τα ποιήματα του σπέρματος». Και φυσικά στον τόμο μου πια, «Ποιήματα 1973-2008». Με ρωτούσαν λεπτομέρειες και απαντούσα. Θόρυβο προκαλούσαν οι αναγνώσεις αυτών των στίχων μου. Ομως δεν ήταν μόνο ό,τι περιέγραφα για τη μητέρα στο ποίημα. Την είχα δει να γυρίζει κατάκοπη από την υπόκλιση – σκύψιμο – μετάνοιες χόρτων στη γη της Δροσιάς, της Ανοιξης, σε Λιόπεσι, Μαρκόπουλο, τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, στα χωράφια τους πριν γίνουν κατοικίες, βίλες, τώρα. Να ανοίγει φύλλο στην κουζίνα και να ρίχνει στον φούρνο πίτες μαγικές. Υγείας. Ζωής. Ή να κάνει χόρτα τσιγαριστά. Γεύμα μετάνοιας-προσκυνήματος ανθρώπου στη γη για πράσινα χόρτα διαφόρων ονομασιών. Τύπων. Να μαγειρεύει, πάντα σε αργή φωτιά κουζίνας ντολμαδάκια με κιμά ή ρύζι, ταραμά, όσπρια, ψάρια από την ψαραγορά του Πειραιά μας. Και χωρίς να έχω οιδιπόδειο παραθέτω το ποίημα.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });

Ο θάνατος της μητέρας μου

Μ’ αυτόν τον γνωστό Θεό φαίνεται

πως χάσαμε για πάντα τη μητέρα μας

Νύχτες όταν ετοίμαζε πετσέτες

να σκεπάσει τα κόλλυβα

ή όταν άλλοτε με λιβάνι τα δαιμόνια

νόμιζε πως έδιωχνε μακριά.

Εβρεχε και φορούσε μαύρο παλτό

όταν μπήκε στο δωμάτιο

Εγύριζε από τη θάλασσα όπου ρίξανε τον Σταυρό

είχε βραχεί και μπαίνοντας είπε

– Τέτοια μέρα γιατί μείνατε εδώ;

Τίναξε το παλτό της και πέρασε στο πλαϊνό δωμάτιο.

Θυμάμαι, σαν τώρα, τα λόγια της στο κρεβάτι

– Το σώμα μου μην κοιτάτε πώς έγινε

Τα χρόνια καλά τα πέρασα. Παράπονο δεν έχω πια κανένα.

Πολύ να μη με κλάψετε.

Εσύ, ο Τζένιο κι η Μπεατρίς να φύγετε από δω

Εγώ κι ο Πάρις θα κατέβουμε από τη μεριά των πλοίων

Η κηδεία της θα γίνει απόψε στις επτά

σε δικό μας καλά κλεισμένο τόπο.

Ο,τι γράφω είναι ό,τι είδα. Ο Τσαρούχης μού είπε: Ο,τι κάνει κανείς εκ του φυσικού είναι καλό. Νερά, βροχή, παλτό μες στα νερά, εμείς στο σαλόνι, όπως μπαίνει μες στα νερά ακόμα να στάζει… Και η κηδεία, κηδεία της Παναγίας μας – Και το Εσύ, ποιος είναι που δείχνω;

Εσύ αναγνώστη μου τώρα, σήμερα στα «Νέα»; Τότε, ίσως, ήταν ο δαίμων της παρέας μου. Ας αφήσουμε ότι την κηδεύουμε – 5 άτομα – atoms – σε δικό μας καλά κρυμμένο τόπο. Που δεν επιτρέπεται. Απαγορεύεται.

ΥΓ.: Παραθέτω για να κάνει παρέα στη μάνα μου το ποίημά μου για τον θάνατο του πατέρα μου. Λέω μόνο ποιητικό ψέμα – εποχής Σαίξπηρ; – αιώνιας αλήθειας; – ότι τάχα δεν είχα καλή σχέση με τον πατέρα μου. Ψέματα, λέω. Υπέρ της τέχνης (μου).

Ο θάνατος του πατέρα μου

Από την κηδεία του πατέρα μου έρχομαι

Κάντε στην άκρη.

Μπορώ να πω δεν τον αγαπούσα

Ποτέ δεν τον ήθελα

Πάντα ήμαστε αντίπαλοι

Αλλά να, από την κηδεία του πατέρα μου έρχομαι

κάνει ζέστη και τον ξάδελφό μου

πάνω από το φέρετρο είδα που έκλαιγε

πιο πολύ από μένα.

Χρήστος Μποκόρος

ζωγράφος

Είδα τη μητέρα

Είναι φορές που τους συναντώ απροσδόκητα σε άσχετα μέρη, και τη μητέρα και τον πατέρα μου, σε ηλικία απροσδιόριστη εγώ, κάπου ανάμεσα Σχολείο και Γυμνάσιο αλλά με όλη τη γνώση και την εμπειρία του τώρα, κι αυτοί ιδανικοί, ανειλημμένοι λες, λουσμένοι ένα μυστήριο φως, θαμπό, που ωστόσο η τρυφερότητά του λάμπει. Να! τις προάλλες είδα τη μάνα μου καλοντυμένη όπως παλιά σ’ ένα σφιχτό ταγιέρ, είχε στον ώμο κρεμασμένο ένα τσαντάκι, λακαρισμένα τα μαλλιά της, διάφανο καλσόν, άκουγα τα τακούνια να χτυπάνε ρυθμικά, μας κράταγε απ’ το χέρι κι εμένα και τη μικρότερη αδελφή μου, είχαμε λέει βγει να πάμε στην πλατεία για γλυκό, θα ερχόταν κι ο πατέρας μόλις έκλεινε το μαγαζί.

Βαρυγκομούσα δίπλα της μέσα στα ρούχα τα καλά που μ’ είχε ντύσει, ήθελα να μείνω με τα καθημερινά, να συνεχίσω το παιχνίδι με τα γειτονόπουλα στον δρόμο, αλλά εκείνη επέμενε να είμαι ευπρεπής και να τη συνοδέψω αντάξιός της. “Και η γυναίκα του Καίσαρα οφείλει όχι μόνον να είναι αυτή που είναι αλλά και να φαίνεται τέτοια”, μου είπε. Αναρωτιόμουν πού το είχε μάθει αυτό, ίσα που είχε τελειώσει το Δημοτικό η προσφυγοπούλα. Προς τι εξάλλου ο παραλληλισμός; Χάθηκα σ’ άλλες σκέψεις και βρέθηκα να προχωρώ ατημέλητος λίγο πιο πέρα κι εκείνη δίπλα μου με παπούτσια αθλητικά, πλατύ βελούδο παντελόνι κι ένα ωραίο παλτό μαβί, μ’ όλα της τα κοσμήματα – βραχιόλια, δαχτυλίδια, αλυσίδες, σκουλαρίκια – φορεμένα – γριούλα πια –, κρατούσε κι ένα μπαστουνάκι εβένινο με ασημιά λαβή. “Φτάσαμε”, μου ‘πε χαρούμενη, “ως εδώ ήταν”. Είχε σηκώσει το χέρι να με φτάσει, το πρόσωπό της με κοιτούσε τώρα από χαμηλά, μικρούλα αυτή, εγώ είχα μεγαλώσει, ανάδινε μια γλύκα απίστευτη η στιγμή μα κράταγε πολύ, μια αμηχανία σερνόταν, μια χαρμολύπη σε κίνηση αργή, μπροστά μας η πλατεία γεμάτη κόσμο να μας παρασέρνει, μπλέξαμε μέσ’ στο πλήθος, στη βουή, άγνωστοι άνθρωποι, ακατανόητα λόγια, θόρυβοι, φασαρία, έψαχνα να τη δω, χαμένη, τη φώναζα, δεν έβγαινε φωνή, κι όμως την ένιωθα ακόμα κάπου εκεί να γυροφέρνει αόρατη, τα δάχτυλά της στοργικά μού χάιδευαν την πλάτη, τον αυχένα, το κεφάλι, κι είχα στα μάτια μου, σαν θαύμα, τη μορφή της να χαμογελάει ανέφελη, τεκμήριο αθανασίας της αγάπης, των τόπων, των στιγμών που ζήσαμε μαζί, εικόνα ανεξίτηλη, όλη μας η ζωή.

Έκκληση για τερματισμό όλων των συγκρούσεων σε Γάζα, Ουκρανία αλλά και στα σύνορα Ινδίας και Πακιστάν απηύθυνε ο νεοεκλεγείς Πάπας Λέων ΙΔ’ από το μπαλκόνι του Αποστολικού Παλατιού στο Βατικανό, στην πρώτη του κυριακάτικη ομιλία προς τους πιστούς.

Ο Πάπας εμφανίστηκε στο μπαλκόνι και απευθυνόμενος στο συγκεντρωμένο πλήθος στην πλατεία του Αγίου Πέτρου και σε αμέτρητους άλλους πιστούς σε όλο τον κόσμο επανέλαβε την κραυγή για ειρήνη του προκατόχου του, Πάπα Φραγκίσκου.

«Στο σημερινό δραματικό πλαίσιο ενός τρίτου παγκόσμιου πολέμου που διεξάγεται τμηματικά… απευθύνω κι εγώ έκκληση στους ισχυρούς του κόσμου επαναλαμβάνοντας αυτά τα πάντα επίκαιρα λόγια: ποτέ ξανά πόλεμος!» είπε.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

«Προσεύχομαι στον Θεό για να χαρίσει στον κόσμο το θαύμα της ειρήνης»

Πλήθος πιστών έχει συγκεντρωθεί στην πλατεία του Αγίου Πέτρου για το πρώτο κυριακάτικο μήνυμα του Πάπα Λέοντος ΙΔ’

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Όπως αναφέρει το δημοσίευμα του Vatican News, ο νέος ποντίφικας υπενθύμισε παράλληλα την τεράστια τραγωδία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος έληξε πριν από 80 χρόνια, στις 8 Μαΐου, αφού προκάλεσε 60 εκατομμύρια θανάτους.

«Κουβαλάω στην καρδιά μου τα βάσανα των Ουκρανών»

Στη συνέχεια ο Πάπας στράφηκε στους σύγχρονους πολέμους που μαστίζουν τον κόσμο σήμερα, κάνοντας ειδική αναφορά τόσο στην Ουκρανία και τη Γάζα όσο και στις πιο πρόσφατες συγκρούσεις μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

«Κουβαλάω στην καρδιά μου τα βάσανα του αγαπημένου ουκρανικού λαού» τόνισε προτρέποντας να καταβληθεί «κάθε προσπάθεια για την επίτευξη μιας αληθινής, δίκαιης και διαρκούς ειρήνης το συντομότερο δυνατό».

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

«Είθε όλοι οι φυλακισμένοι να απελευθερωθούν και τα παιδιά να επιστρέψουν στις οικογένειές τους», πρόσθεσε.

«Πονάω βαθιά για αυτό που συμβαίνει στη Γάζα»

Στη συνέχεια μίλησε για τη συνεχιζόμενη ανθρωπιστική καταστροφή στη Λωρίδα της Γάζας. «Πονάω βαθιά για αυτό που συμβαίνει. Ας σταματήσουν αμέσως οι μάχες, ας παρασχεθεί ανθρωπιστική βοήθεια στον εξαντλημένο άμαχο πληθυσμό και ας απελευθερωθούν όλοι οι όμηροι» σημείωσε.

Τέλος, αφού χαιρέτισε την πρόσφατη ανακοίνωση της κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν εξέφρασε την ελπίδα ότι μέσω των επικείμενων διαπραγματεύσεων μπορεί σύντομα να επιτευχθεί μια διαρκής συμφωνία.

Ο Πάπας Λέων ο ΙΔ΄ – που εξελέγη στις 8 Μαΐου – ευχήθηκε χρόνια πολλά σε όλες τις μητέρες για τη σημερινή γιορτή ενώ είπε ότι προσεύχεται στον Θεό για να χαρίσει στον κόσμο «το θαύμα της ειρήνης».

Οι σχέσεις μεταξύ της Ινδίας με του Πακιστάν «μυρίζουν μπαρούτι» από την εποχή της ανεξαρτησίας τους από τη Βρετανική Αυτοκρατορία, στα μέσα του 20ού αιώνα. Μετρούν ήδη τέσσερις πολύνεκρους πολέμους και αναρίθμητα «θερμά επεισόδια», συχνά με επίκεντρο – όπως και τώρα – τη διαφιλονικούμενη περιοχή του Κασμίρ.

Από το βράδυ της περασμένης Τρίτης οι δύο πυρηνικές δυνάμεις βρίσκονται και πάλι στα πρόθυρα ενός καταστροφικού πολέμου, σημαίνοντας συναγερμό σε όλο τον πλανήτη. Η κλιμακούμενη αντιπαράθεση περιλαμβάνει αιματηρά πυραυλικά πλήγματα του Νέου Δελχί κατά «στρατοπέδων τρομοκρατών» σε πακιστανικά εδάφη, καταρρίψεις ινδικών αεροσκαφών από το Ισλαμαμπάντ, επιθέσεις με drones, διασυνοριακές ανταλλαγές πυρών, ακόμη και εργαλειοποίηση των υδάτινων πόρων ως νέο «όπλο» από την Ινδία και τον ινδουιστή εθνικιστή πρωθυπουργό της, Ναρέντρα Μόντι.

Δεδομένων των τελευταίων έξωθεν παρεμβάσεων προς αποφυγή μιας ανεξέλεγκτης σύρραξης, η προσδοκία είναι ότι και αυτή η κρίση – όπως και οι τρεις προηγούμενες μεταξύ των δύο χωρών – τελικά θα αποκλιμακωθεί. «Με λίγη τύχη, η τελευταία έξαρση της βίας θα ακολουθήσει το γνώριμο μοτίβο», γράφει το «Economist», «αλλά αργά ή γρήγορα αυτή η τύχη θα τελειώσει».

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Η νέα κλιμάκωση έχει ως φόντο ευρύτερες γεωπολιτικές ανακατατάξεις, που υπερβαίνουν τον περιφερειακό της χαρακτήρα. Θρυαλλίδα ήταν μια αιματηρή επίθεση ενόπλων κατά ινδουιστών τουριστών στο ινδικού ελέγχου τμήμα του Κασμίρ, ενόσω ο αμερικανός αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς πραγματοποιούσε την πρώτη επίσημη επίσκεψή του στο Νέο Δελχί.

Εγινε εν μέσω του εμπορικού πολέμου που έχει κηρύξει – πρωτίστως κατά της Κίνας – ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, καθώς και των προωθούμενων σχεδίων για τον Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης (IMEC). Ενα ανταγωνιστικό σχέδιο στην κινεζική Πρωτοβουλία «Μια Ζώνη, Ενας Δρόμος».

Πλέον το Πακιστάν έχει στραφεί στην Κίνα, βασικό προμηθευτή του σε οπλικά συστήματα – όπως και η Τουρκία – αλλά και επενδυτή σε στρατηγικά έργα υποδομής, όπως ο Οικονομικός Διάδρομος CPEC, κομβικός στην Πρωτοβουλία «Μια Ζώνη, Ενας Δρόμος». Αν και το Πεκίνο κάλεσε το Πακιστάν και την Ινδία σε αυτοσυγκράτηση, δεν παρέλειψε να εκφράσει «πλήρη κατανόηση για τις νόμιμες ανησυχίες ασφαλείας» του Ισλαμαμπάντ, χαρακτηρίζοντάς το «διαχρονικό στρατηγικό εταίρο». Ανάλογη ήταν και η στάση του τούρκου προέδρου Ερντογάν, που αντιτίθεται στα σχέδια για τον IMEC και τώρα δηλώνει – όπως και στο Ουκρανικό – πρόθυμος μεσολαβητής για την εκτόνωση της κρίσης.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Αλλά αυτή δεν ήρθε από το πουθενά. Συμβαίνει σε μια περίοδο «που ο πόλεμος έχει αρχίσει να θεωρείται όλο και πιο φυσιολογικό φαινόμενο σε διεθνές επίπεδο», σχολιάζει η «Guardian», «ενώ τα όρια του διεθνούς διπλωματικού συστήματος έχουν εξασθενήσει». Συμβαίνει για τέταρτο χρόνο στην Ουκρανία και 19ο μήνα στη Λωρίδα της Γάζας, και δη στην εποχή Τραμπ 2.0. «Είναι μια νέα πραγματικότητα», λέει ο Σαμίρ Πούρι της δεξαμενής σκέψης Chatham House, «που έχει διευρύνει τη σφαίρα της φαντασίας “γερακιών” σε θερμά σημεία σε όλο τον πλανήτη».

Μια οικογενειακή τραγωδία εκτυλίχθηκε το πρωί της Κυριακής στη Νέα Σμύρνη όταν ένας πατέρας μαχαίρωσε μέχρι θανάτου τον γιο, ύστερα από καυγά.

Οι δύο άνδρες φέρονται να καυγάδισαν, με τον πατέρα να μαχαιρώνει τον 45χρονο γιο του στον λαιμό.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι την Αστυνομία ειδοποίησε ο αδερφός του θύματος, ο οποίος είπε ότι ο 71χρονος σκότωσε τον γιο του.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Η Αστυνομία που έφτασε στο σημείο εντόπισε τον 45χρονο σε μια λίμνη αίματος. Ο 71χρονος πατέρας του συνελήφθη.

Οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν πως ο 45χρονος αντιμετώπιζε προβλήματα με ναρκωτικά και μικροκλοπές.

Την ίδια ώρα, άλλες πληροφορίες αναφέρουν πως η μητέρα του, η οποία είναι ανώτατη δικαστική υπάλληλος, έφτασε στο διαμέρισμα λίγο μετά το φονικό.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); «Ακούσαμε βοήθεια»

Μιλώντας στο MEGA γείτονας της οικογένειας, περιέγραψε όλα όσα συνέβησαν.

«Ακούσαμε βοήθεια και τέτοια, κάλεσα την Αστυνομία, συνέχεια πέταγε κάτι από τα μπαλκόνια, φώναζε, χτύπαγε τις πόρτες πάντα… Είχε σπάσει την πόρτα, πολύ καιρό δεν μπορούσαμε να κλειδώσουμε την πόρτα στη είσοδο της πολυκατοικίας. Το παιδί φώναζε βοήθεια. Έμενε δίπλα ο πατέρας του. Από το μπαλκόνι βλέπω ότι περιμένει η Αστυνομία, το ασθενοφόρο έφυγε και πήρανε το παιδί αλλά τον πατέρα τον πήραν με χειροπέδες. Όταν φώναξε βοήθεια βγήκα στο μπαλκόνι, είδα ότι κάποιος πέταξε το μαχαίρι αλλά δεν ξέρω ποιος».

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Κάτοικος της περιοχής περιέγραψε στο orange press πως μετά το φονικό ο 71χρονος παιδοκτόνος φώναζε: «Τι έκανα; Τι έκανα;».

«Πήγα στη μητέρα μου για να της ευχηθώ και της είπε ότι λένε ότι ένας πατέρας σκότωσε τον γιο. Και μου λέει “ήμουν στο μπαλκόνι και άκουσα τις φωνές, γι’ αυτό λες;”. Και της λέω μάλλον αυτό είναι, μου είπε κι ένας φίλος ότι ήταν ναρκομανής και τον έφτασε στα όριά του και δυστυχώς έκανε αυτό το πράγμα. Απλώς άκουσε τον πατέρα να φωνάζει “τι έκανα, τι έκανα, τι έκανα!”. Μάλλον ήθελε να τον φοβερίσει και λένε με το μαχαίρι. Μπορεί να του την έδωσε σε κάποιο σημείο που ήταν μοιραίο, κρίμα, κρίμα…» δήλωσε ένας εκ των γειτόνων.

Μια άλλη γειτόνισσα υπογράμμισε ότι «την οικογένεια την ξέρουμε πολύ καλά, περισσότερο το παιδί μου. Ο γιος μου έκανε παρέα με τα παιδιά αυτά, παίζανε μπάλα. Ακούσαμε αρχικά ότι ο μπαμπάς σκοτώθηκε. Μετά μάθαμε ότι ήταν ο μεγάλος ο γιος του κυρίου, ο Παναγιώτης. Ακούγαμε κάποιες φωνές αλλά δεν ξέραμε αν ήταν κάτι συγκεκριμένο. Μπορεί να ήταν κάτι πολύ προσωπικό και να μην έβγαινε έξω από το σπίτι. Γι’ αυτό έχουμε πάθει όλοι σοκ. Σήμερα ακούσαμε φασαρίες πολλές. Σήμερα ακούσαμε να φωνάζει κάποια φωνή “δεν μπορώ, δεν μπορώ, αχ, βοήθεια” και υποθέσαμε ότι ήταν κάποιος ασθενής που υπέφερε από το νόσημα που είχε. Λυπάμαι πολύ».

Ερωτηθείσα αν αντιμετώπιζε προβλήματα με ουσίες είπε ότι «εικασίες μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε, όμως δεν το γνωρίζουμε».

Στη Ρώμη μεταβαίνει τη Δευτέρα 12 Μαΐου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης όπου θα συναντηθεί με την Πρωθυπουργό της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι. Στη συνέχεια θα συνεδριάσει το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας-Ιταλίας.

Κυβερνητικές πηγές σχολιάζουν πως Ελλάδα και Ιταλία είναι δύο χώρες-μέλη της ΕΕ με λόγο και ρόλο στο τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για όλες τις μεγάλες ευρωπαϊκές προκλήσεις της επόμενης περιόδου, όπως η ανταγωνιστικότητα, η άμυνα και η ασφάλεια της ΕΕ, το μεταναστευτικό, ζητήματα που αναμένεται να συζητηθούν στη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τη Giorgia Meloni.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, Ελλάδα και Ιταλία είναι χώρες πρώτης γραμμής στο μεταναστευτικό, που επανειλημμένα έχουν υπογραμμίσει την ευρωπαϊκή διάσταση του ζητήματος, την ανάγκη φύλαξης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, την ανάγκη συνεργασίας με τρίτες χώρες και την ενίσχυση των επιστροφών, καθώς και την ισορροπία ανάμεσα στην ευθύνη και την αλληλεγγύη.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); Ο σιδηρόδρομος στο  επίκεντρο

Σύμφωνα με πληροφορίες στην ατζέντα και στο επίκεντρο των συζητήσεων αναμένεται να βρεθεί και το κρίσιμο ζήτημα των υποδομών, όπως ο σιδηρόδρομος και η δυνατότητα επαναδιαπραγμάτευσης με την Hellenic Train. Να σημειωθεί ότι η συνάντηση ήταν να πραγματοποιηθεί τον Φεβρουάριο -η οποία τότε αναβλήθηκε – σε μια περίοδο κατά την οποία κυριαρχούσε στην επικαιρότητα η συζήτηση για το δυστύχημα στα Τέμπη, με αιχμή το περιεχόμενο της εμπορικής αμαξοστοιχίας.

Οι δύο ηγέτες θα συζητήσουν και άλλα θέματα αιχμής της ευρωπαϊκής ατζέντας, όπως η ασφάλεια και η άμυνα της ΕΕ, η διμερής συνεργασία στον τομέα της άμυνας, αλλά και η συνεργασία της ΕΕ με τρίτες χώρες στην ασφάλεια και την άμυνα. Θέση της Αθήνας είναι ότι αυτή πρέπει να βασίζεται σε κοινές αρχές και αξίες και να υπηρετεί την στρατηγική αυτονομία της ΕΕ, να μην δημιουργεί δηλαδή νέες εξαρτήσεις.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Όπως τονίζεται από την κυβέρνηση, Ελλάδα και Ιταλία αποτελούν πυλώνες σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και στην ευρύτερη περιοχή και αντιμετωπίζουν λόγω κοινής γεωγραφικής και γεωπολιτικής πραγματικότητας, κοινές προκλήσεις, από την Ανατολική Μεσόγειο, μέχρι τη Λιβύη και τη Συρία, προκλήσεις που αναμένεται να βρεθούν στην ατζέντα της συνάντησης του Πρωθυπουργού με την Ιταλίδα ομόλογό του.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); Πολλές προοπτικές συνεργασίας

Σε ό,τι αφορά το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, απ’ όπου αναμένεται να προκύψει σειρά συμφωνιών, η ατζέντα είναι ευρεία και οι προοπτικές συνεργασίας πολλές.

Ο Πρωθυπουργός θα συνοδεύεται από τους υπουργούς Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη, Άμυνας Νίκο Δένδια, Προστασίας του Πολίτη Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, Ανάπτυξης Τάκη Θεοδωρικάκο, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κώστα Τσιάρα, Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρη Παπαστεργίου, Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Γιάννη Κεφαλογιάννη, καθώς και τον αναπληρωτή υπουργό Μεταφορών Κωνσταντίνο Κυρανάκη και τον υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νίκο Τσάφο.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη συνεργασία στο εμπόριο και στις επενδύσεις, στην ενέργεια και ιδιαίτερα στην προοπτική ενίσχυσης της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Ιταλίας, στη συνδεσιμότητα, καθώς Ελλάδα και Ιταλία μπορούν να αποτελέσουν γέφυρες της Ευρώπης με τη Βόρεια Αφρική, καθώς και στις μεταφορές.

Σημειώνεται ότι το τελευταίο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας των δύο χωρών πραγματοποιήθηκε το 2017 στην Κέρκυρα, ενώ η κα Meloni είχε επισκεφθεί την Αθήνα και είχε συναντηθεί με τον Κυριάκο Μητσοτάκη τον Αύγουστο του 2023.

Μία σταγόνα είναι αρκετή για να γεννηθούν. Στα σπλάχνα τους ακούστηκε για πρώτη φορά το κλάμα του Δία, του Ερμή και του Διονύσου, αλλά και του Χριστού. Εκεί βρήκαν καταφύγιο η Εχιδνα και η Λάμια της μυθολογίας, ο Πολύφημος της ομηρικής Οδύσσειας, ο Ευαγγελιστής Ιωάννης για να γράψει την Αποκάλυψη, νεράιδες και δράκοι της νεοελληνικής παράδοσης, αλλά και οι τραυματίες του Εμφυλίου.

Απομονωμένα και δυσπρόσιτα, μοναδικά καθώς κανένα δεν μοιάζει με το άλλο, ταυτισμένα με τον κίνδυνο και το μυστήριο, είναι άρρηκτα συνυφασμένα με τον άνθρωπο από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκε στη Γη.

Είναι τα σπήλαια, μάρτυρες της ανθρώπινης ιστορίας, αλλά και πύλες που μας συνδέουν με τις προαιώνιες ρίζες μας και την ίδια τη φύση. Περί τα 10.000 και πλέον είναι καταγεγραμμένα στη χώρα μας και χιλιάδες ανεξερεύνητα, εκ των οποίων περισσότερα από 2.000 διατηρούν ευδιάκριτα ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας σε ποικίλες περιόδους του παρελθόντος με τα 1.000 από αυτά να εντοπίζονται στη Βόρεια Ελλάδα. Τριάντα από την Ηπειρο, τη Θεσσαλία, τη Μακεδονία, τη Θράκη, τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου παρουσιάζονται τα περισσότερα για πρώτη φορά στο κοινό και τους ειδικούς μέσα από 296 αντικείμενα ή σύνολα αντικειμένων που συνθέτουν την έκθεση «Στη σπηλιά: Ιστορίες από το σκοτάδι στο φως» την οποία ετοιμάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και συνοδεύεται από πλούσιο δίγλωσσο (ελληνικά – αγγλικά) κατάλογο, ο οποίος κυκλοφορεί με τη φροντίδα των εκδόσεων Μέλισσα.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΗ. Τα πολλά και διαφορετικά πρόσωπα των σπηλαίων βρίσκονται στο επίκεντρο της πρώτης μεγάλης κλίμακας έκθεση που πραγματοποιείται στην Ελλάδα για την αρχαιολογία των σπηλαίων σε επιμέλεια της γενικής διευθύντριας Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Αναστασίας Γκαδόλου και του προϊσταμένου Γραφείου Βορείου Ελλάδος, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας, Φώτη Γεωργιάδη. Εκθεση που θα εξελιχθεί σε πέντε μεγάλες ενότητες και θα προσκαλέσει τους επισκέπτες να «καταδυθούν» μέσω μιας ράμπας στον κόσμο των σπηλαίων, ενώ οι διαδρομές στο μυστηριώδες, σκοτεινό και υγρό περιβάλλον τους συνεχίζεται σε ακόμη μεγαλύτερο βάθος μέσω της έκδοσης (υπό τους ίδιους επιμελητές), καθώς δεν περιορίζεται μόνο στο περιεχόμενο της έκθεσης, αλλά περιλαμβάνει άκρως ενδιαφέροντα επιστημονικά τεκμηριωμένα κείμενα με την υπογραφή 27 ειδικών επιστημόνων, ενώ οι αναλυτικές περιγραφές των εκθεμάτων είναι προσβάσιμες μέσω κώδικα ταχείας απόκρισης (qr code).

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Πρωταγωνιστικό ρόλο δεν θα μπορούσε να μην έχει το σπήλαιο Πετραλώνων Χαλκιδικής, που αποτελεί την πρωιμότερη αρχαιολογική θέση της χώρας μας και μια από τις αρχαιότερες και σημαντικότερες της Ευρώπης. Και μπορεί το εκμαγείο του ανθρώπινου κρανίου, που έχει βρεθεί στο εσωτερικό του και ανήκει σε άτομο 20 – 25 χρονών του είδους Homo heidelbergensis, πρόγονο του του Νεάντερταλ, με την ηλικία του κρανίου να προσδιορίζεται σε 300.000 χρόνια περίπου, να εντάσσεται στα κορυφαία εκθέματα. Εξίσου, όμως, ενδιαφέρον έχουν τα οστά από ρινόκερους, λεοπαρδάλεις και ύαινες που θα παρουσιαστούν και μαρτυρούν πως τα σπήλαια λειτουργούσαν ως κιβωτός για την άγρια πανίδα, της οποίας πλέον κατάλοιπο είναι μόνον οι νυχτερίδες. Οπως και το θραύσμα οστού από ζώο μέσου μεγέθους με ίχνη ανθρώπινης δαγκωματιάς που εντοπίσαμε στην έκδοση.

ΠΕΛΜΑΤΑ 140.000 ΕΤΩΝ. Ποιος δεν θα σταθεί όμως και στα παλαιότερα σε αρχαιότητα αποτυπώματα πελμάτων στην Ευρώπη ηλικίας 130.000 -140.000 ετών που βρέθηκαν στο σπήλαιο της Θεόπετρας στη Θεσσαλία, που θα υποδέχονται τους επισκέπτες; Αποδίδονται σε παιδιά και δεν αποκλείεται να μαρτυρούν την εμφάνιση του Σύγχρονου Ανθρώπου πολύ νωρίτερα από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη καθιστώντας το σπήλαιο τη μοναδική προϊστορική θέση του ελλαδικού χώρου με τόσο μεγάλη διάρκεια κατοίκησης (140.000 χρόνια πριν από σήμερα έως το 3300 / 3100 π.Χ..

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Μια στάση δικαιούται το Κλειδί, η μεγαλύτερη σε μέγεθος παλαιολιθική βραχοσκεπή της Ηπείρου. Η κύρια περίοδος χρήσης της προσδιορίζεται στο διάστημα από 16.000 έως 13.500 χρόνια πριν από σήμερα και συνδέεται άμεσα με την υποχώρηση των τελευταίων πάγων. Αξίζει να προσέξετε τη χάντρα από κυνόδοντα ερυθρού ελαφιού που βρέθηκε εκεί.

Εξίσου και ο Αγριομερνός στη Σάμο, μια μοναδική περίπτωση στο Νεολιθικό Αιγαίο καθώς χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά για λατρεία, πολύ πριν από τη Μινωική περίοδο κι αλλάζει τα δεδομένα σχετικά με τη χρήση των σπηλαίων στη νησιωτική και ηπειρωτική Ελλάδα κατά την προϊστορία. Ιδαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στο κρανίο γυναίκας που φέρει χαράγματα με κοφτερό αντικείμενο, αποκαλύπτοντας μια σπάνια περίπτωση τελετουργικής παρέμβασης σε ανθρώπινα οστά στον ελλαδικό χώρο.

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΣΕ ΞΥΛΟ. Σε ένα σπήλαιο σε υψόμετρο 1.000 μ. – γνωστό ως Πιτσά – και σε απόσταση 10 χλμ. από το Ξυλόκαστρο βρέθηκαν και τα μοναδικά και αρχαιότερα σωζόμενα παραδείγματα ζωγραφικής σε ξύλο (560 – 510 π.Χ.). Απεικονίζουν (στην έκθεση σε αντίγραφα) μια θυσιαστήρια πομπή και έναν χορό τοπικών θεοτήτων, μεταξύ άλλων.

Μια άλλη πτυχή των σπηλαίων που αναδεικνύεται στην έκδοση είναι τα σπήλαια στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας που χρησιμοποιήθηκαν από τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας ως αποθήκες τροφίμων ή όπλων και πυρομαχικών και κυρίως ως πρόχειρα καταφύγια και ενίοτε ως οργανωμένα νοσοκομεία για την περίθαλψη των αρρώστων και των τραυματιών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Σπηλιάς του Κόκκαλη, στο Βροντερό, στην περιοχή των Πρεσπών, που αποτέλεσε τεχνικό επίτευγμα και ολοκληρώθηκε σε έναν μήνα. Διέθετε τέσσερις αίθουσες σε τρία επίπεδα συνολικού εμβαδού 200 τ.μ.

Στο σκοτεινό γραφείο του Κρεμλίνου με τα εκμαγεία του Λένιν και του Μαρξ, ο «ατσαλένιος» με τη στρατιωτική στολή έχει μόλις τελειώσει την κλειστή μυστική σύσκεψη. Το θέμα είναι δύσκολο, μα ο Ιωσήφ Βισαριόνοβιτς Τσουγκασβίλι ή Στάλιν το έχει ιεραρχικά ψηλά. «Πρέπει να επιβεβαιώσουμε πως ο Χίτλερ είναι νεκρός. Μαζί με τη μεγάλη μας νίκη, νίκη κατά του Φασισμού και Ναζισμού θα είναι το παγκόσμιο τρόπαιο της μεγάλης μας πατρίδας», λέει χαμηλόφωνα στον σύντροφο υπουργό Μολότοφ πριν φορέσει τη γούνινη κάπα και βγει στην ταράτσα του Μαυσωλείου του Λένιν. Σε λίγο οι Ροκοσόφσκι και Ζούκοφ θα δώσουν το σήμα έναρξης του μεγάλου τελετουργικού για την 8η Μάη, μέρα της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών. Αυτά βέβαια ογδόντα χρόνια πριν.

Σήμερα ο Στάλιν, σαν σκιά ξεγλιστρά πάνω από την παγωμένη Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας. Παρατηρεί την εντυπωσιακή παράταξη του ρωσικού στρατού. Είναι ακόμη όλοι ακίνητοι πριν δοθεί το παράγγελμα. Στο κέντρο της Πλατείας, σε ειδική εξέδρα ο κοντός ξανθός με τα ακίνητα μάτια συγκεντρώνει όλα τα βλέμματα. Δίπλα του μια αντιπροσωπεία βουλευτών της Κάτω Δούμας, υπουργών του και στρατηγών. Σε απόσταση αναπνοής μια σειρά βετεράνων του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου που προσεγγίζουν τα εκατό βιολογικά χρόνια με δεκάδες παράσημα στις γούνες και τις στολές τους. Τους συνοδεύουν συγγενείς και νοσοκόμες. Πίσω τους μια αντιπροσωπεία της Βόρειας Κορέας. Δεκάδες στρατιώτες της εθελοντές συμμετέχουν στην εν εξελίξει ειδική επιχείρηση για την προστασία των ρωσόφωνων πληθυσμών στην Ουκρανία. Οι αφελείς και ιδιοτελείς Ευρωπαίοι τη λένε «ιμπεριαλιστική εισβολή» και τον Πούτιν «Πούτλερ». Οι σύμμαχοι, «νόμιμη άμυνα».

«Ο Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος ήταν η πιο τρανή και γενναία κορύφωση των αντιφασιστικών μετώπων του ’30 και το αποτέλεσμα της μεγάλης αυτοθυσίας του σοβιετικού λαού με τεράστιο αιματηρό κόστος κατά του Ναζισμού», σκέφτεται σχεδόν μεγαλόφωνα ο Ιωσήφ καθώς ίπταται πάνω από την ντυμένη με κόκκινες και ρώσικες σημαίες πλατεία της πρωτεύουσας. «Ηταν ακριβώς η απόδειξη πως δεν υφίσταται θεωρία των δύο άκρων αφού ο Φασισμός και ο Ναζισμός είναι το άκρο και η πιο ακραία εκδοχή του καπιταλισμού».

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Εχει μόλις σκρολάρει στο κόκκινο τάμπλετ και έχει δει την πρόσφατη κρίση στη Γερμανία που κόντευε να μην έχει καγκελάριο. Τη Μελόνι να αγκαλιάζεται με τον Ορμπαν σε σύνοδο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και έναν παράξενο τύπο με ξανθογκρί μαλλί από το προαύλιο του Λευκού Οίκου στην Ουάσιγκτον να εξαγγέλλει για πολλοστή φορά δασμούς. «Καλά, οι Αμερικάνοι το ξέραμε. Και το στοιχηματίζαμε με τον σύντροφο Λαβρέντι Μπέρια: Είναι ικανοί για τη μεγαλύτερη παρακμή, παρά το γεγονός πως είναι και οι πιο σοβαροί αντίπαλοι. Καπιταλισμός γαρ. Ενα τέρας με πολλά πρόσωπα. Οι Ευρωπαίοι όμως; Κάναμε τέτοιες θυσίες σαν λαός για να τους κυβερνά η Κάγια Κάλας και η Ούρσουλα;».

Ο Ιωσήφ ήπιε μια γουλιά βότκα από το σιδερένιο φλασκί και προσγειώθηκε δίπλα στον Πούτιν. Αόρατος όπως είναι μπορεί να ακούσει, να δει τα πάντα. Ακριβώς δίπλα στον ρώσο ηγέτη, κάθεται ο Λαβρόφ. Απαντά χαμηλόφωνα στο κινητό του: «Χωρίς την Κριμαία, μίστερ Ρούμπιο, δεν υπάρχει συμφωνία. Πείτε το εσείς στον Ζελένσκι. Εμείς το έχουμε ξεκαθαρίσει σε όλους τους τόνους». Τσιμπήθηκε ο Ιωσήφ για να δει αν δεν βλέπει όνειρο. «Ποια Ουκρανία; Δεν είναι μέρος και κράτος ισότιμο της μεγάλης μας ΕΣΣΔ; Και τι σόι πόλεμος είναι αυτός; Πατριωτικός; Ιμπεριαλιστικός; Υπάρχουν δίκαιοι και άδικοι πόλεμοι. Και κάθε σοσιαλιστική χώρα έχει το δικαίωμα της αυτοάμυνας απέναντι στα ιμπεριαλιστικά σκυλιά». Ο ύμνος της ΕΣΣΔ και της Διεθνούς έδωσαν το εναρκτήριο λάκτισμα για να αρχίσει η μεγάλη παρέλαση. «Ορίστε, ακόμη Σοσιαλισμό έχουμε. Και άρα ο κοντός ηγέτης είναι ο αντίστοιχος ΓΓ του Κόμματος και Πρόεδρος της χώρας», σκέφτηκε. «Γαίες. Θέλουμε και εμείς σπάνιες γαίες. Και μέρος της ανασυγκρότησης της Ουκρανίας», έγραφε τώρα ο Λαβρόφ στο μήνυμα του κινητού του προς άγνωστο αποστολέα.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Ο Κινέζος δίπλα στον Βλαδίμηρο είχε άλλον γκαϊλέ: «Εδώ Πρόεδρος Σι. Μην κουνηθεί η Ταϊβάν θα διατάξω “Ηλία, ρίχ’ το”». Ποια Κίνα και πoια Ταϊβάν. «Εμείς τα είχαμε καλά με τον Πρόεδρο Μάο αλλά ως εκεί. Εξάλλου πιστοί στον μαρξισμό και λενινισμό, δεν παρεκκλίναμε πόντο από τα ιδανικά της οικοδόμησης του Σοσιαλισμού. Ο Μάο ήταν άλλο τρένο. Σεβαστός, μα είχε άλλες επεξεργασίες. Να μου πεις και άλλη χώρα. Αχανής. Πώς το έλεγε εκείνος ο έλληνας ηθοποιός – ο φίλος του Καραμανλή; “Ενα δισεκατομμύριο μανδαρίνοι”. Αυτό», μονολόγησε ο Στάλιν προσπαθώντας να ξεμπερδέψει τα σύγχρονα γεωπολιτικά της 9ης Μάη του 2025, συγκρίνοντάς τα με εκείνα της 9ης Μάη του 1945. «Τότε είχαμε σχεδόν αμέσως από την επόμενη ημέρα έναν Ψυχρό Πόλεμο. Η Δύση ήταν μία. Μα κι εμείς είχαμε συμμάχους. Φτιάξαμε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Ενισχύσαμε τα Κομμουνιστικά Κόμματα όπου γης (περίπου). Οργανώσαμε αποστολή στο Διάστημα με τη Λάικα το 1957 (είχα ήδη πεθάνει τέσσερα χρόνια). Η εποχή μου ήταν έντονη, σκληρή βάρβαρη, μα ιδεολογική. Η ισορροπία που φτιάξαμε με τους Αμερικάνους ήταν λεπτή, μα ήταν ισορροπία. Φτάσαμε κοντά να πατηθούν πυρηνικά, μα δεν το κάναμε. Τώρα;». Ο Ιωσήφ έκρυψε το φλασκί στη μέσα τσέπη του χοντρού παλτού. Ανελήφθη στον παγωμένο ουρανό. «Ούρα!».

Η κατασκευή εξοπλισμού μέσα στην Ουκρανία με τη χρηματοδότηση ευρωπαϊκών χωρών είναι η νέα κατεύθυνση στην οποία προσανατολίζονται και το Κίεβο και οι επικεφαλής των ευρωπαϊκών κρατών, επισημαίνουν πηγές στην ουκρανική πρωτεύουσα. Αυτό λύνει παράλληλα πολλά θέματα αλλά και βάζει την Ουκρανία πιο ενεργά στον χάρτη της ευρωπαϊκής ασφάλειας, όπου αυτή η χώρα θα προσφέρει σημαντικά, στα επόμενα χρόνια που αναμένεται να είναι πολύ κρίσιμα.

Τα όπλα που παρέχουν οι ευρωπαϊκές χώρες έρχονται στην Ουκρανία με καθυστέρηση εξαιτίας γραφειοκρατίας και μεταφοράς. Παράλληλα, δεν είναι απολύτως βέβαιο ότι τα όπλα θα μπορούν να περνούν στην Ουκρανία με την ίδια ευκολία αν ο πόλεμος διαρκέσει για μήνες ή και για χρόνια, εξαιτίας της πολιτικής κατάστασης στις γειτονικές με την Ουκρανία χώρες. Για παράδειγμα, στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Ρουμανία προηγείται ο φιλορώσος υποψήφιος, που έχει ταχθεί ανοιχτά κατά της στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία.

Στην Πολωνία, γείτονα της Ουκρανίας και σημαντικότερο κόμβο μεταφοράς βοήθειας προς την Ουκρανία, καταγράφεται ήδη υβριδικός πόλεμος εκ μέρους της Ρωσίας με στόχο τις μελλοντικές εκλογές στη χώρα, όπως κατήγγειλε πριν από λίγες μέρες ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής της Πολωνίας Κριστόφ Γκαβκόφσκι. Προφανώς αυτός ο πόλεμος έχει ως βασικότερο στόχο τη διακοπή μεταφοράς της ουκρανικής βοήθειας.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Εκτός από τα θέματα μεταφοράς και γραφειοκρατίας, η κατασκευή όπλων εντός της Ουκρανίας θεωρείται αρκετά πιο φτηνή, ενώ σημαντικός παράγοντας θεωρείται το γεγονός ότι όλα τα όπλα που βρίσκονται στην Ουκρανία δοκιμάζονται αμέσως σε πραγματικές συνθήκες μάχης. Οταν πρόκειται για όπλα που κατασκευάζονται στην Ουκρανία, η εμπειρία της χρήσης τους εντάσσεται αμέσως στην παραγωγή, διορθώνονται προβλήματα, γίνονται βελτιώσεις, λαμβάνονται υπόψη οι αλλαγές στην τεχνολογία και στις τακτικές μάχες του αντιπάλου.

Μια τέτοια αλλαγή πάνω στην οποία δουλεύουν πυρετωδώς οι Ουκρανοί το τελευταίο διάστημα είναι τα drones που κατευθύνονται από οπτική ίνα και όχι μέσω κεραίας. Πρόκειται ουσιαστικά για drones που «σέρνουν» πίσω τους ένα λεπτό καλώδιο. Αυτό δημιουργεί τεράστιους περιορισμούς, όπως η απόσταση και τα πιθανά εμπόδια κατά την πορεία του drone (δέντρα, καλώδια κ.ά.), αλλά δίνει και ένα τεράστιο συγκριτικό πλεονέκτημα: είναι εντελώς απρόσβλητα από κάθε είδους παρεμβολή και διαθέσιμο αντι-drone μέσο.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Σε συνθήκες μάχης του πεζικού αυτό το πλεονέκτημα υπερκαλύπτει όλα τα μειονεκτήματα που έχει. Είναι το μόνο είδος drone στο οποίο οι Ρώσοι σημαντικά υπερέχουν από τους Ουκρανούς. «Εδώ και περίπου ένα εξάμηνο οι Ρώσοι έχουν βγει πολύ μπροστά στο θέμα της οπτικής ίνας. Την αγοράζουν μαζικά από την Κίνα. Είναι πλέον μύθος αυτό που λένε, ότι κάνει μόνο για πολύ κοντινή απόσταση. Εξαιτίας του μικρού βάρους της οπτικής ίνας μπορεί το drone να φτάσει μακριά. Πρόσφατα είχαμε χτύπημα με τέτοιο drone στην Κοσταντίνιβκα, μέχρι την οποία εκτιμάται ότι διήνυσε απόσταση 15 χιλιομέτρων. Εκτός από το ότι δεν τα πιάνουν τα συστήματα αντι-drone, ο όγκος και η ποιότητα της πληροφορίας που μεταφέρουν είναι μεγαλύτερα. Οι Ουκρανοί κάνουν προσπάθειες να βάλουν μπροστά την παραγωγή δικής τους οπτικής ίνας, αλλά μέχρι στιγμής υστερούν σημαντικά σε ποιότητα. Ωστόσο, υπάρχει πρόοδος και από δικής μας μεριάς», περιγράφει στα «ΝΕΑ» ουκρανός στρατιωτικός – εκπαιδευτής πιλότων στρατιωτικών drones.

«Σήμερα γιορτάζουμε και τιμούμε την ανιδιοτελή και χωρίς όρια αγάπη, τη φροντίδα που μας δίνει φτερά και τη δύναμη που μόνο μια μητέρα μπορεί να προσφέρει. Σήμερα γιορτάζουμε την πρώτη και την πιο ζεστή αγκαλιά της ζωής μας», τονίζει σε μήνυμά του για τη γιορτή της μητέρας ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτης Φάμελλος και εύχεται «χρόνια πολλά σε όλες τις μαμάδες του κόσμου!».

Φάμελλος: Συζήτηση για το τι σημαίνει να είσαι μητέρα σήμερα

Ο Σωκράτης Φάμελλος, συζητά «τι σημαίνει να είσαι μητέρα σήμερα;», με τις Πόπη Τσαπανίδου, βουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Δώρα Τσαμπάζη, δημοσιογράφο, podcaster, και Κατερίνα Νικολαΐδου, πρώην πρωταθλήτρια βόλεϊ, ιδιωτική υπάλληλο, σχετικά με τις προκλήσεις, τις δυσκολίες, αλλά και τις ανεπανάληπτες στιγμές της μητρότητας.

Αλλά και ο Συμεών ο Στυλίτης, ο οποίος έζησε επί 37 χρόνια όρθιος πάνω στην κορυφή ενός στύλου, θα πρέπει λογικά να ήταν ευτυχισμένος – αλλιώς θα έκανε κάτι άλλο. Μήπως όμως η ευτυχία του αυτή θα κλονιζόταν αν μάθαινε ότι ένας άλλος άγιος είχε περάσει ακόμη περισσότερο χρόνο σε έναν ακόμη πιο λεπτό στύλο; Ετσι πάνε αυτά. Οποιος επιθυμεί τη δόξα μπορεί να ζηλεύει τον Ναπολέοντα, ο οποίος ζήλευε τον Καίσαρα, ο οποίος ζήλευε τον Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος ζήλευε τον Ηρακλή, ο οποίος δεν υπήρξε καν.

Ο Μπέρτραντ Ράσελ θεωρούσε ότι το αντίδοτο στη ζήλια είναι ο θαυμασμός. Αν ο Αντόνιο Σαλιέρι θαύμαζε τον Μότσαρτ αντί να τον ζηλεύει, δεν θα ήταν απλώς λιγότερο δυστυχής, θα ήταν ενδεχομένως και καλύτερος μουσικός. Το ίδιο ισχύει και για τον Γοργία, ήρωα του βιβλίου «Ο ζηλόφθονος μουσικός» του Ντίνο Μπουτζάτι: αν οι οικείοι του τού είχαν μιλήσει εγκαίρως για μια μουσική διάνοια της εποχής του, αντί να του το κρύβουν φοβούμενοι την αντίδρασή του, ίσως όταν τελικά το έμαθε να μην το είχε πάρει τόσο κατάκαρδα. Για τον ισπανό συγγραφέα Χαβιέρ Θέρκας, που πραγματεύεται το ζήτημα στην El País, το μοναδικό αποτελεσματικό αντίδοτο κατά της ζήλιας, και άρα ή καλύτερη συνταγή για την ευτυχία, είναι η κατηγορηματική απόρριψη του ανταγωνισμού. Αλλά αυτό ομολογουμένως δεν είναι εύκολο στην εποχή μας. Ηδη από τα μέσα του περασμένου αιώνα, η ανάπτυξη της οικονομίας δεν οδήγησε μόνο στην οικοδόμηση πλούτου, αλλά και στον επαναπροσδιορισμό της επιθυμίας. Η καλή ζωή, που ως τότε ήταν αρμοδιότητα των φιλοσόφων, πέρασε στο πεδίο των αγορών. Ευτυχία σήμαινε πλέον ένας τέλειος κήπος, ένα αστραφτερό αυτοκίνητο, μια πλούσια κουζίνα. Ακόμη μεγαλύτερη ευτυχία σήμαινε ο κήπος, το αυτοκίνητο και η κουζίνα να είναι καλύτερα από του γείτονα.

Σχεδόν χωρίς να το παρατηρήσουμε, γράφει ο αμερικανός καθηγητής φιλοσοφίας Κουάμε Αντονι Απια στο αφιέρωμα που είχε την περασμένη Κυριακή το New York Times Magazine στην ευτυχία, γίναμε αυτά που αγοράζουμε. Αυτό εννοεί στην πραγματικότητα και ο Σάξον Ράτλιφ όταν, στην τελευταία σεζόν του White Lotus, λέει στον αδελφό του πως «ευτυχία είναι να παίρνεις αυτά που θέλεις στη ζωή: σεξ, λεφτά, ελευθερία, σεβασμό». Η αδελφή του πάλι, η Πάιπερ, βρίσκεται στο άλλο άκρο. Καθώς νιώθει ότι όλα στη ζωή είναι μάταια, και ότι αυτά που απασχολούν την οικογένειά της δεν απασχολούν την ίδια καθόλου, το ρίχνει στον βουδισμό.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Πού είναι λοιπόν κρυμμένη η ευτυχία, στο πολυτελές θέρετρο ή στο ασκητικό μοναστήρι; Για να τη γνωρίσεις πρέπει να αποκτήσεις όλα όσα θέλεις ή μήπως να θέλεις λιγότερα;

Ο Αριστοτέλης, θυμίζει ο Αντονι Απια, χρησιμοποιούσε τον όρο «ευδαιμονία» για να περιγράψει τον ύψιστο σκοπό της ανθρώπινης ζωής. Αυτή η ευδαιμονία όμως δεν βρισκόταν εντελώς υπό τον έλεγχο του ανθρώπου. Ηταν συνάρτηση «εξωτερικών αγαθών» όπως η υγεία, ο πλούτος, οι φίλοι και η τύχη. Και μπορούσε να εκπληρωθεί μόνο στην Πόλι: αναγκαία προϋπόθεση για την καλή ζωή ήταν μια καλά οργανωμένη Πόλις.

Τρεις αιώνες αργότερα, ο Σενέκας κατέβασε τον πήχη. Η καλή ζωή, είπε, απαιτεί απλώς την άσκηση πνευματικών και ηθικών αρετών όπως η σοφία, το θάρρος, η εγκράτεια και η δικαιοσύνη. Κλειδί για τη vita beata είναι η απλότητα. Ο ίδιος, βέβαια, είχε γίνει πλούσιος ως σύμβουλος του Νέρωνα.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Οταν η ευτυχία εντάχθηκε στην αγγλική γλώσσα, τον 15ο αιώνα, αναφερόταν περισσότερο σε κάτι που δέχεσαι παρά σε κάτι που πετυχαίνεις. Την εποχή του Διαφωτισμού, απέκτησε μια πιο κοσμική και οικουμενική διάσταση. Στα τέλη του 17ου αιώνα, ο Τζων Λοκ τη χαρακτήρισε απόλυτο φυσικό δικαίωμα, για να ακολουθήσει ο οικονομολόγος Αν-Ρομπέρ-Ζακ-Τιργκό που είπε το 1750 στη Σορβόννη ότι η φύση έδωσε σε όλη την ανθρωπότητα το δικαίωμα να είναι ευτυχισμένη. Είκοσι έξι χρόνια αργότερα, ο Τόμας Τζέφερσον και οι άλλοι πατέρες της αμερικανικής δημοκρατίας τόνιζαν στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας ότι ένα από τα αναφαίρετα δικαιώματα με τα οποία έχουν προικιστεί οι άνθρωποι από τον Δημιουργό τους είναι η επιδίωξη της ευτυχίας.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Πέρασαν δυόμισι αιώνες. Η ανάδυση της μαζικής παραγωγής και της οικονομίας της αγοράς συνέδεσαν την ευτυχία με την οικονομική ανάπτυξη. Κι έτσι φτάσαμε ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα να περιλαμβάνεται σήμερα στα εγχειρίδια καλοζωίας.

Μαργκαρέτα Μάγκνουσον (1934 – )

Ανάμεσα σε νέους

To New York Times Magazine ζήτησε από διάφορους διανοούμενους τη δική τους συνταγή για την ευτυχία. Η 90χρονη Μαργκαρέτα Μάγκνουσον, που έχει γράψει τη «Σουηδική Τέχνη για μια κεφάτη γήρανση», προτείνει στους ηλικιωμένους να βρίσκονται ανάμεσα σε νέους: να κάνουν ερωτήσεις, να ακούνε, να προσφέρουν φαγητό και – κυρίως – να μη μιλούν για τις πονεμένες τους αρθρώσεις. Ο Τζαμίλ Ζάκι, διευθυντής του Εργαστηρίου Κοινωνικής Νευροεπιστήμης του Στάνφορντ, αναδεικνύει την αξία του «θετικού κουτσομπολιού»: να διαδίδεις καλά πράγματα για κάποιον. H Σάρα Πρέσμαν, καθηγήτρια Ψυχολογικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, προτείνει να ακολουθείς στην καθημερινή σου ζωή μια μίνι εκδοχή των πραγμάτων που σου άρεσαν στις διακοπές: μεσημεριανή σιέστα, διάβασμα, οικογενειακά δείπνα. Και ο Μάικ Μασιμίνο, που γκρίνιαζε για τον καιρό μέχρι που πήγε στο Διάστημα, μας ενθαρρύνει να χαιρόμαστε τη βροχή που πέφτει στο πρόσωπό μας. Γιατί υπενθυμίζει ότι ο πλανήτης είναι ζωντανός.

Στη φετινή έκθεση του ΔΝΤ αναφέρεται ότι το ελληνικό πρόβλημα των μειώσεων στο εργατικό δυναμικό λόγω γήρανσης έγινε παγκόσμιο. Αντίδοτο είναι η εργασία ατόμων μεγαλύτερων των 50 ετών, ιδίως αν βελτιώνεται η υγεία τους. Ομως, εκτός από τους εργαζόμενους, αλλάζουν και οι δουλειές. Ακόμη και αν θα ήθελαν περισσότεροι να εργαστούν, θα βρίσκουν θέσεις εργασίας;

Ο ελέφαντας στο δωμάτιο είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ), που ήδη επηρεάζει την απασχόληση και θα την επηρεάζει περισσότερο στο μέλλον. Το αν είναι εμπόδιο για τα μεγαλύτερα άτομα και για ποια εξετάζεται ευθέως στην έκθεση.

Το στερεότυπο θέλει η σχέση τεχνολογίας και ηλικίας να είναι προβληματική. Αν είναι έτσι, υπάρχει κίνδυνος περιθωριοποίησης, μετάπτωσης σε ακατάλληλες δουλειές καθώς και πρόωρη έξοδος στη σύνταξη. Αυξάνονται αυτά με την επέλαση της Τεχνητής Νοημοσύνης;

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Η απάντηση αναλύεται σε δύο σκέλη: Πρώτον, πόσο αλλάζει η ΤΝ τα «αντικειμενικά» χαρακτηριστικά των θέσεων εργασίας; Αλλάζουν προς αρνητική κατεύθυνση για τους μεγαλύτερους εργαζόμενους και πόσο; Δεύτερον, με δεδομένα τα χαρακτηριστικά των θέσεων, από τι εξαρτάται η προσαρμογή των ατόμων που τις διεκδικούν;

Η αντικειμενική κατάσταση εξαρτάται από το κατά πόσο η νέα τεχνολογία υποκαθιστά την ανθρώπινη εργασία ή αν λειτουργεί συμπληρωματικά σε αυτή. Στην περίπτωση της υποκατάστασης, εκτοπίζονται οι εργαζόμενοι. Στην περίπτωση της συμπληρωματικότητας, η ΤΝ λειτουργεί ενισχυτικά, ως εργαλείο: Αυξάνοντας την παραγωγικότητα, κερδίζουν οι εργαζόμενοι και αυξάνονται οι μισθοί. Τέλος, υπάρχει και ένα περίπου 20% των θέσεων, όπως προσωπικές υπηρεσίες, όπου η ΤΝ δεν υπεισέρχεται. Οι οικονομολόγοι Acemoglu, Mühlbach και Scott εξετάζουν θέσεις εργασίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βραζιλία όπου υπάρχουν δεδομένα που επιτρέπουν λεπτομερή κατηγοριοποίηση.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Τα ευρήματά τους είναι άκρως ενδιαφέροντα: Θέσεις που απαιτούν τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι πιο εκτεθειμένες στην επιρροή της τεχνολογίας. Ομως, από αυτές 80% έχουν να κερδίσουν από την ΤΝ. Ακόμη καλύτερα, οι καλές δουλειές ικανοποιούν τις απαιτήσεις μεγαλύτερων εργαζομένων – είναι Age Friendly (φιλικές προς μεγαλύτερα άτομα): μικρότερη φυσική καταπόνηση, λιγότερα ατυχήματα, περιεχόμενο εργασίας που αξιοποιεί δεξιότητες επικοινωνίας και μέτριους ρυθμούς έντασης εργασίας. Η τάση μετατροπής των θέσεων εργασίας προς κατεύθυνση φιλική προς την ηλικία είναι ισχυρή εδώ και 30 χρόνια. Από το 1990 στις ΗΠΑ τα τρία τέταρτα των θέσεων εργασίας είναι πιο φιλικές για τους μεγαλύτερους. Εξελίξεις στην εξ αποστάσεως εργασία λειτουργούν ενισχυτικά. Αρα, το πρόβλημα ελύθη;

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Τα προβλήματα ανακύπτουν στο δεύτερο σκέλος: Αν και θεωρητικά θα έπρεπε να κερδίζουν οι ωριμότεροι εργαζόμενοι, το καταφέρνουν ελάχιστα. Τους προλαβαίνουν γυναίκες (ιδιαίτερα πιο μορφωμένες) και νέοι πτυχιούχοι. Οι κακές σχετικές επιδόσεις των μεγαλύτερων είναι χειρότερες εκεί όπου η ΤΝ ανταγωνίζεται εργαζόμενους: στη μεταποίηση και τις κατασκευές. Κρίσιμο θέμα η κινητικότητα: Αν χάσουν τη δουλειά τους, βρίσκουν άλλη πολύ δυσκολότερα. Εγκλωβίζονται σε «παλαιού τύπου δουλειές» και δεν επωφελούνται από «ανοίγματα». Αν και πνέει ούριος άνεμος, αυτός τους προσπερνά.

Το συμπέρασμα είναι: (α) Υπάρχουν ελκυστικές ευκαιρίες για ώριμα άτομα. (β) Οι ευκαιρίες μένουν στα αζήτητα: Παρεμβάλλονται στερεότυπα και αγκυλώσεις που τα εμποδίζουν να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες.

Το ατομικό κόστος των ηλικιακών στερεοτύπων είναι γνωστό: χαμηλότερες αποδοχές, αποκλεισμός από την απασχόληση, χαμηλότερες συντάξεις. Καθώς η γήρανση επεκτείνεται, το κόστος αυτό διαβρώνει την κοινωνία.

Ο Πλάτων Τήνιος είναι ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά

Η ελληνική οικονομία κατέγραψε εξόχως θετικές δημοσιονομικές επιδόσεις για το 2024 με πρωτογενές πλεόνασμα 4,8% του ΑΕΠ και συνολικό πλεόνασμα 1,3%. Η εφαρμογή των ψηφιακών μέτρων φορολογικής συμμόρφωσης μαζί με την ανάπτυξη της οικονομίας συνετέλεσαν καίρια σε αυτήν την επίδοση. Ταυτόχρονα το χρέος προς το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 10,3 ποσοστιαίες μονάδες στο 153,6% και από το 2025 το

χρέος Γενικής Κυβέρνησης θα μειώνεται και σε απόλυτο μέγεθος.

Η εκτίμησή μου είναι ότι τα αυξημένα φορολογικά έσοδα που προκύπτουν από την αποκάλυψη μίας αθέατης φορολογικής βάσης δεν είναι συγκυριακά και είναι αρκετά πιθανόν να αποκαλυφθούν και επιπλέον μέσα στο 2025.

Οι συγκεκριμένες επιδόσεις ανάγκασαν και τον πιο σκληρό από τους οίκους αξιολόγησης, τη Moody’s, να αναβαθμίσει το αξιόχρεο του ελληνικού Δημοσίου σε επενδυτική βαθμίδα κλείνοντας τον πρώτο κύκλο αναβαθμίσεων που ξεκίνησαν από το 2023. Αξίζει να σημειώσουμε ότι με τον υψηλότερο λόγο χρέους προς ΑΕΠ στην ευρωζώνη, οι συγκεκριμένες αναβαθμίσεις θα καθυστερούσαν σημαντικά αν η Ελλάδα δεν ακολουθούσε τον δρόμο μιας συνετής δημοσιονομικής πολιτικής που παράγει συστηματικά πλεονάσματα με ταυτόχρονη ανάπτυξη της οικονομίας.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Συγκρίνοντας είκοσι χώρες της ευρωζώνης παρατηρούμε ότι μεταξύ 2019 και 2024 σωρευτικά, η Ελλάδα ανήκει σε ένα κλειστό group χωρών (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Κύπρος, Ολλανδία) που συνδυάζουν ταυτόχρονα θετική ανάπτυξη του κατά κεφαλήν πραγματικού διαθεσίμου εισοδήματος με μείωση του δημοσίου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Τα υψηλά δημοσιονομικά πλεονάσματα ήταν η απόδειξη ότι η Ελλάδα άλλαξε σελίδα στα δημόσια οικονομικά και απαιτείται συνεχής προσήλωση στη δημοσιονομική σύνεση.

Οι αναβαθμίσεις συντελούν στη μείωση του κόστους χρηματοδότησης του ελληνικού Δημοσίου εξοικονομώντας τόκους που μπορούν να ανακατευθυνθούν σε δημόσιες επενδύσεις σε Υγεία και Παιδεία. Η Ελλάδα πλέον μπορεί να αναχρηματοδοτεί το χρέος της με κόστος χαμηλότερο από αυτό της Ιταλίας, σχεδόν πλησίον με αυτό της Γαλλίας και της Ισπανίας.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Η Ελλάδα με συνετή και σταθερή δημοσιονομική πολιτική απολαμβάνει «μέρισμα σταθερότητας» στις ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων που αντανακλάται και στην εμπιστοσύνη που δείχνουν οι διεθνείς επενδυτές στην ελληνική οικονομία.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί προς τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και τη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών είναι σημαντική. Υπάρχει ακόμη όμως παραοικονομία και μερική απόκρυψη εισοδημάτων. Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για το 2023 αποκαλύπτουν ότι υπάρχει μία σημαντική απόκλιση δηλωθέντων εισοδημάτων φυσικών προσώπων (110 δισ. ευρώ) και τελικής καταναλωτικής δαπάνης νοικοκυριών (151,7 δισ. ευρώ). Η απόκλιση ανέρχεται σε 41,7 δισ. ευρώ και δεν εξηγείται από τις καταθέσεις των νοικοκυριών στο τραπεζικό σύστημα καθώς αυτές για το 2023 αυξήθηκαν κατά 3,5%. Εκτιμώ ότι η από το 2024 συστηματική διάχυση των ψηφιακών μέτρων φορολογικής συμμόρφωσης θα διευρύνει και άλλο τη φορολογική βάση μέσα στο 2025.

Η κυβέρνηση οπλισμένη πλέον με ικανό δημοσιονομικό χώρο μπορεί και πρέπει να προχωρήσει σε μείωση των φορολογικών βαρών της μισθωτής εργασίας ώστε οι πολίτες να καταλάβουν ότι η συνετή δημοσιονομική πολιτική έχει αντίκρισμα στο διαθέσιμο εισόδημα, να τονώσει τα

φορολογικά κίνητρα για επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες, έρευνα και καινοτομία με  ανάπτυξη τομέων έντασης γνώσης και να επενδύσει σε υποδομές για να δώσει ώθηση στην παραγωγική δυναμική της ελληνικής οικονομίας.

Ο Γιάννης Τσουκαλάς είναι επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή και καθηγητής Οικονομικών στο Adam Smith Business School Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης

Αδιαμφισβήτητα το ποσοστό της παραοικονομίας, ως προς την επίσημα μετρήσιμη οικονομική δραστηριότητα στη χώρα μας, έχει συρρικνωθεί σε πολυετές και πιθανότατα ιστορικά χαμηλό επίπεδο. Οι εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών για την Ελλάδα, που βασίζονται σε εναρμονισμένες μεθοδολογίες για να υπολογίσουν το μέγεθος της «σκιώδους» οικονομίας εκτιμούν ότι η αναλογία της ως προς την «επίσημη» δραστηριότητα συρρικνώθηκε από 15% έως 50% την τελευταία δεκαετία. Οι εντυπωσιακές δημοσιονομικές επιδόσεις συνηγορούν σε αυτό το συμπέρασμα, καθώς την προηγούμενη τριετία τα φορολογικά έσοδα υπερέβησαν σωρευτικά τους αρχικούς στόχους κατά σχεδόν €15 δισ., υποδηλώνοντας, μεταξύ άλλων, σημαντική βελτίωση της αποτελεσματικότητας. Ειδικότερα, η αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά 11% ετησίως, κατά μ.ο. την περίοδο 2022-2024 – με τα έσοδα από ΦΠΑ σε ιστορικό υψηλό ως ποσοστό στο ΑΕΠ το 2024 – δεν θα ήταν εφικτό να συνδυαστεί με μέση ετήσια πραγματική αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 4% και των ιδιωτικών επενδύσεων κατά 10%, την ίδια περίοδο, εάν δεν είχε διευρυνθεί η φορολογική βάση.

Η συρρίκνωση της παραοικονομίας αποτελεί επιστέγασμα μιας πολυετούς προσπάθειας με πολλαπλές διαστάσεις που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων: i) τη συστηματική επένδυση και προσήλωση στην ενίσχυση και θωράκιση της αποτελεσματικότητας, αλλά και της ανεξαρτησίας των φορολογικών αρχών, ii) τον υπερεξαπλασιασμό της αξίας των «ηλεκτρονικών» πληρωμών μεταξύ 2015 και 2024 (εκτιμώμενες σε €70 δισ. περίπου το 2024 από €11 δισ. το 2015), οι οποίες έλαβαν περαιτέρω ώθηση λόγω της πανδημίας, του ψηφιακού μετασχηματισμού των τραπεζών και των επιχειρήσεων αλλά και διεθνών τάσεων (π.χ. άνθηση ηλεκτρονικού εμπορίου, ηλεκτρονικές πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης και ταξιδιωτικού προγραμματισμού), iii) διαρθρωτικές και θεσμικές εξελίξεις στην ελληνική αγορά εργασίας με συνεχή άνοδο, της επίσημα καταγεγραμμένης, μισθωτής απασχόλησης τα τελευταία χρόνια στο ιστορικό υψηλό του 70% της συνολικής απασχόλησης, από 63% το 2013, iv) την ανάκαμψη, εν γένει, της οικονομίας που εξώθησε ένα τμήμα του ιδιωτικού τομέα να αποκαλύψει μεγαλύτερο τμήμα των εισοδημάτων και του πλούτου του, προκειμένου να προβεί σε σημαντικές δαπάνες που είχε αναστείλει την προηγούμενη δεκαετία.

Ωστόσο, το ποσοστό της παραοικονομίας παραμένει υψηλό και υπερδιπλάσιο σε σύγκριση με τις ανεπτυγμένες χώρες, ενώ σε απόλυτο μέγεθος συνεχίζει να αυξάνει βραδύτερα, αλλά παράλληλα, με τη μεγέθυνση της επίσημα καταγεγραμμένης δραστηριότητας. Ταυτόχρονα, οι τάσεις είναι δυναμικές, καθώς πολλοί συνεχίζουν να επιχειρούν να παραμείνουν στην παραοικονομία και εξελίσσουν συνεχώς τις μεθόδους τους. Η αυξανόμενη διεθνοποίηση, η ψηφιοποίηση και κινητικότητα της ιδιωτικής δραστηριότητας, επιχειρηματικής και μη – λ.χ. μεταφορές έδρας, απόκτηση «τυπικών» χαρακτηριστικών πολυεθνικής εταιρικής δομής, «επιλεκτικότητα» αναφορικά με το φορολογικό και ρυθμιστικό περιβάλλον υπαγωγής, ευέλικτη διαχείριση προσωπικών χρηματοοικονομικών συναλλαγών και επενδύσεων (διεθνείς επενδυτικές πλατφόρμες και πάροχοι, καινοτόμα χρηματοοικονομικά προϊόντα, λοιπές υπηρεσίες fintech, κρυπτονομίσματα κ.λπ.) – εκτός από ευκαιρίες συνιστούν και απειλές για διόγκωση ενός νέου τύπου «γκρίζας» οικονομικής δραστηριότητας. Η μάχη συνεχίζεται και η περαιτέρω πρόοδος αποτελεί όχι μόνο αναγκαία συνθήκη για την ενίσχυση της φορολογικής δικαιοσύνης, της κοινωνικής πολιτικής και των αναπτυξιακών επιδόσεων, αλλά και για την ενδυνάμωση και ανταμοιβή των υγιών επιχειρήσεων και νοικοκυριών που συνεισφέρουν με συνέπεια στην επίσημη οικονομία.

Ο Νίκος Σ. Μαγγίνας είναι επικεφαλής οικονομολόγος της Εθνικής Τράπεζας

Σε επίπεδο αντιμετώπισης της χρηματαγοράς, η χώρα ήταν σοβαρά «τραυματισμένη» πολύ πριν από τη χρεοκοπία της το 2010. Ηταν από τους λίγους τομείς που είχαν μείνει εκτός της… ευφορίας και της ξέφρενης επίδειξης πλούτου με δανεικά της δεκαετίας του 2000. Η ζημιά είχε γίνει νωρίτερα στα τέλη της δεκαετίας του ’90, στην περίοδο της υπερβολικής άνθησης του χρηματιστηρίου. Ενας ολόκληρος λαός εκείνη την περίοδο, πήρε πολύ σκληρά μαθήματα ότι με τις αγορές δεν παίζουμε, ωστόσο από την μια υπερβολή του «πες μου ένα φτηνό χαρτί να το πάρω», οδηγηθήκαμε στην άλλη, να μην ακουμπάμε ως πολίτες αποταμιευτές τα προϊόντα που σχετίζονται με το χρηματιστήριο. Ως αποτέλεσμα αυτό άρχισε να απαξιώνεται πολύ πριν από την κατάρρευση της χώρας. Η χρεοκοπία απλά το πήρε μαζί της στην… κατηφόρα.

Εκτοτε και μετά την ανάκαμψη της οικονομίας η χρηματαγορά αναζητά τον δρόμο της. Αναπτύσσεται, αλλά με ρυθμούς μικρότερους από οποιαδήποτε άλλον επενδυτικό τομέα στη μεταμνημονιακή Ελλάδα. Ακόμα και οι άνθρωποι της αγοράς που δουλεύουν σε αυτήν, τελευταία ξεθαρρεύουν και βγαίνουν να μιλήσουν για αυτήν, να παρουσιάσουν τις προοπτικές της. Μια τέτοια ευκαιρία, είχαμε στο OT Forum που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα στον χώρο του Μικρού Χρηματιστηρίου Αθηνών και τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά. Ενα σπάνιο στελεχιακό δυναμικό των ελληνικών χρηματιστηριακών, των εταιρειών Asset Management, διαχείρισης χαρτοφυλακίων κάθε είδους, μίλησε για όλα αυτά που έχουν γίνει και κυρίως αυτά που έρχονται στην ελληνική αγορά.

Για τον καταλύτη του πρώτου μίλησε ο Κ. Ζούζουλας, managing director της Axia Ventures. Πριν από την επενδυτική βαθμίδα, είπε, σπαταλούσαμε το 70-80% του χρόνου για να εξηγήσουμε την κατάσταση που υπάρχει στην ελληνική οικονομία και τις δυνατότητες για τους ξένους επενδυτές, ενώ μετά την επενδυτική βαθμίδα, έχουμε ένα «brand name που ανοίγει πόρτες». Από την ίδια εταιρεία η Director in the Capital Markets Division Βάια Ντότσια, στάθηκε στην ποιοτική αναβάθμιση των επενδυτών, με την επιστροφή συνταξιοδοτικών ταμείων, αμερικάνικων επενδυτικών κολοσσών, αλλά και μεγάλων ομίλων από την Κεντρική Ευρώπη. Ολοι αυτοί αγοράζουν μετοχές ελληνικών τραπεζών, εταιρειών ενέργειας, κατασκευαστικών εταιρειών. Ολοι αυτοί φέρνουν ρευστότητα στην ελληνική αγορά. Οι επενδύσεις γεννούν νέες επενδύσεις.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς από όλη αυτή την παραγωγή αξιών που υπάρχει αυτή την περίοδο στην ελληνική αγορά κεφαλαίου, θα επωφεληθεί και ο έλληνας αποταμιευτής. Πώς θα μπει ξανά στο «παιχνίδι» με υγιείς και κυρίως ασφαλείς όρους, το μέσο ελληνικό και ανώτερο ελληνικό νοικοκυριό που έχει εκπαιδευτεί για μια ολόκληρη γενιά να αποφεύγει σαν ο διάολος το λιβάνι το ελληνικό χρηματιστήριο. Ο Ηλίας Κάντζος, CEO της NBG Securites, πρότεινε ως μια καλή αρχή για νέους επενδυτές, να επιλέγουν για τις τοποθετήσεις τους μεγάλη διασπορά, όχι όλα τα αβγά σε ένα καλάθι. Ο συνάδελφός του πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Eurobank Asset Management, Αγ. Κοτρόζος, απαντώντας σε ερώτηση για τη φοβία του Ελληνα για το χρηματιστήριο, επισήμανε ότι το θεσμικό πλαίσιο και η εποπτεία είναι πλέον σε επίπεδα ανάλογα των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων και με την αναβάθμιση που έρχεται η αγορά θα μεγαλώσει. Είπαμε κάτι αλλάζει και αρχίζει πλέον να φαίνεται.

Τηλεφωνική επικοινωνία είχαν γάλλος πρόεδρος Εμαναουέλ Μακρόν με τον τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογαν μετά την πρόταση του ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν για  άμεσες διαπραγματεύσεις την Πέμπτη στην Κωνσταντινούπολη.

Η Τουρκία είναι έτοιμη να φιλοξενήσει διαπραγματεύσεις για μία εκεχειρία

«Εχει επιτευχθεί ιστορική καμπή για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία», είπε ο Ταγίπ Ερντογάν σύμφωνα με την τουρκική προεδρία, τονίζοντας την ανάγκη αξιοποίησης αυτής της ευκαιρίας.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Υπενθυμίζεται ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν απάντησε στο τελεσίγραφο των Ευρωπαίων ηγετών και του Ντόναλντ Τραμπ για άμεση έναρξη εκεχειρίας με την Ουκρανία – τη Δευτέρα – με μεταμεσονύκτια  συνέντευξη τύπου καθώς ο Ρώσος πρόεδρος πρότεινε την έναρξη απευθείας διαπραγματεύσεων με την Ουκρανία την Πέμπτη στην Τουρκία.

Ο Ρώσος ηγέτης  μάλιστα δήλωσε ότι οι προτεινόμενες συνομιλίες θα πρέπει να διεξαχθούν στην τουρκική πόλη Κωνσταντινούπολη, όπως έχουν γίνει στο παρελθόν, και ότι θα μιλήσει με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την Κυριακή για να συζητήσει τις λεπτομέρειες.

Με μια προσεκτική και διπλωματική  – κατά το BBC ανάρτηση στο Χ ο Βλαντιμίρ Πούτιν επεσήμανε ότι «είναι ένα θετικό σημάδι ότι οι Ρώσοι έχουν ξεκινήσει επιτέλους να εξετάζουν το ενδεχόμενο τέλος του πολέμου. Όλος ο πλανήτης το περιμένει αυτό για πολύ καιρό. Και το πρώτο βήμα για ένα πραγματικό τέλος του πολέμου είναι η εκεχειρία. Δεν υπάρχει λόγος να συνεχίζεται η αιματοχυσία κάθε ημέρα. Περιμένουμε από τη Ρωσία να επιβεβαιώσει μια εκεχειρία – πλήρη, διαρκή και αξιόπιστη – αρχής γενομένης από τη Δευτέρα, και η Ουκρανία είναι έτοιμη για συνάντηση».

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); Οι προειδοποιήσεις των Ευρωπαίων

Οι ηγέτες είχαν προειδοποιήσει για τη συνάντηση των προθύμων στο Κίεβο ότι θα  θα επιβληθούν «νέες και μαζικές» κυρώσεις στον ενεργειακό και τραπεζικό τομέα της Ρωσίας σε περίπτωση που ο Πούτιν δεν συμφωνήσει στην άνευ όρων 30ήμερη κατάπαυση του πυρός «στον αέρα, στη θάλασσα και στην ξηρά».

Είπαν επίσης ότι συζήτησαν την πρόταση με τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο Κιρ Στάρμερ δήλωσε αργότερα στο BBC ότι ο Αμερικανός πρόεδρος ήταν «απολύτως σαφής» ότι η πρότασή τους για άμεση κατάπαυση του πυρός ήταν ένα «αίτημα που πρέπει να ικανοποιηθεί».

Μετά τη συνάντηση, ο Ζελένσκι μάλιστα ευχαρίστησε τους συγκεντρωμένους ηγέτες που «στέκονται στο πλευρό» της Ουκρανίας.

«Σήμερα θα επικεντρωθούμε στο πώς να οικοδομήσουμε και να εγγυηθούμε πραγματική και διαρκή ασφάλεια», δήλωσε.

Στις 11 Ιουνίου 1962, τρεις κρατούμενοι του Αλκατράζ – ο Φρανκ Μόρις και τα αδέλφια Κλάρενς και Τζον Άνγκλιν, όλοι τους γύρω στα 30 – πέρασαν με μια αυτοσχέδια σχεδία από κρυφές τρύπες στους τοίχους των κελιών τους, σκαρφάλωσαν μέσα από έναν αγωγό εξαερισμού στην οροφή και βγήκαν στα παγωμένα, φουρτουνιασμένα νερά του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο.

Η άποψη ότι στη φυλακή του Αλκατράζ είναι απίθανο να αποδράσει κανείς, αποτελεί βασικό μέρος της πρότασης του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να την επαναλειτουργήσει περισσότερα από 60 χρόνια αφότου το Γραφείο Φυλακών την έκλεισε επειδή ήταν πολύ ακριβή για τη λειτουργία της.

«Κανείς δεν απέδρασε ποτέ από το Αλκατράζ», υποστήριξε ο Τραμπ τη Δευτέρα στο Οβάλ Γραφείο.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Αλλά ενώ ο Μόρις και οι αδελφοί Άνγκλιν δεν βρέθηκαν ποτέ μετά την δραπέτευσή τους, οι οπαδοί τέτοιων ιστοριών – και ορισμένα μέλη της οικογένειας των φυλακισμένων – είναι πεπεισμένοι ότι πράγματι έφτασαν στην ακτή και έζησαν τη ζωή τους κρυμμένοι από τη δικαιοσύνη και το κοινό μάτι.

«Αυτή η υπόθεση», δήλωσε ο Αρτ Ρόντερικ, συνταξιούχος σερίφης των ΗΠΑ που ασχολήθηκε με την έρευνα για σχεδόν 40 χρόνια, «δεν ξεχνιέται ποτέ».

Και όμως, ξέφυγαν

Ο Μόρις και οι Άνγκλιν κατέληξαν στην πιο τρομακτική φυλακή της Αμερικής για τον πιο προφανή λόγο: Προσπαθούσαν διαρκώς να δραπετεύσουν από κάθε άλλο μέρος όπου κρατούνταν, όπως δείχνουν τα δελτία καταδίκης στα αρχεία του FBI. Παρ’ όλα αυτά, το ομοσπονδιακό συγκρότημα στην Καλιφόρνια, γνωστό ως The Rock, δεν έσπασε ούτε το ηθικό τους ούτε το ρεκόρ τους.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

«Δεν τους άρεσε να είναι φυλακισμένοι», δήλωσε ο Ντέιβιντ Γουίντνερ, 58 ετών, ο οποίος έχει συνυπογράψει ένα βιβλίο για την απόδραση των θείων του.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Οι τρεις δραπέτες του Αλκατράζ. DOJ/Reuters/CNN

Δεν τους άρεσε επίσης να είναι φτωχοί. Τα έγγραφα του FBI δείχνουν περίπου 24 κατηγορίες συνολικά για τα δύο αδέλφια -που μεγάλωσαν στην αγροτική Τζόρτζια μαζί με δώδεκα άλλα αδέλφια- κυρίως για διαρρήξεις, αναφέρει εκτενές δημοσίευμα του CNN.

«Πολλά από αυτά γίνονταν απλώς για να έχουν ωραία πράγματα», δήλωσε ο Γουίντνερ. «Ήθελαν καλύτερα πράγματα που δεν ήξεραν πώς να τα αποκτήσουν εκτός από την κλοπή».

Η τελευταία κλοπή του Κλάρενς και του Τζον ήταν σε μια μικρή τράπεζα στην Κολούμπια της Αλαμπάμα, όπως δείχνουν τα αρχεία. Συνελήφθησαν πέντε ημέρες αργότερα -μαζί με τον μεγαλύτερο αδελφό τους Άλφρεντ- σε φυγή στο Οχάιο, γεγονός που τους επέφερε 15ετή ομοσπονδιακή φυλάκιση.

Οι Άνγκλιν μεταφέρθηκαν στο Αλκατράζ μετά από απόπειρα απόδρασης από το ομοσπονδιακό σωφρονιστικό ίδρυμα στο Λέβενγουορθ του Κάνσας, το οποίο εκείνη την εποχή ήταν η μεγαλύτερη φυλακή υψίστης ασφαλείας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι δήλωσαν ότι ο Κλάρενς προσπάθησε να αποδράσει -με τη βοήθεια του Τζον- κρυμμένος μέσα σε δύο μεγάλες μεταλλικές αρτοθήκες.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });

Ο Κλάρενς έφτασε μόνο μέχρι το αρτοποιείο της φυλακής πριν συλληφθεί, όπως δείχνουν τα αρχεία του FBI, αλλά ήταν το είδος της δημιουργικής λύσης που δεν εξέπληξε την οικογένεια Άνγκλιν.

Όταν οι Άνγκλιν βρέθηκαν σε διπλανά κελιά στο Αλκατράζ δίπλα στον Μόρις – έναν άλλο κρατούμενο που είχε σταλεί στο Rock λόγω επανειλημμένων αποδράσεων – άλλη μια απόπειρα φαινόταν σχεδόν αναπόφευκτη.

Η απόδραση

Με βάση τα στοιχεία που μπόρεσαν να συγκεντρώσουν, μαζί με τη μαρτυρία του κρατούμενου Άλεν Γουέστ – ο οποίος συμμετείχε στη συνωμοσία, αλλά είπε ότι οι τρεις δραπέτες έφυγαν χωρίς αυτόν εκείνη τη νύχτα του 1962 – το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών συνέθεσε μια εξαιρετική συνωμοσία που ολοκληρώθηκε σιγά-σιγά σε διάστημα έξι μηνών:

• Καουτσούκ αδιάβροχα κλεμμένα από συγκρατούμενους, κολλημένα μεταξύ τους για να φτιάξουν μια σχεδία – 6 πόδια επί 14 πόδια – σφραγισμένη με σωλήνες ατμού.
• Ένα μοτέρ ηλεκτρικής σκούπας που χρησιμοποιήθηκε για να φτιάξει ένα ηλεκτρικό τρυπάνι.
• Κουτάλια με λίμες που χρησιμοποιήθηκαν ως κατσαβίδια.
• Μια κονσερτίνα, ένα μουσικό όργανο παρόμοιο με ακορντεόν – και ένα από τα λίγα αντικείμενα που χρησιμοποίησαν οι άνδρες που δεν έκλεψαν – μετατράπηκε σε φυσερό για να φουσκώνει η σχεδία απόδρασης- ο Μόρις, ο οποίος σύμφωνα με τους ερευνητές είχε δείκτη νοημοσύνης 133, το αγόρασε με 28,69 δολάρια από το καταπίστευμα της φυλακής του.

Το πιο έξυπνο μέρος του σχεδίου των ανδρών ίσως ήταν η χρήση θραυσμάτων τσιμέντου, βαμβακιού, κομματιών μαλλιών από το κουρείο της φυλακής, κόλλας και μπογιάς για τη δημιουργία τριών εικονικών κεφαλιών. Τα αυτοσχέδια γλυπτά ήταν ακατέργαστα και άσχημα, αλλά αρκετά ρεαλιστικά από απόσταση ώστε να ξεγελούν τους νυχτοφύλακες και να νομίζουν ότι οι άνδρες κοιμόντουσαν στα κρεβάτια τους, αναφέρει το CNN.

«Η μητέρα μου και τα αδέλφια μου πάντα έλεγαν ότι ήταν οι σύγχρονοι Μαγκάιβερς», θυμάται ο Γουίντνερ. «Μπορούσαν να πάρουν το τίποτα και να φτιάξουν κάτι από αυτό».

Οι ερευνητές συμφώνησαν, με βάση ένα υπόμνημα του FBI που κατατέθηκε τρεις ημέρες μετά την απόδραση. Η «δουλειά που έκαναν τα υποκείμενα για την προετοιμασία της απόδρασης είναι φανταστική», δήλωσε ο επικεφαλής ειδικός πράκτορας Φρανκ Λ. Πράις.

Μια αλυσίδα και μια πινακίδα εμποδίζουν την είσοδο σε μια επικίνδυνη περιοχή στη φυλακή Αλκατράζ. REUTERS/Fred Greaves

Ένας άλλος παράγοντας που λειτούργησε υπέρ των ανδρών ήταν η υποβάθμιση της φυλακής. Σύμφωνα με τον Ρόντερικ, είχαν ήδη δρομολογηθεί σχέδια για τον παροπλισμό της εξαιρετικά δαπανηρής φυλακής, με τον διευθυντή Όλιν Μπλάκγουελ να δηλώνει στους δημοσιογράφους ότι θα χρειάζονταν 5 εκατομμύρια δολάρια για να περιέλθει το Αλκατράζ σε κατάλληλη κατάσταση, ποσό που ισοδυναμεί σήμερα με 53 εκατομμύρια δολάρια.

«Δεν έκαναν καμία επισκευή εκείνη την εποχή», δήλωσε ο συνταξιούχος αστυνόμος, και το Γραφείο Φυλακών πάλευε να διατηρήσει την εγκατάσταση με το κατάλληλο προσωπικό. «Αν τα βάλεις όλα αυτά μαζί, έτσι συνέβη η απόδραση».

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνδρες άνοιγαν τρύπες στους τοίχους των κελιών τους τρυπώντας τις επί εβδομάδες και καλύπτοντας τη δουλειά τους με βαμμένο χαρτόνι, όπως δείχνουν τα αρχεία του FBI. Ανεβαίνοντας στους σωλήνες ενός φρεατίου, οι κρατούμενοι αποσυναρμολόγησαν τα καλύμματα εξαερισμού, κατέβηκαν στην οροφή πάνω σε έναν σωλήνα καμινάδας και σκαρφάλωσαν σε έναν φράχτη.

Εκτοξεύοντας τη σχεδία που είχαν σχεδιάσει με τη βοήθεια ενός περιοδικού Sports Illustrated, οι τρεις δραπέτευσαν στο παγωμένο σκοτάδι, αναφέρουν τα κυβερνητικά αρχεία.

Σύντομα προέκυψαν ενδιαφέροντα στοιχεία. Αλλά, κατά κάποιο τρόπο, όλα έμοιαζαν να μην οδηγούν πουθενά.

«Ποτέ στη ζωή μου δεν έχω συναντήσει υπόθεση που να έχει περισσότερα τέτοια στοιχεία», δήλωσε ο Ρόντερικ.

Άκαρπη η αναζήτηση

Μέσα σε λίγες ώρες από την απόδραση, οι ερευνητές έψαξαν τα νερά γύρω από το Αλκατράζ. Η πολιτειακή αστυνομία τέθηκε σε συναγερμό. Η Ακτοφυλακή και το Σώμα Μηχανικών του Στρατού συνεισέφεραν σκάφη και ένα ελικόπτερο, όπως δείχνουν τα αρχεία του FBI. Ο Μπλάκγουελ, ο διευθυντής, διέταξε ακόμη και πλήρη έρευνα του Αλκατράζ, στην περίπτωση που οι άνδρες δεν είχαν φύγει ποτέ.

Εκατό στρατιώτες και 35 στρατιωτικοί αστυνομικοί χτένισαν το Angel Island, το σημείο ακριβώς βόρεια του Αλκατράζ όπου ο Γουέστ είπε στους ερευνητές ότι οι άνδρες σχεδίαζαν να πάνε. «Δεν βρέθηκε κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι οι δραπέτες έφτασαν ποτέ σε αυτό το νησί», αναφέρει έκθεση του FBI.

«Φυσικά, έγινε το πιο καυτό θέμα στα μέσα ενημέρωσης εκείνη την εποχή», δήλωσε χρόνια αργότερα ο συνταξιούχος πράκτορας του FBI Τζον Άρεντ. «Δεν είχαμε τηλεοπτικές ειδήσεις, αλλά είχαμε όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης πολύ γοητευμένα με αυτή την υπόθεση».

Τότε, εμφανίστηκε το πρώτο στοιχείο που μπορεί να επέζησαν οι δραπέτες. Αλλά δεν ξεβράστηκε στην ακτή. Έφτασε με το ταχυδρομείο.

«ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΑΜΕ».

Η καρτ ποστάλ που απευθυνόταν στον «Διευθυντή της φυλακής Αλκατράζ» εμφανίστηκε στις 18 Ιουνίου, υπογεγραμμένη από τους «Φρανκ, Τζιμ, Κλάρενς».

Φωτογραφία των συνθηκών και του ξεφλουδισμένου χρώματος στο εσωτερικό ενός κελιού στη φυλακή Αλκατράζ. REUTERS/Fred Greaves

Το FBI ανέθεσε σε εμπειρογνώμονα γραφής, ο οποίος διαπίστωσε ότι η υπογραφή του «Κλάρενς» ήταν πιθανότατα πλαστή. Δεν υπήρχαν αρκετά δείγματα γραφής του Τζον και του Φρανκ για να γίνει σύγκριση και το FBI κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κάρτα ήταν πιθανώς φάρσα εμπνευσμένη από την έντονη και παγκόσμια ειδησεογραφική κάλυψη.

Μέσα σε λίγες ημέρες, οι ερευνητές που έκαναν σάρωση στα νερά κοντά στο νησί Αλκατράζ, βρήκαν λιγοστά στοιχεία που σχετίζονται με την απόδραση, συμπεριλαμβανομένου ενός τμήματος ενός από τα αυτοσχέδια κουπιά τους και ενός τμήματος ενός αυτοσχέδιου σωσίβιου, όπως δείχνουν τα αρχεία του FBI.

Σφραγισμένα πακέτα φτιαγμένα από το ίδιο υλικό με τη σχεδία περιείχαν προσωπικές φωτογραφίες των Άνγκλιν και διευθύνσεις της οικογένειας, καθώς και στοιχεία επικοινωνίας για έναν δικηγόρο του Σαν Φρανσίσκο που είχε υπερασπιστεί κρατούμενους του Αλκατράζ στο παρελθόν, λένε τα αρχεία. Ο δικηγόρος είπε στο FBI ότι δεν είχε ποτέ νέα από τον Μόρις ή τους Άνγκλιν.

Οι κυβερνητικοί φάκελοι περιέχουν δεκάδες επαφές από ανθρώπους που είπαν ότι μπορεί να είχαν δει τους κρατούμενους, αλλά καμία δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ. Περιλαμβάνουν επίσης την απροθυμία του τότε διευθυντή Τζ. Έντγκαρ Χούβερ να αποκαλύψει τις πληροφορίες που είχε το γραφείο στο κοινό.

«Η δουλειά μας είναι να βρούμε αυτούς τους κακοποιούς, όχι να τους ενημερώνουμε για την πρόοδό μας», είχε αναφέρει μεταξύ άλλων.

Η οικογένεια Άνγκλιν είναι πεπεισμένη ότι, παρά τη δημοσιοποίηση εκατοντάδων σελίδων εγγράφων του FBI για την υπόθεση, η υπηρεσία εξακολουθεί να είναι απρόθυμη να συζητήσει την πλήρη ιστορία.

Θεωρήθηκαν νεκροί, αλλά…

Ο Γουίντνερ ήρθε σε επαφή με την ιστορία των θείων του το 1977, όταν τέσσερις άνδρες του FBI επισκέφθηκαν το σπίτι του και ρώτησαν τη μητέρα του, Μαρί, αν είχε κάποια πληροφορία για το πού κατέληξαν τα αδέλφια της, Κλάρενς και Τζον Άνγκλιν, είπε.

«Τους είπε όχι, και αν (ήξερε), δεν θα τους το έλεγε», είπε.

Δύο χρόνια αργότερα, το FBI έκλεισε την έρευνά του, λέγοντας ότι δεν βρήκε ποτέ καμία απόδειξη ότι ο Μόρις και οι αδελφοί Άνγκλιν επέζησαν από την απόπειρα απόδρασης. «Θεωρούνται νεκροί», ανέφερε ένα υπόμνημα του 1979.

Όμως η Υπηρεσία Αστυνόμων, η οποία είναι υπεύθυνη για τη σύλληψη φυγάδων, δεν έκλεισε ποτέ τον φάκελό της. Οι αφίσες καταζητούμενων των τριών παραμένουν στον ιστότοπο της υπηρεσίας και η κυβέρνηση δημιούργησε ακόμη και πορτρέτα σε ηλεκτρονικό υπολογιστή που δείχνουν πώς πιστεύουν ότι θα έμοιαζαν οι άνδρες στα μέσα της δεκαετίας του ’80.

«Υπήρξαν αξιοποιήσιμα στοιχεία που ήρθαν», δήλωσε ο Ρόντερικ, ο συνταξιούχος αστυνόμος που συνεχίζει να συμβουλεύει για την υπόθεση.

Η υπόθεση ότι ο Μόρις και οι αδελφοί Άνγκλιν δεν θα μπορούσαν να έχουν επιβιώσει στις δύσκολες παλίρροιες και το παγωμένο νερό του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο δέχτηκε πλήγμα το 2003 από μια απίθανη πηγή: την τηλεόραση ριάλιτι. Το επιστημονικό πρόγραμμα του Discovery Channel «MythBusters» εκτόξευσε τη δική του αδιάβροχη σχεδία από το Αλκατράζ, ταιριάζοντας όσο το δυνατόν περισσότερο με τα εργαλεία και τις συνθήκες της απόδρασης του 1962.

Τουρίστες επισκέπτονται το Αλκατράζ. REUTERS/Fred Greaves

Ακολουθώντας τα ρεύματα του κόλπου δυτικά προς τη γέφυρα Golden Gate αντί για την από καιρό υποτιθέμενη πορεία βόρεια προς το Angel Island, οι οικοδεσπότες Άνταμ Σάβατζ και Τζέιμι Χάινμαν προσγειώθηκαν με επιτυχία στο Marin Headlands με το αυτοσχέδιο σκάφος τους, λέγοντας ότι η επιβίωση των τριών ανδρών ήταν «απολύτως πιθανή».

Μια δεκαετία αργότερα, Ολλανδοί επιστήμονες χρησιμοποιώντας υπολογιστικά μοντέλα των ρευμάτων στον Κόλπο διαπίστωσαν ότι τα αδέλφια και ο Μόρις θα μπορούσαν να είχαν φτάσει με ασφάλεια στην περιοχή της Γέφυρας Golden Gate αν είχαν φύγει μεταξύ 11 μ.μ. και μεσάνυχτα. Οι υπάλληλοι των φυλακών πίστευαν ότι οι άνδρες δραπέτευσαν μεταξύ 10:30 και 11 μ.μ., όπως είπαν στο FBI.

Οι μεταβαλλόμενες παλίρροιες θα έστελναν στη συνέχεια τα συντρίμμια που σχετίζονταν με το ταξίδι τους πίσω προς το νησί Angel Island, διαπίστωσαν οι ερευνητές. «Δεν ξέρουμε πόσο καλοί ήταν στην κωπηλασία, αλλά υποθέτω ότι αν ποτέ σας περισσεύει ενέργεια, θα ήταν σε αυτή την περίπτωση», δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Ρολφ Χουτ από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Delft.

Περισσότερα από 40 χρόνια αφότου το FBI παρέδωσε την έρευνα στην Υπηρεσία Αστυνόμων, τα στοιχεία συνεχίζουν να έρχονται στην επιφάνεια. Η οικογένεια Άνγκλιν λέει ότι πήρε μια φωτογραφία από έναν οικογενειακό φίλο που υποτίθεται ότι δείχνει τα αδέρφια στη Βραζιλία το 1975, κάτι που η Υπηρεσία Αστυνόμων δήλωσε ότι είναι αδύνατο να επαληθευτεί.

Το 2013, το FBI έλαβε μια επιστολή που ισχυριζόταν ότι ήταν από τον Τζον Άνγκλιν, ανέφερε το CNN που συνεργάζεται με το KPIX. Ο συντάκτης της επιστολής έλεγε ότι θα ήταν πρόθυμος να παραδοθεί αν του υπόσχονταν θεραπεία για τον καρκίνο και ποινή φυλάκισης ενός έτους.

Ακόμη και οι συγγενείς που πιστεύουν ότι οι κρατούμενοι επέζησαν της απόδρασης αναγνωρίζουν ότι οι άνδρες -που τώρα θα είναι όλοι τους στα 90 τους χρόνια- είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν υπάρχουν πια για να βρεθούν.

«Είτε πέθαναν στον κόλπο είτε έχουν πεθάνει μέχρι τώρα», δήλωσε ο Ρόντερικ.

Ποινική δίωξη κατά του νοσοκομείου Αγρινίου για την υψηλή θνησιμότητα, στην διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού και πιο συγκεκριμένα για τους συνολικά 40 θανάτους ατόμων, άσκησε ο εισαγγελέας Αγρινίου.

Η δίωξη αφορά έκθεση σε κίνδυνο σε βαθμό κακουργήματος, κατά μελών της διοίκησης του νοσοκομείου Αγρινίου και μελών της νοσηλευτικής υπηρεσίας, αλλά και κατά άλλων προσώπων όπως αυτά προκύψουν από την ανάκριση, για τους συνολικά 40 θανάτους ατόμων ηλικίας, από 30 έως 67 ετών που εισήχθησαν, νοσηλεύτηκαν στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) – Covid 19 και απεβίωσαν.

Το «κλειδί» για την υπόθεση του νοσοκομείου στο Αγρίνιο

Σύμφωνα με πληροφορίες από την εφημερίδα «Πελοπόννησος», 41 ασθενείς με Covid-19 νοσηλεύτηκαν στη ΜΕΘ την περίοδο της πανδημίας. Από αυτούς, οι 40 – ηλικίας 40 έως 67 ετών – κατέληξαν ενώ νοσηλεύονταν, ενώ ο ένας πέθανε την επομένη του εξιτηρίου του. Η υπόθεση αφορά τους 40 θανάτους που σημειώθηκαν εντός του νοσοκομείου.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Η δικογραφία έχει διαβιβαστεί στον ανακριτή Αγρινίου, ο οποίος θα καλέσει σε απολογία τους κατηγορούμενους, καθώς και συγγενείς των θανόντων και ιατροδικαστικούς πραγματογνώμονες.

Η άσκηση ποινικής δίωξης έρχεται έπειτα από τέσσερα χρόνια νομικών ενεργειών συνολικά 17 οικογενειών εκλιπόντων που αναζητούν απαντήσεις.

«Κλειδί» για την εξέλιξη της υπόθεσης, που κινδύνευε να τεθεί στο αρχείο, είναι στοιχεία, που περιλαμβάνονται στις εκθέσεις ιατρικής πραγματογνωμοσύνης που συντάχθηκαν από δύο γιατρούς και υποβλήθηκαν αρμοδίως.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); }); googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Πρόκειται για γιατρούς νοσοκομείου της Αθήνας, που ανέλαβαν να μελετήσουν τους ιατρικούς φακέλους των θανόντων και να καταλήξουν ως φαίνεται σε συμπεράσματα, που άνοιξαν τον δρόμο για την αναζήτηση ποινικών ευθυνών κατά συγκεκριμένων προσώπων, για το κακούργημα της έκθεσης σε κίνδυνο.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Στο πλαίσιο της διενέργειας προκαταρκτικής εξέτασης με εντολή του εισαγγελέα Εφετών Δυτικής Στερεάς Ελλάδας Ευριπίδη Νικολάου, προς τον εισαγγελέα Πρωτοδικών Αγρινίου, τον Ιούνιο του 2021, κατόπιν της μηνυτήριας αναφοράς του πατρινού δικηγόρου Θανάση Διαμαντόπουλου, οι ιατρικές πραγματογνωμοσύνες ανατέθηκαν σε συνολικά εννέα γιατρούς νοσοκομείων σε Πάτρα και Αττική.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Προσπάθεια που απέβη άκαρπη, καθώς επικαλούμενοι φόρτο εργασίας δήλωσαν «αδυναμία» να διεκπεραιώσουν το σχετικό αίτημα. Στάση που καθυστέρησε για τουλάχιστον δυο χρόνια την έρευνα για τα ποσοστά θνητότητας 100%, στη ΜΕΘ – Covid 19 του νοσοκομείου Αγρίνιου.

Υπενθυμίζεται πως της εισαγγελικής παρέμβασης ακολούθησε η παραίτηση του διοικητή του νοσοκομείου Αγρινίου μετά και από σχετικό αίτημα του τότε αναπληρωτή υπουργού Υγείας Βασίλη Κοντοζαμάνη.

Η μηνυτήρια αναφορά

Το επίμαχο χρονικό διάστημα, των αλλεπάλληλων θανάτων – όπως έχει γίνει γνωστό – δεν υπήρξε αίτημα από τη Διοίκηση του Νοσοκομείου Αγρινίου για ενίσχυση της ΜΕΘ Covid -19 με εξειδικευμένο προσωπικό, αντιθέτως αν και αποτελούσε το πιο νευραλγικό Τμήμα στέλνονταν επικουρικοί και ανειδίκευτοι γιατροί.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_3'); });

Το περιεχόμενο της μηνυτήριας αναφοράς, που έφερε στο φως της δημοσιότητας η «Πελοπόννησος» τον Ιούνιο του 2023, αναφέρεται ξεκάθαρα σε διοικητικές και ποινικές ευθύνες της Διοίκησης του Νοσοκομείου Αγρινίου, κάνοντας λόγο για ενδεχόμενα αδικήματα κακουργηματικής φύσης, αποκαλύπτοντας ότι η διευθύντρια της νοσηλευτικής υπηρεσίας διαχειρίστηκε το νοσηλευτικό και επικουρικό προσωπικό με κριτήρια προσωπικών σκοπιμοτήτων.

Περιλαμβάνει, επιπλέον, δημοσιεύματα που αφορούν σε σοβαρότατες ευθύνες και παραλείψεις της διοίκησης του ΓΝ Αγρινίου και επί λέξει σημειώνεται: «… τίθεται εν αμφιβόλω, τόσο η υλικοτεχνική υποδομή του Νοσοκομείου αυτού, καθώς και η επιστημονική επάρκεια του Ιατρικού και Νοσηλευτικού προσωπικού».

Αν κρατούσα αρχείο θα έβρισκα πάνω από εκατό άρθρα γραμμένα τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, όπου περιγράφω την κατάσταση στην παιδεία και ζητώ αλλαγή πολιτικής. Σε ένα από αυτά, το 1996-7, όταν είχα διαμαρτυρηθεί επειδή 15χρονοι μαθητές μαζί με τους μπαμπαδομαμάδες και τους καθηγητές τους διαδήλωναν κατά του «νόμου Αρσένη» –τον οποίον η αριστερά κατήγγελλε όπως κάθε απόπειρα μεταρρύθμισης– έλαβα επιστολές από εξοργισμένους γονείς που υπερασπίζονταν το «δικαίωμα» των 15χρονων στη χάραξη της εθνικής εκπαιδευτικής πολιτικής. Αυτή ήταν η νοοτροπία στη δεκαετία του 1990. Αν παραμένει ίδια, όπως φαίνεται να πιστεύει η κυβέρνηση εφόσον δεν προχωρεί στις απαραίτητες ανατροπές, είμαστε θλιβερά τελματωμένοι. Πιθανότατα όμως να έχει αλλάξει.

Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο –στον κόσμο· όχι στην Ευρώπη, όχι στη «Δύση»– όπου στα πανεπιστήμια συνεχίζεται η βίαιη αναρχο-αριστερή δραστηριότητα, η τρομοκρατία, οι βανδαλισμοί και τα τοιαύτα. Κι όπου ένα μέρος του διδακτικού προσωπικού ανέχεται ή ενθαρρύνει τις δυνάμεις του αυταρχισμού, της ανοησίας και της διάλυσης. Είμαστε η μοναδική χώρα: κάπου κάπου, σπανίως, σημειώνονται βίαια επεισόδια στην Κολομβία· πουθενά αλλού. Ακόμα και στη Γαλλία, οι ασχημίες αποτελούν παρελθόν: σε όλα τα πανεπιστήμια, ακόμα και στα ακροαριστερά όπως το Saint-Denis (πρώην Vincennes) ή στις Sciences Po της Γκρενόμπλ έχει επανέλθει, με τη συναίνεση όλων, η ευταξία που υπήρχε πριν από το 1968. Όπου συναντάμε υπολείμματα της ασχήμιας, κραυγές, πανό και γκραφίτι, η μορφή καθορίζει το περιεχόμενο: οι σχολές έχουν χαμηλές ακαδημαϊκές επιδόσεις· είναι φυτώρια αέργων που ξηλώνουν πεζοδρόμια μέχρι τα βαθιά τους γεράματα. (Η εν λόγω ασθένεια ονομάζεται «ιδεολογική συνέπεια».)

Η παρεξήγηση γύρω από το πανεπιστημιακό άσυλο δεν έχει λυθεί ακόμα. Πάμε λοιπόν πάλι. Το άσυλο είναι η αρχή που προστατεύει την ελεύθερη διακίνηση ιδεών στα πανεπιστήμια· κάτι αυτονόητο εφόσον η διακίνηση των ιδεών είναι ελεύθερη παντού. Η ιδέα είχε νόημα επί χούντας –αλλά, ποιος θυμάται μια σκοτεινή επταετία στα βάθη του 20ού αιώνα; Μόνον όσοι τη χρησιμοποιούν ως επικείμενη απειλή, αναμασώντας το παρελθόν –όταν το έχουν ζήσει– ή φαντασιώνοντάς το, με τερατώδη άγνοια, όταν τους το έχουν αφηγηθεί οι ινστρούχτορες. Επιστρέφω όμως στο «άσυλο»: αφού κατοχυρώθηκε θεσμικά το 1982, εφαρμόστηκε για να νομιμοποιήσει ποινικές πράξεις –καταλήψεις, καταστροφές και βανδαλισμούς– και ταυτίστηκε με την αντίληψη ότι οι πανεπιστημιακοί χώροι είναι άβατο για τις αρχές ανεξαρτήτως περιστάσεων. Η αριστερά άλωσε τα πανεπιστήμια και διέδωσε ευρέως και με επιτυχία την έννοια του ασύλου ως προστασία της δικής της προπαγάνδας και των δικών της παιδιών. Έκτοτε, όπως θα περίμενε κανείς, τα ΑΕΙ φιλοξενούν παραβατικές δραστηριότητες από παρεμπόριο και ναρκωτικά μέχρι κουκουλοφόρους, αναρχικά γκρουπούσκουλα, ακτιβισμό ex cathedra –παρότι η «έδρα» έχει καταργηθεί.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Yποτίθεται ότι το άβατο απονομιμοποιήθηκε το 2011 επί υπουργίας Άννας Διαμαντοπούλου για να επανέλθει με εκδικητικότητα επί ΣΥΡΙΖΑ το 2017. Στη συνέχεια, το 2019, η κυβέρνηση Μητσοτάκη ψήφισε τη δυνατότητα επέμβασης της αστυνομίας χωρίς έγκριση των πρυτανικών αρχών σε περίπτωση αξιόποινων πράξεων: ο νόμος τελεί εν αχρησία. Η πολιτική αγωγή και το αίσθημα δικαίου δεν μπορούν να πληρώσουν τα νομικά κενά: αδυνατούμε να ξεχωρίσουμε τις αξιόποινες από τις μη αξιόποινες πράξεις· το καλό από το κακό, το ωραίο από το άσχημο· κάτι που, φυσιολογικά, μαθαίνουμε στην παιδική μας ηλικία.

Το πρόβλημα των ελληνικών ΑΕΙ έχει απύθμενο βάθος· δεν αντιμετωπίζεται με μικρομεταρρυθμίσεις. Έχει παγιωθεί μια κατάσταση όπου συντελούν αναρίθμητοι αλληλοτροφοδοτούμενοι παράγοντες –κομματικοποίηση καθηγητών και φοιτητών, χαμηλό επίπεδο εισαγομένων που οδηγεί σε χαμηλό επίπεδο διδασκαλίας, κτιριακή εξαθλίωση, απώλεια διδακτικών ωρών, ακτιβιστική υστερία, χειραγώγηση από κομματικές νεολαίες, εκφοβισμός αντιφρονούντων, αντίσταση στην εντατικοποίηση και στην αναβάθμιση του επιπέδου σπουδών· η κατάσταση επιδεινώθηκε  από το εξωφρενικό σύστημα της συνδιοίκησης. Όπως συνήθως, οι καλές προθέσεις οδηγούν κατευθείαν στα δόντια της κόλασης: η συμμετοχή των φοιτητών στις γενικές συνελεύσεις σχολών και τμημάτων και στα εκλεκτορικά σώματα (π.χ. για εκλογές καθηγητών) στελέχωσε τα πανεπιστήμια με προσωπικό φιλικό στις κομματικές νεολαίες και απαξίωσε την αυθεντία. Γίναμε όλοι ίσοι και όμοιοι· η γνώση έχασε τη λάμψη και τη χρησιμότητά της. Επί δεκαετίες, η φοιτητική συμμετοχή ελεγχόταν από εξωπανεπιστημιακά κέντρα· και παρότι από το 2011 η συνδιοίκηση περιορίστηκε, οι φοιτητές διατήρησαν τον συμβουλευτικό τους ρόλο, του οποίου καταχρώνται.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_middle_2'); });

Με λίγα λόγια, το κατεστημένο είναι σκληρό: συντίθεται από κακοπληρωμένους καθηγητές, από πελαγωμένους διοικητικούς κι από σπουδαστές που μισούν τις σπουδές, την εργασία, την κοινωνία και τον ίδιο τους τον εαυτό. Δεν πρόκειται για νοσηρότητα που αφορά μόνο τη σημερινή γενιά: τέτοια ήταν η εικόνα όταν πρωτομπήκα στο ΕΚΠΑ το 1975· νέοι άνθρωποι που δεν ενδιαφέρονταν καθόλου για τη γνώση και που σπαταλούσαν τη ζωή τους ουρλιάζοντας υπέρ του Στάλιν και του Μάο. Η στάση των φοιτητών δεν είναι ζήτημα «γενιάς»· είναι απόρροια ιδεολογικής κατήχησης με τις ίδιες και τις ίδιες κοινοτοπίες, με τα ίδια ψέματα που οδηγούν σε ποικίλες μορφές αποκολοκύνθωσης.

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m2'); });

Παρ’ όλ’ αυτά, για χάρη όσων νέων ανθρώπων θέλουν να μάθουν και να διαπρέψουν χωρίς να πάνε «στο εξωτερικό», αλλά και της ίδιας της επιβίωσής μας ως χώρας, είναι ανάγκη να εξετάσουμε με επιμέλεια μερικά πρότυπα δημοσίων πανεπιστημίων που λειτουργούν σωστά –π.χ. του Μπέργκεν, του Μάαστριχτ, του Γκρατς ή της Λιουμπλιάνα– και να τα μιμηθούμε. Όλα τα ελληνικά, εξαιρουμένων ίσως εκείνων της Κρήτης και των Ιωαννίνων, πρέπει να επανιδρυθούν. Εκτός αν τα εγκαταλείψουμε στη μελαγχολική τους τύχη με την προοπτική ότι στο μέλλον θα ξεφυτρώσουν (πώς όμως;) πανεπιστήμια κύρους με δίδακτρα και κανόνες. Η καταβολή διδάκτρων αλλάζει νοοτροπίες σαν τις προαναφερθείσες του 1996-97: όταν ο φοιτητής επιβαρύνεται με φοιτητικό δάνειο για να σπουδάσει, δεν βρομίζει το αμφιθέατρο, δεν λερώνει τους τοίχους, δεν βανδαλίζει το ασανσέρ, δεν σχίζει τα συγγράμματα και δεν επιτρέπει τη δράση κουκουλοφόρων και ροπαλοφόρων.

Δεν μπορεί να μην το έχετε δει. Ενα σύντομο σερφάρισμα στο Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι αρκετό για να πέσετε σε αυτά τα reels (βιντεάκια τα λέγαμε παλιά αλλά, πλέον, αισθάνομαι ξενόγλωσση στην ίδια μου τη χώρα) που συγκρίνουν τους σημερινούς γονείς με τους γονείς της δεκαετίας του 1980. Ναι, ξέρω, χιουμοριστικά είναι, αλλά είναι και το χούι μας το αστείο να κατασταλάζει, τελικά, ως σοβαρό και να καλλιεργεί αντιλήψεις. Οι γονείς των σημερινών (περίπου) σαραντάρηδων παρουσιάζονται ως παρτάλια. Που καπνίζουν αβέρτα, πίνουν αβέρτα και ρεύονται (και ας μην πω τι άλλο κάνουν) μπροστά στα παιδιά τους τα οποία τα μπουκώνουν με πατατάκια, γαριδάκια και άλλα ανθυγιεινά για να τους αφήνουν στην ησυχία τους, τα παρατάνε στην παραλία χωρίς αντηλιακό, είναι βαριεστημένοι και μπλαζέ, δεν προσπαθούν να βρουν έναν κοινό τόπο συνεννόησης, απλά, όταν τα πάρουν, αρχίζουν τα μπινελίκια και τις παντοφλιές, γενικώς αδιαφορούν και ειδικώς χέστηκαν.

Και μετά έρχονται οι σημερινοί γονείς και η υστερία χτυπάει κόκκινο. Υπερπροστατευτικοί, αγχώνονται με το παραμικρό για την υγεία τους, ετοιμάζουν εξειδικευμένα μενού, προσπαθούν να συζητήσουν μαζί τους – κάτι που στις περισσότερες περιπτώσεις μοιάζει με συνωμοσία του παράλογου – είναι πολύ υποχωρητικοί, ικανοποιούν τα χατίρια τους, κάνουν τους καραγκιόζηδες για να κερδίσουν τη συμπάθειά τους, ουαί και αλίμονο αν δάσκαλοι και καθηγητές αμφισβητήσουν τα ταλέντα και την εξυπνάδα τους, ειδικά οι μανάδες πετάνε σπόντες η μία στην άλλη για το ποιας το παιδί είναι πιο προικισμένο και, στο τέλος, τρώνε και τη χλαπάτσα από τα βλαστάρια τους. Αναρωτιέμαι, «κανονικοί» γονείς δεν πέρασαν ποτέ από αυτόν τον τόπο; Ανθρωποι μετριοπαθείς, χωρίς εξάρσεις είτε προς την υστερία είτε προς την αδιαφορία;

Βλακείες. Ολα αυτά είναι βλακείες. Η κατηγοριοποίηση και η ταμπελοποίηση είναι πρόβλημα της εποχής. Ηρεμοι ή έξαλλοι γονείς, υποχωρητικοί ή καταπιεστικοί, υποστηρικτικοί ή αποθαρρυντικοί με τα παιδιά τους, υπερπροστατευτικοί ή αποστασιοποιημένοι υπήρχαν και υπάρχουν πάντα. Αυτό που έχει αλλάξει είναι οι συνθήκες της εποχής που έχουν αναγάγει τα παιδιά σε μικρούς αυτοκράτορες. Ισως είναι και οι τύψεις των γονιών, των πρώτων έπειτα από πάρα πολλές δεκαετίες που ξέρουν ότι τα παιδιά του δεν θα ζήσουν καλύτερα από τους ίδιους. Και το κοκτέιλ της «οικογενειακής μολότοφ» συμπληρώνεται από την έκθεση των παιδιών σε ένα διαδικτυακό περιβάλλον με πολύ ρευστές τις έννοιες του καλού και του κακού. Θεωρώ ότι ποτέ άλλοτε τα παιδιά δεν ήταν τόσο προστατευμένα από τους γονείς τους και, συγχρόνως, τόσο απροστάτευτα στο «εκεί έξω».

googletag.cmd.push(function() { googletag.display('300x250_m1'); });

Συμβαίνει όμως και κάτι άλλο. Ο γονιός, σήμερα, πλασάρεται, στο Διαδίκτυο. Κάνει βιντεάκια (συγγνώμη, reels) όπου επιδεικνύει τις χαριτωμενιές των παιδιών του, εισπράττει likes και συγχαρητήρια – και, αν τα likes πληθύνουν διαφημίζει, έναντι χρημάτων ή δωρεάν αγορών, προϊόντα μέσω των παιδιών.